Summary
Samenvatting Beginselen van het Nederlandse Staatsrecht
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting Beginselen van het Nederlandse Staatsrecht.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
aniqueleenders
Available practice questions
Staatsrecht
Flashcards
35 Flashcards
$4.90
1 sales
Flashcards
35 Flashcards
$4.90
1 sales
Some examples from this set of practice questions
1.
Omschrijf het begrip \'Staatsrecht\'
Answer: Geeft regels over de inrichting van onze staat en de organisatie bevoegdheden van de overheid.
2.
Contract social
Answer: Brengt de ambivalente relatie tussen de mens en de staat aan het licht
3.
Beschrijf het begrip bestuursrecht
Answer: Geeft regels waaraan de overheid zich dient te houden bij het nemen van besluiten.
4.
Omschrijf het begrip publiekrecht
Answer: Geeft regels ten aanzien van de verhouding tussen burger en de overheid en overheidsinstanties onderling
5.
Wat zijn de kenmerken van een staat
Answer: 1. Er is een volk met gemeenschappelijke normen, waarden en gebruiken 2. Volk bewoont langere tijd een afgebakend grondgebied (territoir) 3. Er is effectief uitgevoerd overheidsgezag 4. De onafhankelijkheid van de staat wordt door andere landen erkent
6.
Wat wordt er bedoeld met het systeem van \"checks and balances\"
Answer: Bestuurssysteem van wederzijdse controle en evenwicht tussen meerdere staatsmachten.
7.
De trias politica van Montesequieu onderscheid 3 machten, welke?
Answer: 1. Uitvoerende macht 2. Wetgevende macht 3. Rechtsprekende macht
8.
Omschrijf het begrip gecentraliseerde overheid
Answer: Het centrale gezag is bepalend. Alle macht ligt op centraal niveau.
9.
Gedecentraliseerde eenheidstaat
Answer: Niet al het gezag is centraal geregeld. Het gezag is ook afgegeven aan lagere ambten. Wel kan de centrale overheid altijd ingrijpen als de decentrale overheid een fout maakt.
10.
Omschrijf het begrip Federatie
Answer: Hiermee wordt een bondstaat bedoeld. Dit systeem zien we bijvoorbeeld in Duitsland. De onderdelen (deelstaten) hebben eigen exclusieve bevoegdheden die rechtstreeks aan de grondwet ontleend worden en ook een eigen volksvertegenwoordiging en regering. Als de bevoegdheid van de deeltijd is, dan gaat de centrale overheid hier niet over.
Content preview
Beginselen van het NederlandseStaatsrecht
Eventueel nog lezen voor verdere verdieping: www.parlement.nl
Inhoudsopgave
Hoofdstuk II: De bronnen van het staatsrecht ................................................................................................ 6
Hoofdstuk III: Werking .................................................................................................................................. 9
Hoofdstuk IV: De Regering........................................................................................................................... 12
Hoofdstuk V: De Staten Generaal................................................................................................................. 16
Hoofdstuk VI: Raad van State, Algemene Rekenkamer, Nationale ombudsman en vaste colleges van advies.18
Hoofdstuk VII: De verhouding van parlement, ministers en koning...............................................................20
Hoofdstuk VIII: Wetgeving........................................................................................................................... 26
Hoofdstuk X: Bestuur................................................................................................................................... 32
Hoofdstuk XII: Rechtspraak.......................................................................................................................... 36
Hoofdstuk XIII: Rechtsbescherming tegen de overheid.................................................................................38
Hoofdstuk XIV: De grondrechten.................................................................................................................. 41
Hoofdstuk XV: Decentralisatie...................................................................................................................... 45
Hoofdstuk XVI: Decentralisatie II.................................................................................................................. 48
Hoofdstuk XVIII: De Europese Unie............................................................................................................... 53
Hoofdstuk I: Inleiding
Staatsrecht
Het staatsrecht is het rechtsgebied dat regels geeft over de inrichting van onze
staat en de organisatie en bevoegdheden van de overheid. Het omvat de
geschreven en ongeschreven rechtsregels die de samenstelling en het
functioneren van de staatsorganen en hun bevoegdheden en onderliggende
verhoudingen regelen.
Ieder staatsrecht is een compromis tussen individuele vrijheid en dwang van de
gemeenschap.
Contract social
Brengt de ambivalente verhouding van de mens tot de staat aan het licht. Het
individu heeft de staat nodig om zijn vrijheid te waarborgen maar tegelijkertijd
heeft hij het gevoel dat daardoor zijn vrijheden worden beperkt.
