Dit document bevat een samenvatting van het leerboek Buitenland (3e editie). Dit boek bevat de hoofdstukken globalisering (h1), endogene en exogene processen (h2), Brazilië (h3), herhaling wereld (h4), herhaling aarde (h5) en herhaling leefomgeving (h6).
H1 Globalisering
1.1 Globalisering: one world?
Globalisering: het begrip
Globalisering/mondialisering: proces waarbij op een groot aantal terreinen de
verwevenheid tussen gebieden en samenlevingen op aarde toeneemt
Heeft invloed op de inrichting en functie van gebieden
Technologische vernieuwing stimuleert de globalisering
Globalisering wordt mogelijk gemaakt door:
Transsporttechnologie → techniek die nodig is om het vervoer van grondstoffen,
goederen en mensen mogelijk te maken
Informatie- of communicatietechnologie → technologie om de uitwisseling van
informatie mogelijk te maken
Sinds 1980 3 belangrijke ontwikkelingen:
Reis- en vervoerstijden zijn erg gedaald
Transport en communicatie zijn goedkoper geworden
De infrastructuur is verbeterd
Tijd-ruimtecompressie
Multinationale ondernemingen (mno’s) zijn bedrijven die gevestigd zijn over de hele
wereld en een soort mondiaal netwerk vormen
Relatieve afstand tussen gebieden neemt af
Ontwikkeling waarbij tijd en ruimte in elkaar worden gedrukt → tijd-ruimtecompressie
De wereld wordt ook wel een global village genoemd → sociale functie (nieuwtjes
verspreiden via roddelen) wordt overgenomen door de sociale media
1.2 Economische globalisering: oorzaken
Multinational: think global, act local
Vrijemarkteconomie na het instorten van het communisme in de Sovjet-Unie (1981) en
het toetreden van China tot de WTO (Wereldhandelsorganisatie)
Liberalisering (het vrijer worden) toegenomen, gevolg:
Productie en uitwisseling van goederen en diensten wordt internationaler
Gebieden raken economisch meer verbonden
Na 1990 kun je deze economische globalisering aflezen aan:
Sterke stijging van buitenlandse investeringen
Groei van internationale transport- en communicatieverkeer
Snelle toename van de wereldhandel
Na 2012 daalt deze groei door de afkoeling van de economieën in de BRICS-landen
(Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika)
, Mno’s letten op de arbeidsmarkt, bereikbaarheid, belastingvoordelen en politieke
stabiliteit van een land
Grenzen vervagen
Door de WTO wordt de vrijhandel gestimuleerd
Landen schrappen allerlei handelsbeperkingen, zoals:
Tariefmuren → hoge importtarieven
Importquota → beperkte hoeveelheid mag geïmporteerd worden
In tijden van economische crisis treffen landen protectionistische maatregelen om eigen
economie te beschermen tegen buitenlandse concurrentie
De productieketen wordt uitgerekt
Mno’s verplaatsen de arbeid naar de lagelonenlanden
Productieketen: route die een product aflegt van grondstof tot consument
Wordt steeds meer opgedeeld en verspreid over veel gebieden
Groot deel van de wereldhandel vindt plaats tussen verschillende onderdelen van de
eigen mno
1.3 Economische globalisering: gevolgen
De triade bedreigd?
De 3 kerngebieden (Noord-Amerika, de EU en Japan) beheersen de wereldeconomie →
triade
Hun mondiaal netwerk wordt bedreigd door de snel ontwikkelende landen in Azië →
global shift
Verschuiving van het economisch zwaartepunt
De ruimtelijke gevolgen van globalisering
Geografische gevolgen:
Na 1980 een nieuwe internationale arbeidsverdeling → Azië als vestigingsplaat
voor mno’s en voor het productiesysteem
Mno’s proberen ook regionale en nationale markten in Azië te veroveren
Van uitschuiven naar doorschuiven in nog goedkopere landen in Azië
Mno’s beperken zich steeds meer tot hun core business
Globalisering is tot in de uithoeken van de wereld zichtbaar
Leidt tot grotere sociale en regionale ongelijkheid
Meedoen of niet?
Binnen een land grote verschillen tussen gebieden die meedoen aan de globalisering en
die dat niet doen → regionale ongelijkheid zorgt voor sociale ongelijkheid
Lagere groepen vooral slachtoffer van de globalisering door robotisering, uitschuiving en
concurrentie uit lagelonenlanden
, 1.4 Globalisering: one culture?
Culturele globalisering
Globalisering draagt bij aan de homogenisering van materiële cultuurkenmerken
Cultuur gaat ook over immateriële kenmerken, zoals normen en waarden
Moderne media: de grote platmaker?
De informatietechnologie en dan vooral sociale media hebben de informatie-uitwisseling
enorm gestimuleerd
De richting van informatiestromen gaat hetzelfde als de handel- en kapitaalstromen
2
/3 van alle informatiestromen vindt plaats binnen het triadisch netwerk → beste
informatietechnologie en infrastructuur
Wereldcultuur: eenheid en diversiteit
Culturele globalisering heeft 2 effecten:
Homogenisering → door verwestering gaan culturen op elkaar lijken, zo is Engels
de lingua franca (voertaal) en verdwijnen inheemse talen
Heterogenisering → door wereldwijde migratie ontstaat in grote steden een mix
van westerse en niet-westerse cultuurelementen, transnationaal
1.5 Sociale globalisering: migratie
Migratie is heel gewoon
Economische migrantenstroom (arbeidsmigratie) verloopt van zuid naar noord
Pushfactor → gebrek aan werk en uitzichtloos bestaan
Pullfactor → kans op goed betaald werk en wonen in het rijke noorden
Toenemende migratie door conflicten en natuurrampen in hun land
Oorzaken van de internationale migratie
Op 4 manieren wordt de toename van migratie versterkt door de globalisering:
Welvaartsverschillen toegenomen
Demografisch verschil tussen arme en rijke landen verhoogt de migratiedruk →
westerse landen vergrijzen en arme landen hebben veel mensen in de actieve
leeftijd (20-65)
Door verbetering van de transport- en communicatietechnologie zijn alle
gebieden verbonden
Door deregulering vindt er ontschotting plaats tussen landen → vrije verkeer van
mensen neemt toe (ook illegaal)
Migratie verbindt mensen en gebieden
Transnationale netwerken: contacten tussen migranten en achterblijvers
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller henrietbarten. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.88. You're not tied to anything after your purchase.
