Summary
Samenvatting Met nieuwe ogen, ISBN: 9789046905814 complexe opvoedsituaties
- Course
- Institution
- Book
Dit is een samenvatting van hoofdstuk 5.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
jessicakruidhof
Reviews received
Content preview
1Met nieuwe ogen
Hoofdstuk 5. Cultuursensitief exploreren.
5.1 Inleiding
Cultuursensitief onderzoek doen naar de hulpvragen van een client wordt in de zorg opgevat als
het leren kennen van de client als zorgvrager én als individu, zoals hij in zijn culturele en
levensbeschouwelijke context functioneert. Een open attitude, waarbij je elke situatie steeds met
nieuwe ogen bekijkt met een open en onbevooroordeelde blik, is de kern van cultuursensitief en
diversiteitsbewust werken. Je hanteert daarbij een dynamische benadering van cultuur.
Cultuursensitief exploreren wil dus niet zeggen dat je iemands problemen op een statische manier
verklaart vanuit zijn culturele achtergrond. Dat is een vorm van culturalisering waarmee je de
client tekort doet. Het gaat erom dat je handen en voeten weet te geven aan een pluralistische
attitude en kritisch reflecteert op je vermogen tot interculturele sensitiviteit.
Bij een eerste ontmoeting is het vooral van belang om vanuit een presente en dialogische
basishouding een veilige ruimte te creëren en vanuit de clients perspectief aan te voelen wat er op
het spel staat. Samengevat gaat het erom dat je op de eerste plaats een nabije werkrelatie weet
aan te gaan en leert exploreren vanuit een presente attitude.
5.2 Culturalisering versus interculturele sensitiviteit
Wanneer sociaal werkers te maken krijgen met cliënten met een andere culturele achtergrond,
moeten zij daar zo veel mogelijk rekening mee houden. Zowel Dries en Hoffman als Hoffer stellen
dat er (onbedoeld) in de praktijk een statische benadering van cultuur overheerst. Zo wordt er
vaak verwezen naar het grote verschil tussen collectivistische en individualistische culturen. Daarbij
gaat men er generaliserend vanuit dat vrijwel alle migranten uit niet-westerse samenlevingen een
collectivistische cultuur representeren en autochtone Nederlanders een individualistische. Er is dan
sprake van culturaliseren. Culturaliseren betekent dat betrokkenen het denken en handelen van
individuele migranten verklaren vanuit een vermeende cultuur van het land van herkomst. Dit kan
tot misverstanden in de communicatie leiden en belemmerend werken bij de opbouw van een
werkrelatie.
Bezwaren tegen culturaliseren
Op de eerste plaats ontkent een culturaliserende benadering het meervoudige karakter en de
veranderbaarheid van iemands identiteit. Iedere persoon moet zelf aan kunnen geven hoe hij
zichzelf wil presenteren en welke betekenis hij daaraan geeft.
Een tweede bezwaar is dat culturalisering voorbijgaat aan de interne diversiteit van culturen,
religies en bevolkingsgroepen.
Een derde gevaar van culturalisering is dat daarmee veranderingen in het land van herkomst over
het hoofd gezien worden. Alle culturen veranderen en via contacten met mensen uit het land van
herkomst of via sociale media wordt het denken en doen van migranten door die veranderingen
ook beïnvloedt. Als bijvoorbeeld de spanningen tussen verschillende groeperingen in Turkije
toenemen, leidt dit ook tot spanningen tussen Turken onderling in Nederland.
Een vierde risico is dat culturele en religieuze elementen met elkaar verward worden.
Een vijfde bezwaar van culturaliseren is dat daarmee vooroordelen en stereotypen worden
weergegeven, die kritiekloos worden overgenomen. Zo geeft Hoffer aan dat er vaak verondersteld
wordt dat niet-westerse migranten psychische problemen óf somatiseren óf als bovennatuurlijk
beleven, terwijl in de ggz blijkt dat migranten niet vaker blijken te somatiseren dan autochtonen.
Ten zesde leidt culturalisering er toe dat er meer op verschillen dan op overeenkomsten wordt
gefocust. Alle mensen hebben dezelfde basisbehoeften. Hoewel dit vanzelfsprekend lijkt, wordt er
te vaak bij bepaald gedrag van migranten gezegd dat dit ‘door de cultuur’ komt en vergeet men te
vragen naar wat reden of motieven zijn voor de persoon om zich zo te gedragen.
Ten slotte leidt culturalisering ertoe dat sommige werkers ‘de andere cultuur’ als rechtvaardiging
gebruiken bij de uitleg waarom de communicatie lastig verloopt. Deze houding maakt het gedrag
van een persoon met een andere etnische of religieuze achtergrond tot iets buitengewoons,
waardoor zij zich handelingsverlegen voelen.
Competentie interculturele sensitiviteit
Om een culturaliserende houding te voorkomen is het belangrijk om een pluralistische attitude te
ontwikkelen. Voor het eigen maken van deze attitude is het van belang om de competentie
interculturele sensitiviteit te ontwikkelen. Dit bestaat uit: een cultureel sensitieve houding,
voorwaardelijke kennis en vaardigheden. Je staat open voor gevoelens en behoeften van anderen.
