Het raamwerk bestaat uit vier onderdelen die in bovenstaande afbeelding weergegeven
worden. De vier onderdelen zijn de vereiste eigenschappen van een verpleegkundige,
zorgcontext, persoonsgerichte processen en persoonsgerichte uitkomsten. Hieronder
worden de vier onderdelen afzonderlijk besproken.
Vereiste eigenschappen van een verpleegkundige
Er zijn vijf vereiste eigenschappen voor een verpleegkundige. Een verpleegkundige moet
vakbekwaam zijn.
Dit betekent dat de verpleegkundige de kennis en vaardigheden moet hebben om
beslissingen te nemen, de zorg op de juiste manier in te plannen en prioriteit in de zorg te
stellen. Daarnaast is het hebben van ontwikkelde interpersoonlijke vaardigheden belangrijk.
Kort gezegd betekent dit dat de verpleegkundige het vermogen heeft om op verschillende
niveaus te communiceren. Bovendien moet de verpleegkundige toegewijd zijn aan het
beroep en duidelijk zijn in haar overtuigingen en waarden. De laatste vereiste eigenschap is
zelfkennis, want voordat we anderen kunnen helpen moeten we inzicht hebben in hoe we
zelf zijn als persoon.
Zorgcontext
De zorgcontext kan veel verschillende eigenschappen en kwaliteiten in de omgeving hebben
die van invloed zijn op de effectiviteit van persoonsgerichte zorg. Deze eigenschappen zijn
een mix van vaardigheden, gedeelde besluitvormingssystemen, personeelsrelaties,
gezag/macht, het vermogen tot innovatie, het nemen van risico’s en de fysieke omgeving.
Elk van deze eigenschappen kan een negatief of positief effect hebben op de mate van
persoonsgerichte zorg.
,Persoonsgerichte processen
De zorgprocessen kunnen persoonsgerichte zorg verbeteren of juist belemmeren. Als er een
proces niet voldoende wordt toegepast zal dit het gehele persoonsgerichte zorg
belemmeren. De persoonsgerichte processen zijn werken met de waarden en opvattingen
van de zorgvrager, betrokkenheid, gezamenlijke besluitvorming, meevoelend/sympathieke
aanwezigheid en het verlenen van holistische zorg.
De zorgverlener dient rekening te houden met de zorgvrager als persoon. De zorgverlener en
de zorgvrager moeten afweten van elkaars waarden en overtuigingen, zodat hier rekening
mee gehouden kan worden bij het verlenen van de zorg. Ook dient er betrokkenheid te zijn.
Volledige betrokkenheid is aanwezig wanneer de zorgvrager en de zorgverlener zijn
verbonden in de zorgrelatie.
Bij gezamenlijke besluitvorming moet rekening worden gehouden met de waarden en
overtuigingen van de zorgvrager. Het kan een zorgvrager helpen als de zorgverlener zijn
eigen waarden en normen benoemt, zodat de zorgvrager een alternatieve kijk krijgt op de
besluitvorming.
McCormack en McCance (2010) beschrijven sympathieke aanwezigheid als een
betrokkenheid die rekening houdt met de uniekheid en de waarde van een individu.
Bij het geven van holistische zorg moet er rekening worden gehouden met de lichamelijke,
psychische, sociale, spiritueel en emotionele zorg. De zorgvrager moet dus als geheel
bekeken worden.
Persoonsgerichte uitkomsten
Het is belangrijk dat persoonsgerichte zorg gemeten wordt om te kijken of er daadwerkelijk
persoonsgerichte zorg geboden wordt. McCormack en McCance (2010) hebben vier
uitkomsten beschreven die voorwaarde zijn voor het geven van persoonsgerichte zorg. Deze
vier uitkomsten zijn tevreden zijn met de zorg, betrokken worden in de zorg, het gevoel
hebben van welzijn en het creëren van een persoonsgerichte cultuur.
