Dit is een samenvatting van de vierde historische context van MEMO geschiedenis voor vwo over de Koude Oorlog. De eerste 4 pagina's van deze samenvatting bestaat uit een samenvatting van de 4 paragrafen (gemiddeld 1 pagina per paragraaf). De laatste 6 pagina's bestaat uit de begrippen, de verplich...
Geschiedenis
Historische context Koude Oorlog (1945 – 1991)
§1 Twee ideologische blokken (1945 – 1955)
Communisme en kapitalisme
- Communistische Partij van RL streefde naar klasseloze samenleving: arbeiders niet
langer uitgebuit door klasse die productiemiddelen bezat.
- Doel: wereldrevolutie, kapitalisme zou worden verslagen en iedereen gelijk zijn.
- Door Stalin veranderde SU in totalitaire staat Communistische Partij had controle
over dagelijks leven van bewoners van SU.
- In VS en andere westerse landen: individuele vrijheid basis van goede samenleving.
Politiek gebied: democratisch stelsel met bescherming van politieke rechten van
individu.
Economisch gebied: vrijemarkteconomie/kapitalisme.
Een tijdelijk bondgenootschap
- Begin WOII: SU en VS nog niet bij strijd betrokken.
VS: hielden zich het liefst ver van EUR geweld.
SU: niet-aanvalsverdrag met Hitler.
- 1941: verandering, nazi-DL viel SU binnen Hitler en Stalin vijanden.
- 1941: JA (bondgenoot Hitler) viel marinebasis VS aan en Hitler verklaarde VS oorlog.
- SU en VS besloten samen te strijden tegen asmogendheden (IT, DL, JA).
Samenwerking tussen SU en VS had succes.
- In slotfase van WOII liepen spanningen op verschilden van mening over hoe EUR
bestuurd moest worden.
VS: overal vrije verkiezingen.
SU: hoopte in Oost-EUR op communistische regeringen.
- Conferentie van Potsdam, juli 1945: VS, GB en SU afspraken over DL.
- Vier militaire bezettingszones: Amerikaanse, Britse, Franse (westkant) en Sovjetzone
(oostkant). Berlijn ook in vieren verdeeld.
Het ontstaan van twee invloedssferen
- Twee invloedssferen: communistische & democratische/kapitalistische.
- Oost-EUR: ontstaan volksdemocratieën onder druk van Stalin.
Burgers alleen stemmen op kandidaten die waren goedgekeurd door
communistische partij.
Deze volksdemocratieën kregen karakter van ‘vazalstaten’ van SU.
- West-EUR: landen werden weer liberale democratieën met kapitalistische economie,
naar Amerikaans model (vooroorlogse situatie).
- Sprak niet vanzelf: in veel West-EUR landen trokken communistische partijen veel
kiezers en velen zagen in communisme oplossing voor armoede.
- VS president Harry Truman bang dat West-EUR communistisch zou worden 1947:
Trumandoctrine, economische en militaire steun aan alle landen ter wereld die
communisme buiten deur wilden houden.
- Gedachte Truman: economisch sterk land minder snel communistisch.
- Hierdoor ook Marshallplan (1947): EUR landen kregen financiële steun, West-EUR
ontving in 4 jaar miljarden dollars.
- Truman probeerde ook EUR samenwerking stimuleren, om communisme voorkomen.
- Blokkade van Berlijn, 1948-1949: Stalin niet mee eens dat west-DL eigen munt
(Duitse mark) invoerde alle toegangswegen tot West-Berlijn afsluiten.
Truman beantwoordde dit met luchtbrug vliegtuigen vlogen om bevolking Berlijn te
bevoorraden na 11 maanden hief Stalin blokkade op.
, - Kort daarna: DL en Berlijn in tweeën gedeeld en nu 2 ideologische machtsblokken.
Westelijk DL: Bondsrepubliek Duitsland (BRD).
Oostelijk DL: Duitse Democratische Republiek (DDR).
Angst voor de atoombom
- Wantrouwen groeide verder door opkomst van kernwapens.
- VS voelde zich onoverwinnelijk door atoombommen op Hiroshima en Nagasaki.
- Grote schok voor VS toen SU (vier jaar later) in staat bleken atoomwapens te maken.
- Landen probeerden elkaar te overtreffen wapenwedloop begonnen.
- 1949: VS, CAN en landen in West-EUR vormden militair bondgenootschap uit angst
voor SU: Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO).
Lidstaten beloofden elkaar militaire steun als een van hen werd aangevallen.
- 1955: SU en landen in Oost-EUR soortgelijk bondgenootschap: Warschaupact.
Machtsblokken steeds meer tegenover elkaar.
- Begin jaren 50: in VS angst voor communisme. Republikeinse senator Joseph
McCarthy werd communistenjager mccarthyisme.
§2 De Koude Oorlog in Azië en Afrika (1949 – 1975)
Dekolonisatie en communisme in Azië
- Ook in Azië, Afrika en Zuid-Amerika tegenstelling kapitalisme communisme.
- Begon in Azië: Japan had EUR koloniën bezet, na Japanse nederlaag kwamen EUR
machthebbers terug, maar macht brokkelde af dekolonisatie.
- Inheemse politici riepen onafhankelijkheid uit en maakten eind aan koloniale bestuur.
- Ze kregen steun van VS en SU, steun kwam deels voort uit ideologische motieven.
Communisten principieel tegenstander van kapitalistische uitbuiting van
overzeese gebiedsdelen.
VS waren zelf ontstaan uit strijd tegen koloniale GB.
- Ook pure machtspolitiek speelde mee, Oost en West waren bang dat ander zijn
machtsgebied uit zou breiden.
- 1949: Mao Zedong, leider van Chinese Communistische Partij, riep Volksrepubliek
China uit.
Westerse vrees groeide hierdoor en er ontstond 2e communistisch blok in Azië.
Containmentpolitiek
- Verdere verspreiding van communisme te voorkomen: containmentpolitiek, steun
aan landen die door communisme werden bedreigd.
- Angst achter containmentpolitiek: dominotheorie, communistische machtsovername
in één land zou ertoe leiden dat alle omringende landen ook zouden ‘omvallen’.
- Communistische landen zagen dit als vorm van westers imperialisme.
Oorlogen in Korea en Vietnam
- Oorlog in Korea tussen communistische noorden en kapitalistische zuiden.
- Verenigde Naties grepen militair in en hielden Zuid-Korea kapitalistisch.
- 1945: in Franse kolonie Vietnam riepen communisten onafhankelijke Democratische
Republiek Vietnam uit, Fransen traden militair op.
- 1954: Slag bij Dien Bien phu, nederlaag Fransen en ze moesten akkoord gaan met
Vietnamese onafhankelijkheid.
- Volgens Akkoorden van Genève (1954) werd land opgedeeld in communistisch
noorden en kapitalistisch zuiden akkoorden brachten geen vrede.
- 1964: Tonkinresolutie, voortaan mocht VS president in Zuidoost-Azië militair
ingrijpen zonder parlementaire goedkeuring vooraf.
- VS zette grote hoeveelheden manschappen in en begonnen regio te bombarderen.
Slaagden er niet in communistische opmars in VS te stoppen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller famkeoortwijn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
