H 10: Overzicht geneesmiddelen
Een geneesmiddel wordt gedefinieerd als elke stof die bedoeld is voor gebruik bij diagnose, genezing,
verlichting, behandeling of preventie van ziekte of die bedoeld is om structuur of werking van het
lichaam te beïnvloeden. Een eenvoudigere definitie van een geneesmiddel is: elke chemische stof die
invloed uitoefent op het lichaam en de processen die hierin plaatsvinden.
Volgens de wet worden geneesmiddelen onderverdeeld in twee categorieën: op recept verkrijgbare
geneesmiddelen en vrij verkrijgbare geneesmiddelen. Elk merkgeneesmiddel heeft minimaal drie
namen: een chemische naam, een generieke naam (stofnaam) en een handelsnaam (merknaam). De
chemische naam beschrijft de moleculaire structuur van het geneesmiddel. De handelsnaam wordt
gekozen door het farmaceutische bedrijf dat het geneesmiddel produceert of in handel brengt.
10.1 Ontwikkeling van geneesmiddelen
Tegenwoordig worden veel geneesmiddelen ontwikkeld met het oog op een specifieke aandoening.
Eerste worden de abnormale biochemische en cellulaire veranderingen vastgesteld die door een
ziekte worden veroorzaakt. Vervolgens kunnen verbindingen worden bedacht die deze afwijkingen
specifiek kunnen voorkomen of verhelpen. Wanneer een nieuwe verbinding veel belovend is, wordt
de structuur gewoonlijk vele malen aangepast om het vermogen aan te grijpen. Dit gebeurt ter
optimalisatie van de werkingssterkte, effectiviteit en veiligheid.
Een geneesmiddel heeft een grote selectiviteit voor zijn aangrijpingspunt, zodat het weinig of geen
effect heeft op andere orgaanstelsels: het heeft minimale bijwerking. Verder moet het geneesmiddel
zeer krachtig en effectief zijn, zodat lage doses kunnen worden gebruikt. Ook moet het in
lichaamsweefsels en vloeistoffen redelijk stabiel zijn zodat in het ideale geval één dosis per dag
voldoende is.
10.2 Placebo’s
Placebo’s zijn preparaten die op geneesmiddelen lijken, maar geen werkzame stof bevatten. Een
placebo’s is gemaakt van een inactieve stof en zo dat hij er hetzelfde uitziet als een echt
geneesmiddel. Ze worden vooral gebruikt als vergelijkingsmateriaal bij klinisch-wetenschappelijk
onderzoek. Wanneer een nieuw geneesmiddel wordt ontwikkeld, worden onderzoeken uitgevoerd
om het effect van het geneesmiddel te vergelijken met dat van een placebo.
10.3 Effectiviteit en veiligheid
De voornaamste doelstellingen bij het ontwikkelen van geneesmiddelen zijn effectiviteit
(werkzaamheid) en veiligheid. Het verschil tussen de gebruikelijke effectieve dosis en de dosis die
ernstige of levensbedreigende bijwerkingen veroorzaakt, wordt veiligheidsmarge of therapeutische
breedte genoemd. Sommige geneesmiddelen hebben een zeer smalle veiligheidsmarge, maar
worden toch gebruikt omdat de noodzaak zo groot is dat het risico moet worden aanvaard. Om
ervoor te zorgen dat hun behandelplan zo veilig en effectief mogelijk is, moeten patiënten goed kun
artsen informeren over hun medische voorgeschiedenis, huidige medicatie en eventuele relevante
informatie over hun gezondheid.
, H 11: Toediening en kinetiek van
geneesmiddelen
Bij de behandeling met geneesmiddelen is het noodzakelijk dat het geneesmiddel naar zijn
aangrijpingspunt wordt gevoerd. Dit is de specifieke plaats in het weefsel waar het middel zijn
werking uitoefent. Vaak wordt het geneesmiddel ver van deze plaats toegediend en moet het eerst
worden opgenomen in de bloedbaan (resorptie) en naar de plaats worden gevoerd waar het nodig
is(distributie).
11.1 Toediening van geneesmiddelen
Orale toediening, via de mond
Eén van de gemakkelijkste en meestal veiligste en goedkoopste toedieningsvormen. Doordat veel
geneesmiddelen door de darmwand en de lever chemisch omgezet, waardoor een geringe
hoeveelheid in de bloedbaan terecht komt. Ook kunnen voedsel en andere geneesmiddelen in het
maag-darmkanaal invloed uitoefenen op de mate waarin en de snelheid waarmee het middel wordt
geresorbeerd.
Toediening door injectie (parenterale toediening)
Bij subcutane toediening wordt net onder de huid in het vetweefsel een naald ingebracht. Nadat het
geneesmiddel is geïnjecteerd, komt het in de kleinste bloedvaten terecht en wordt het door het
bloed meegenomen. Wanneer een grote hoeveelheid van een geneesmiddel nodig is, wordt
intramusculaire toediening gekozen. Hierbij wordt het geneesmiddel in de spier onder het vetweefsel
geïnjecteerd. Bij een intraveneuze toediening wordt een naald direct in een ader ingebracht. Bij een
intrathecale toediening wordt een naald tussen twee wervels onder in de wervelkolom in de ruimte
rond het ruggenmerg ingebracht.
Sublinguale toediening
Sommige geneesmiddelen worden onder de tong geplaatst, zodat ze rechtstreeks kunnen worden
geresorbeerd door de kleine bloedvaten die onder de tong liggen. De meeste geneesmiddelen
kunnen echter niet op deze manier worden toegediend, omdat de resorptie vaak onvolledig en
onregelmatig plaatsvindt.
Rectale toediening
Door de dunne wand van de rectum en de rijke bloedvoorziening wordt het geneesmiddel
gemakkelijk geresorbeerd. Wanneer er door misselijkheid, slikklachten of een dieetbeperking geen
geneesmiddel oraal mag worden toegediend, wordt vaak voor rectaal gekozen.
Vaginale toediening
Bij vrouwen kunnen sommige geneesmiddelen vaginaal worden toegediend als oplossing, tablet,
crème, gel of zetpil. Het geneesmiddel wordt langzaam door de vaginawand geresorbeerd.
Oculaire toediening
Geneesmiddelen voor behandeling van oogaandoeningen kunnen op het oog worden aangebracht
als een vloeistof, gel of zalf.
Nasale toediening
Als een geneesmiddel moet worden ingeademd en geresorbeerd via het dunne slijmvlies van de
neusdoorgang, moet het eerst worden omgezet in minuscule druppeltjes in de lucht (verneveld). Na
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller daphnesloof. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.88. You're not tied to anything after your purchase.