Veel studies tonen aan dat de betrokkenheid van de gebruiker leidt tot een betere kwaliteit
van de zorg, een grotere therapietrouw, een betere gezondheid en een hogere mate van
tevredenheid van de patiënt. Daarnaast geldt hoe positiever de zorg ervaren wordt door de
patiënt, hoe beter het gevoel van welzijn is.
Daarnaast wordt bij het creëren van een persoonsgerichte cultuur gebruik gemaakt van het
REACH Framework.
In dit raamwerk worden vier uitkomsten van elkaar gescheiden die elk aanwezig moeten zijn
om een persoonsgerichte cultuur te ontwikkelen:
1. Bevoegde beoefenaars
2. Verantwoordelijke beoefenaars
3. Autonome beoefenaars
4. Het leveren van patiëntgerichte zorg.
Volgens het raamwerk worden deze vier uitkomsten alleen bereikt als de volgende drie
activiteiten aanwezig zijn:
1. Leermechanismen (reflecteren, faciliteiten en wetenschappelijk bewijsmateriaal)
2. Praktijk domeinen (leren, kennis/kunde en praktijkontwikkeling
3. Individuele en organisatorische verantwoordelijkheid
Theorie over de presentietheorie van Andries Baart:
Andries Baart houdt zich intensief bezig met presentie. Kenmerkend in de presentie-filosofie
en de daarbij aansluitende praktijken is de gerichtheid op het scheppen van rechtvaardige en
liefdevolle menselijke verhoudingen, met name waar mensen onaanzienlijk, arm, ‘sociaal
overbodig’, doodziek of ‘hopeloos’ zijn; de professionele inzet van presentiebeoefenende
geestelijk verzorgers en andere mensgerichte beroepskrachten uit de brede sector van zorg,
welzijn, verpleging en dienstverlening staat in het kader van menselijke bewogenheid en
liefdevolle bekommernis. Daarmee onderscheidt de presentie zich bewust en scherp van wat
momenteel de hoofdstroom is in de verzakelijkte, marktgerichte en op productie
georiënteerde zorgverlening. De inzet van de presentie-beoefening is de mens, zijn
waardigheid, zijn kostbaarheid en zijn verlangen naar geborgenheid. Deze oriëntatie heeft
diepe wortels in het christelijke, en met name katholieke sociale denken en de katholieke
moraaltheologie. Maar ook daarbuiten, zeker ook in de humanistische traditie, zijn daartoe
sterke aanzetten te vinden. De presentie-beoefening richt zich op professionals (in en buiten
de kerken en levensbeschouwelijke organisaties) maar zeker ook op vrijwillig(st)ers.
In de presentiebeoefening wordt er gestreefd naar ‘er zijn met’ en zo ook ‘er zijn voor’ de
behoeftige ander die aangewezen is op (professionele) hulp en steun. Dat geschiedt
allereerst door het tot stand brengen van aansluiting bij en afstemming op de leefwereld en
levensloop van de ander en het aangaan van een relatie die zowel weldadig is als richting
geeft aan de gezochte hulp en steun. Presentie biedt hulp, steun en zorg in de vorm van een
werkzame, effectieve bekommernis die het verhaal en leven van de ander helpt te verstaan
en verder te brengen. Ze geeft de hulpzoekende daarbij de erkenning en steun dat h/zij, hoe
anders ook, voluit in tel is, geëerd wordt en een gerechte maatschappelijke positie mag
innemen. Presentie bevordert dat de ander tevoorschijn kan komen, het beste van zijn of
haar mogelijkheden waar kan worden en wenst daarbij niemand af te schrijven. Vaak wordt
presentie gekenmerkt door een voorzichtige en aandachtige traagheid van werken die
ruimte geeft aan wat zich niet maken of afdwingen laat, waarbij presentie durft te verdragen
wat niet kan en blijft bij wat niet goed komt.
Menslievende zorg?
Wat is belevingsgerichte zorg?
Belevingsgerichte zorg is een nieuwe manier van omgaan met mensen die zorg nodig
hebben. Bijvoorbeeld mensen met dementie of met een verstandelijke beperking. Bij
belevingsgerichte zorg staan de wensen en mogelijkheden van degene die zorg krijgt
centraal, niet de beperkingen die iemand heeft.
