Class notes
College aantekeningen alle benodigde weken (1 t/m 7 voor tentamen
- Course
- Institution
Alle aantekeningen van de kennisclips van K2 Rechtpsychologie
[Show more]
Seller
Follow
tanishavanaalst
Reviews received
Content preview
Kennisclips Rechtspsychologie en EthiekKennisclip week 1 – Introductie
Wat houdt het vak rechtspsychologie in?
Niet de rechtsregels zelf, maar de personen die de rechtsregels uitvoeren staan in dit vak
centraal. Denk aan verdachte, rechter, opsporingsambtenaren…
Welke psychologische factoren, processen van waarneming etc. zijn van invloed op het
gedrag van die procesdeelnemers?
Overzicht
Een voorbeeld (zaak Natalee Holloway)
Ruisfactoren
- Bewijzen
- Waarnemen
- Herinneren
- Beïnvloeden
- Verhoren
Ruis: in een strafzaak kunnen er dingen misgaan. Zoals wijze waarop verdachte
wordt verhoord. Strafrechtelijke ruis speelt komende weken belangrijke rol.
Wat is rechtspsychologie?
Opbouw van deze module
Wat is het belang van rechtspsychologie?
Voorbeeld
Zaak Natalee Holloway hier een voorbeeld van. Verdween in de nacht van 30 mei 2005 in
Aruba na een avond stappen met Joran van der Sloot. Joran werd als verdachte aangemerkt
omdat hij op de avond van de verdwijning nog bij Natalee was. Er kunnen hier een aantal
rechtspsychologische vragen worden gesteld:
- Joran ontkent dat hij iets met haar verdwijning te maken heeft. Hoe waarschijnlijk is
dat? Hoe groot is de kans dat hij liegt? Hoe kom je daarachter
- Politie heeft veel inspanningen verricht om erachter te komen wat er gebeurd was. Dit
komt mede door de enorme media-aandacht en de druk die op politie werd
uitgeoefend om deze zaak tot een goed einde te brengen. Hangen samen met de
Missing White Woman Syndrome. Het gevaar is dat de politie kost wat het kost een
dader wil vinden. Dit kan ertoe leiden dat het oplossen van de zaak belangrijker
wordt, dan het echt achterhalen van de waarheid.
Missing White Woman Syndrome (MWWS)
Ook wel: missing pretty girl syndrome, is een begrip dat wordt gebruikt om de
disproportionele mediaberichtgeving voor blanke vrouwelijke slachtoffers te beschrijven. Het
geslacht, ras, relatieve aantrekkelijkheid en leeftijd van het ‘belaagde jonge meisje’-
stereotype resulteert in verhoudingsgewijs meer aandacht in de media en leidt soms ook tot
meer dan gemiddelde inspanningen in het opsporingsonderzoek.
,Bewijzen (als ruisfactor)
Is het door middel van wettige bewijsmiddelen vaststellen wat er is gebeurd en deze feiten
koppelen aan strafbepaling. Dit is echter wel een menselijk proces, waarbij met name
opsporingsambtenaren een rol spelen. Als processen door mensen worden uitgevoerd, is
een zekere subjectiviteit onvermijdelijk.
Zo kan het bv. zijn dat politieambtenaren zich bij hun onderzoek zich vooral richten op één
scenario en andere onderzoekslijnen niet uitzoeken. Dat proces van eenzijdigheid beïnvloed
dan de kwaliteit van het bewijs.
- Bij het vergaren van bewijs kan ruis ontstaan
- Voorbeelden
Politie richt zich op slechts één scenario
Verdachte wordt onder druk gezet tijdens verhoor: verdachte bezwijkt en legt
bekennende verklaring af om snel naar huis te kunnen. Een dergelijke verklaring
is onbetrouwbaar.
Overtuiging van de rechter
Art. 338 Sv – Bewijskader
De rechter kan alleen maar tot veroordeling komen als hij het tenlastegelegde feit wettig
maar ook overtuigend bewezen acht.
Rechtspsychologische beslissingen spelen zich vaak af met betrekking tot (de waardering
van) het bewijs (de bewijsmiddelen)
Art. 338 Sv zegt: het bewijs dat de verdachte het tenlastegelegde feit heeft begaan, kan
slechts door de rechter worden aangenomen, indien hij daarvan uit het onderzoek op de
terechtzitting door den inhoud van wettige bewijsmiddelen de overtuiging heeft bekomen.
Rechtspsychologie zoomt met name in op die overtuiging, die ruimte laat voor verschillende
interpretaties.
Overtuigend laat ruimte voor verschillende interpretaties (is voor strafrecht gevaarlijk
fenomeen). Wat als ene rechter het wel overtuigend vindt en andere niet?
Wettig: berust op een wettig bewijsmiddel (art. 339 Sv): somt wettige bewijsmiddelen op.
Zegt niets over de juistheid daarvan. 4 verklaringen van getuigen die in proces-verbaal zijn
opgenomen, zijn 4 wettige bewijsmiddelen. MAAR deze kunnen van A-Z gelogen zijn. De eis
dat bewijs ook overtuigend moet zijn levert meer problemen op.
