Het burgerlijk procesrecht is het onderdeel van het privaatrecht. DOELEN: Het gerechtelijk proces
staat centraal. Het geeft de regels voor de procedures tussen partijen voor de civiele rechter. In
burgerlijke procedures vindt zowel feitenvinding als rechtsvinding plaats.
Burgerlijk procesrecht bestaat vooral uit formeel privaatrecht (procedureregels en
vormvoorschriften). Het burgerlijk procesrecht bestaat echter ook bepalingen van materiële aard:
zoals die waarin bevoegdheden aan rechters, procespartijen, advocaten en deurwaarders worden
toegerekend.
Nationale bronnen:
Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering
Wet op de Rechterlijke Organisatie
Internationale bronnen:
Het EEG Executieverdrag
Het Betekeningsverdrag
Het Verdrag inzake de verkrijging van bewijs in het buitenland in burgerlijke en handelszaken
Het Verdrag inzake de toegang tot de rechter in internationale gevallen
De procesreglementen die gelden voor het burgerlijk procesrecht zijn:
- Onderzoek en beslissing in twee instanties
Voor zowel onderzoek als beslissing hebben partijen in de meeste zaken de mogelijkheid
in hoger beroep te gaan (bij gering belang is dit uitgesloten) De hogere rechter
onderzoekt ook de feiten.
- Toezicht op de rechtspraak door middel van cassatie
De Hoge Raad onderzoekt of het recht juist is toegepast. De feiten worden niet
onderzocht. Cassatie is mogelijk middels cassatieberoep door een partij of in het belang
der wet, ingesteld door de procureur generaal bij de HR.
- Verplichte procesvertegenwoordiging
Voor de meeste gerechten mogen partijen niet zelf in het proces verschijnen. Voor de
rechtbanken en de gerechtshoven moet een partij zich bij alle proceshandelingen laten
vertegenwoordigen door een advocaat. Bij de HR dient men vertegenwoordigd te
worden door een advocaat van de Hoge Raad. Partijen kunnen wel in persoon door de
rechter worden gehoord. Verplichte vertegenwoordiging bestaat niet bij de
kantonrechter. Bij een kort geding kan de gedaagde ook in persoon procederen.
Samenvatting Burgerlijk Procesrecht
, 2
Van grote betekenis voor het burgerlijk procesrecht zijn vijf fundamentele hoofdbeginselen, welke
in art. 6 van het EVRM zijn terug te vinden:
- Hoor en wederhoor
Iemand tegen wie een rechtsvordering wordt ingesteld het recht heeft zich te verdedigen,
waarna de eiser zich daar weer tegen mag verweren. Aan beide partijen komt dit recht in
gelijke mate toe (Rv 19, art 82-92 en 131-135).
Er dient uitgegaan te worden van het gelijkheidsbeginsel (Gw art. 1 en Rv art. 19). Een partij
moet altijd de gelegenheid krijgen zich uit te spreken over verklaringen of stukken van de
wederpartij. Dit is het belangrijkste principe van het procesrecht (Zie art. 12 RO en impliciet
art. 6 EVRM, fair trial/hearing).
- Onpartijdigheid van de rechter
De rechter mag niet vooringenomen, bevooroordeeld of beïnvloed – door druk of informatie
van buiten het geschil – zijn. Onzekerheid over onpartijdigheid (ook schijn van partijdigheid)
kan leiden tot wraking of verschoning, zie art. 36-41 Rv.
Ook de schijn van partijdigheid moet worden vermeden. Verder dient de rechter
onafhankelijk te zijn ten opzicht van degene die hem heeft benoemd en uiteraard van de
partijen en derden (zie ook art. 6 ERVM).
- Openbaarheid van behandeling en uitspraak
Behandeling en uitspraak moeten openbaar zijn. Naast een preventieve werking biedt dit een
garantie voor onpartijdigheid (zie art. 121 Gw, 4 en 5 RO, 27 en 28 Rv en 6 EVRM). Op de
openbaarheid zijn enkele uitzonderingen:
- Belang van goede zeden
- Belang van de veiligheid van de staat
- Belang van minderjarigen of eerbiediging persoonlijke levenssfeer
- Als openbaarheid een goede rechtspleging ernstig zou schaden.
- Voor zaken op gebied van familierecht is er een wettelijke uitzondering (803, 818 Rv).
- In bepaalde gevallen kan de rechter op basis van art. 4 RO beslissen dat een zitting niet
openbaar is.
Beraadslaging vindt altijd plaats in de raadkamer en is niet openbaar.
- Motivering van de beslissing
Dit beginsel staat niet in het EVRM, maar wel in art. 121 Gw 30 Rv en 5 RO.
Een vonnis moet de motiveringsgronden bevatten op straffe van nietigheid. Dit beginsel
hangt samen met het principe van openbaarheid; een vonnis moet de gronden vermelden
waarop het berust. Daarmee is de gedachtegang van de rechter kenbaar en kan een partij
beslissen zich bij het vonnis neer te leggen of daar een rechtsmiddel regen in te stellen.
Motivering dient tevens als waarborg en toetsingsmogelijkheid van deugdelijke rechtspraak.
Naast dat een vonnis partijen bindt heeft het ook precedent werking en draagt bij aan de
ontwikkeling van de rechtspraak. Uitspraken die niet deugdelijk gemotiveerd zijn, kunnen
door een hogere rechter worden vernietigd.
- Partijautonomie
Partijen bepalen of er een procedure komt en wat de omvang is van het geschil. Tegenover
de partijautonomie staat de lijdelijkheid van de rechter. De rechter mag geen uitspraak doen
over zaken die niet zijn gevraagd, hij mag geen feiten toevoegen. Niet betwiste feiten moet
hij voor waar aannemen. Bepaalde rechtsregels mag hij niet ambtshalve toepassen. Hoewel
er beperkingen zijn aan zijn handelen, heeft hij ook positieve bevoegdheden, zoals het
opdragen van bewijs, het voorkomen van onnodige vertraging. Zie art. 20 e.v. Rv.
Samenvatting Burgerlijk Procesrecht
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller michellekxx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.23. You're not tied to anything after your purchase.