Overeenkomst: kijk op positieve gezondheid en holistische zorg.
, KERN AC
Les 1c
Zelfzorgtheorie van Dorothea Orem
Volgens Dorothea Orem (1914 - 2007) is verzorgen hetzelfde als beroepsmatig hulp geven
aan mensen met een tekort in hun zelfzorg. Door dit tekort in zelfzorg zijn deze mensen niet
in staat voor zichzelf te zorgen op een zodanige manier dat je kunt spreken van een gezond
leven. Met zelfzorg bedoelt zij het vermogen van mensen om in verschillende
omstandigheden en in verschillende levensfasen voor zichzelf en/of zijn directe omgeving te
zorgen. Met 'zelf' bedoelt zij iemands hele wezen. Dat wil zeggen dat er wordt uitgegaan van
een holistisch mensbeeld. Met 'zorg' bedoelt zij dat het gaat om activiteiten waarmee
mensen reageren op hun eigen zorgbehoefte. De zorgactiviteiten hebben een bepaald doel,
ze hebben te maken met een eigen manier van leven die bijdraagt tot een gezond leven.
Het doel van de zelfzorg van de mens is volgens deze theorie dat een mens altijd iets doet of
laat wat hij belangrijk of waardevol vindt. Naast zelfzorg onderscheidt Orem ook de
afgeleide zelfzorg, wat wij de mantelzorg noemen. Bedoeld wordt een zorg die dicht tegen
zelfzorg aanzit. De grens tussen zelfzorg en afgeleide zorg is meestal niet nauwkeurig te
trekken omdat bij afgeleide zorg ook sprake is van een vervulling van de eigen behoefte.
Vereiste zelfzorg
Wat is nodig om goed te leven, je te ontwikkelen en gezond te blijven? Orem spreekt in dit
verband over de vereiste zelfzorg en onderscheidt daarin drie categorieën van
zelfzorgbehoeften.
Universele zelfzorgbehoefte
Het gaat daarbij om voor elk mens geldende behoeften als bijvoorbeeld behoefte aan
lucht, voedsel, vocht en uitscheiding (zie ook Maslow)
Ontwikkelingsbepaalde zelfzorgbehoeften
Deze zelfzorgbehoeften worden bepaald door de levensfase van de mens en de
ontwikkeling die hij daarin doormaakt. Iedere levensfase brengt met zich mee dat
bepaalde activiteiten wel, niet of anders gedaan en beleefd worden.
Gezondheidsbepalende zorgbehoeften
De zelfzorgbehoefte heeft hier te maken met de eisen die, ziek of gehandicapt-zijn
aan zelfzorg van de mens stelt. Bijvoorbeeld leren omgaan met handicap. De
zorgbehoefte wordt als het ware aangepast aan wat men op dat moment kan.
Zelfzorgvermogen
Zelfzorg is niet iets dat aangeboren is. Zelfzorg is aangeleerd gedrag. In de loop van zijn leven
leert de mens hoe belangrijk zelfzorg is voor een gezond bestaan. Omgeving en milieu spelen
een belangrijke rol bij het aanleren van zelfzorgactiviteiten.
Orem noemt het zelfzorgvermogen de verbindende schakel tussen zelfzorg en
zelfzorggedrag. Met zelfzorgvermogen wordt bedoeld in hoeverre iemand in staat of
bekwaam is tot het verrichten van zelfzorg. Er bestaan grote verschillen tussen mensen wat
betreft de ontwikkeling van dit zelfzorgvermogen.
Of iemand in staat is het zelfzorgvermogen te gebruiken hangt af van de situatie.
Bijvoorbeeld iemand met reuma kan door hevige pijn zijn zelfzorgvermogen niet ten volle
benutten, of de dokter heeft tijdelijk bedrust voorgeschreven en hierdoor is het niet mogelijk
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller janneverpleegkunde. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.54. You're not tied to anything after your purchase.