Je realiseert je dat bepaalt gedrag bepaalde reacties en gevoelens kan oproepen en houdt hier
, 2
Met nieuwe ogen
rekening mee. Je richt je op het belang van anderen. Je bent proactief, innovatief en straalt
vertrouwen uit, je bent in staat anderen openlijk te waarderen en je bent in staat te reflecteren op
je eigen gedrag en dat van anderen. Je bent erop gericht anderen in hun waarde te laten. Je toont
begrip en respect voor afwijkende visies, omgangsvormen, principes en gewoontes, ook wanneer
er sprake is van weerstand. Interculturele sensitiviteit is nodig als het gaat om het ondersteunen
bij bijzondere persoonlijke omstandigheden waarin de ander verkeert. Je begrijpt dat iets pijnlijk
kan zijn voor een ander en reageert daarop met passend gedrag.
Cruciale vaardigheden
Bij culturele sensitiviteit is het essentieel dat het in de eigen cultuur ‘vanzelfsprekende’
vaardigheidsrepertoire wordt uitgebreid. Cruciale vaardigheden kunnen worden ontwikkeld worden
vanuit ervaring in de praktijk. Daarbij is het van belang die ervaringen te delen. Het idee is dat je
jouw interculturele sensitiviteit inzet en doorgeeft aan anderen. Op basis van wederkerig leren
kunnen we elkaar vanuit onze verschillende achtergronden beter leren begrijpen.
5.3 Basishouding van presentatie
Het cultuursensitief exploreren dient gebaseerd te zijn op aansluiten en onderzoeken vanuit een
presente basishouding.
Wat is presentie (niet)?
Presentie is niet te beschouwen als een methodiek met van tevoren vastgestelde doelen,
voorgeschreven competenties, stappenplannen en hulpverleningsinstrumenten, maar als een
menslievende benadering voor zorg en welzijn in de brede zin van het woord. Het is een
professionele manier van werken, waarbij het draait om de relationele afstemming van de zorg op
de behoeften van de kwetsbare ander. Het gaat er dus niet om je als professional te richten op een
van tevoren gepland resultaat. Het gaat om zorgvuldig en liefdevol aansluiten bij en afstemmen op
de ander. Het gaat om zorgzaamheid, niet om routinematig professionaliteit.
Aansluiten en relationeel afstemmen zijn dus de basiskenmerken van presentie. Dit betekent dat
vanuit de relatie blijkt wat goede zorg of ondersteuning is voor deze client op dat moment. De
presentiebenadering betekent ook: kritisch staan tegenover het maakbaarheidsgeloof in veel
methodieken. Presentie is op de eerste plaats gericht op het zoeken naar een relatie, ook als
mensen vastgelopen zijn. Door dit afwijkende perspectief op zorg en ondersteuning biedt presentie
een mogelijke basis om methodieken meer af te stemmen op kwetsbare burgers met een complexe
problematiek. Zo krijgen ook cultuur sensitieve methoden een andere kleur als ze worden ingezet
vanuit een presente basishouding.
Meer dan een methode van werken
De presentiebenadering is niet alleen gericht op goede zorg in het primaire proces. Ze is ook op
zoek naar managementstijlen, kwaliteitskaders, rapportage en verantwoordingssystemen die een
alternatief bieden voor de overdaad aan regels, protocollen en bureaucratisering van het werk.
Presentie is meer dan een manier van werken voor het domein van zorg en welzijn, omdat de
benadering breed inzetbaar is. Ze is geschikt voor de bemoeizorg, omdat ze mensen weet te
bereiken die zeer moeilijk benaderbaar zijn. De theorie van presentie omvat bovendien een
specifieke interpretatie van maatschappelijke problemen, namelijk gezien vanuit de meest
kwetsbare burgers die lijden door die problemen.
Presentie en haar wortels
De presentietheorie en de bijbehorende presentiebenadering zijn ontstaan op basis van langlopend
empirisch-kwalitatief in het werkveld van buurtpastores en andere plekken waar werkers bij
buurtbewoners betrokken waren. Het onderzoek ging om de vraag: wat doen goede zorgverleners
eigenlijk? Uit die gegevens is een gefundeerde theorie gebouwd: vanuit de kernbegrippen vanuit de
praktijk kwam Andries Baart tot de presentietheorie. In de vijftien jaren die volgden is de theorie
van de presentie vanuit een groot netwerk van presentiebeoefenaars en wetenschappers verder
uitgewerkt en via verschillende transitietrajecten geïmplementeerd in uiteenlopende werkvelden.
De presentietheorie is een complexe theorie, met enkele ‘harde kernen’. Het gaat altijd over
aansluiten bij mensen en je op mensen afstemmen. Dat zijn de centrale principes. De belangrijkste
vragen in dit verband zijn: wat is aansluiten en afstemmen precies? Hoe doe je dat dan? Wat moet
je daarvoor kennen, kunnen en willen?
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jessicakruidhof. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now