Overtuigend: het gevaar van subjectiviteit ligt hier op de loer. De ene rechter kan verklaring
van getuige wel betrouwbaar vinden (wettig overtuigend bewijsmiddel) terwijl andere rechter
dezelfde verklaring juist niet betrouwbaar acht. Ook hier bron van strafrechtelijke ruis die
strafzaak kan beïnvloeden.
,Waarnemen (als ruisfactor)
Is proces die in strafzaak tot problemen kan leiden. Wij zien nooit het hele plaatje, maar
slechts deel van werkelijkheid. Onze waarneembaarheid is altijd beperkt, daarom kan het zo
zijn dat we ook tijdens een strafproces niet alle relevante informatie kunnen verstrekken.
Deze onvolledige en soms onjuiste waarneming kan bron zijn voor strafrechtelijke ruis.
Weapon-focus fenomeen
Bv. ongeval waarbij wapen wordt gebruikt, zal aandacht vooral op wapen gericht zijn en niet
op de rest, zoals dader en overige dingen die om ons heen gebeuren. Dit leidt ertoe dat onze
getuige-verklaring minder waardevol wordt als bewijs.
- Onze waarneming is altijd beperkt en wordt gestuurd door emoties
- Wij nemen selectief waar en daarom missen wij ook informatie
Herinneren (als ruisfactor)
Naarmate gebeurtenis verder weg ligt of langer geleden is, kan je herinnering vervagen of
verwarren met andere gebeurtenissen.
- Ons geheugen werkt niet perfect. Het is geen systeem dat als harde schijf informatie
bewaart.
- Voorbeelden
Getuigenverklaring kan onvolledig en zelfs onjuist zijn
Ook dit veroorzaakt strafrechtelijke ruis
Beïnvloeden (als ruisfactor)
Beïnvloeden ene persoon door de andere. Verschillende manieren: beïnvloeding die te ver
doorschiet. Deze zijn minder betrouwbaar
- Gedurende het strafproces worden de procesdeelnemers op vele manieren beïnvloed
- Voorbeelden
Verdachte wordt onder druk gezet tijdens verhoor
Rechter wordt onder druk gezet door samenleving (bv. bij kinderverkrachting)
Ook daardoor ontstaat strafrechtelijke ruis
Ruis bij verhoren
- Verdachte kan onder grote druk van verbalisanten verklaring afleggen (in strijd met
art. 29 Sv) gevolg: verdachte verklaart iets dat niet of niet geheel overeenkomt met
waarheid
- Verdachte kan graag willen meewerken en min of meer met de verbalisanten
meepraten (wegens amicale vriendelijke sfeer in verhoor) gevolg: verklaring wordt
verdachte in de mond gelegd, komt dan niet overeen met de waarheid
- Getuige legt verklaring af in strijd met de waarheid
- In al deze gevallen staat de waarheidsvinding onder druk. De vraag is of de rechter
deze ruis steeds zal onderkennen (er achter komen)
- Ruis kan dus leiden tot onjuiste beslissingen
, Wat houdt rechtspsychologie in ? (I)
- Rechtspsychologie houdt zich bezig met vragen als: ‘’Waarom bekent verdachte een
feit dat hij/zij niet heeft gepleegd?’’. ‘’Is een getuige altijd in staat om zich een
betrouwbare herinnering te vormen?’’ ‘’Kan de rechter altijd afgaan op de
betrouwbaarheid van de getuigenverklaring?’’
- De rechtspsychologie is een tak van de psychologie en richt zich met name op de
procesdeelnemers/betrokkenen in het recht.
Wat houdt rechtspsychologie in? (II)
De aandacht is gericht op psychologische (ruis)factoren binnen het strafproces. Deze
factoren kunnen betrekking hebben op bijvoorbeeld het waarnemen en de herinnering van
getuigen en/of de beïnvloeding van een verdachte bij verhoren.
Deze (ruis)factoren kunnen de uitkomst van het strafproces sturen in een ongewenste
richting en afbreuk doen aan de betrouwbaarheid van het rechterlijk oordeel.
Belang van rechtspsychologie
Rechtspsychologie kan een bijdrage leveren aan het nemen van beslissingen binnen de
strafprocedure die op een zo stevig mogelijke wijze zijn verankerd in de bewijsmiddelen.
Bewijsmiddelen zullen met behulp van rechtspsychologische instrumenten steeds getoetst
moeten worden op de wijze waarop deze zijn verankerd/verbonden in de werkelijkheid.
Bewijsmiddelen zijn wettig als zij voldoen aan de formele criteria die in de wet zijn gesteld,
zie art. 338/339 Sv. Daarmee is nog niets gezegd over de inhoud, juistheid of
betrouwbaarheid. Een wettig bewijsmiddel, bv. getuigenverklaring, kan 100% onjuist zijn en
dus niet verankerd zijn in de werkelijkheid. Er zijn dan geen objectieve feiten die de juistheid
van zo’n verklaring ondersteunen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller tanishavanaalst. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now