1
,Bestuursrecht
Geeft regels waaraan de overheid zich dient te houden bij het nemen van
besluiten. Het bepaalt hoe de overheid met burgers dient om te gaan, alsmede
de beschermingsmogelijkheden voor burgers tegen onjuist geachte
bestuurshandelingen.
Publiekrecht
Geeft regels ten aanzien van de verhouding tussen de burger en de overheid en
overheidsinstanties onderling. Het staatsrecht, bestuursrecht en strafrecht
maken hier deel van uit.
Algemene kenmerken staat
Er is een volk dat gemeenschappelijke normen, waarde en gebruiken deelt
Dit volk bewoond voor langere tijd een afgebakend grondgebied (territoir)
Er is een georganiseerde overheid met autonome macht, die centraal
gezag uitoefent over het grondgebied en alle personen en goederen die
zich binnen de landsgrenzen bevinden. (Effectief uitgevoerd
overheidsgezag)
De onafhankelijkheid van de staat wordt door andere landen erkent.
Systeem van checks and balances
Een bestuur systeem van wederzijdse controle en evenwicht tussen meerdere
staatsmachten. De machtsverhoudingen worden goed gewaarborgd. Ook wel
bekend als “scheiding van de machten”
Montesquieu introduceerde het boek “De I’Esprit des Lois” hij omschreef hierin
het Engelse bestuur systeem van Checks and Balances. Het kenmerkte zich door
zijn die organen met ieder een eigen functie, namelijk:
Koning: voert de wetten uit en is dus de uitvoerende macht
Parlement: maakt de wetten en is dus de wetgevende macht
Rechterlijke macht: rechters constateren of de uitvoerende macht de
wet wel in acht genomen heeft en vernietigen als dit niet het geval is, de
besluiten van de uitvoerende macht.
Hij was geïnspireerd door het Engelse systeem en vond dat dit ook in Frankrijk
moest worden doorgevoerd. Hier had nog altijd de Koning alle macht. De Koning
kon dan ook alle besluiten zo van tafel vegen. Hij kwam met zijn leer van de
Trias Politica en gaat ervan uit dat iedere burger het best gediend is met een
scheiding van de drie functies.
Tegenwoordig zien we nog steeds de Trias Politica terug al is deze niet meer zo
zwart wit als in de tijd van Montesquieu. Zo werken de verschillende machten
meer samen en vindt er dus ook meer controle plaats. Het parlement maakt
bijvoorbeeld niet in haar eentje wetten maar is dit een taal van de regering en
het parlement samen.
Machtenscheiding: Trias Politica Montesquieu
Wetgevende macht: wetgever
Uitvoerende macht: Bestuur, uitvoering van de wetgeving,
bestuursorganen
Rechtsprekende macht: Beslechting van geschillen over de uitvoering
van wetgeving.
2
,Deze drie functies moeten aan verschillende organen worden toegekend ter
voorkoming van, machtsmisbruik. In de organen moeten verschillende personen
zitten. Je kunt niet tegelijkertijd rechter en wetgever en bestuurder zijn.
Incompatibiliteiten: Er moet onderscheid gemaakt worden in niveaus,
functies, organen en personen.
Gedecentraliseerde eenheidsstaat
Het centrale gezag is bepalend. Alle macht is op centraal niveau. De onderdelen
hebben geen zelfstandige positie en geen eigen bevoegdheden en
volksvertegenwoordigingen
Bijvoorbeeld: Mandaat
Gedecentraliseerde eenheidsstaat
Ere zijn onderdelen die een zekere mate van zelfstandigheid hebben. Niet alles is
centraal geregeld. De hoogste instantie op centraal niveau heeft wel het laatste
woord. De centrale overheid kan altijd ingrijpen als hij vindt dat de decentrale
overheid een fout maakt.
Bijvoorbeeld: Nederland in de EU
Federatie [Bondsstaat]
De onderdelen (deelstaten) hebben eigen exclusieve bevoegdheden die
rechtstreeks aan de grondwet ontleend worden en ook een eigen
volksvertegenwoordiging en regering. Als het een bevoegdheid van deelstaat is,
dan gaat de centrale overheid hier dus helemaal niet over. Er is bij een federatie
vaak een constitutioneel hof (onafhankelijke derde) om geschillen te beslechten
tussen het geheel en de delen
Bijvoorbeeld: VS en Duitsland
Confederatie [Statenbond]
Een samenwerking van onafhankelijke staten die samen een staat vormen. De
onderdelen zijn zo zelfstandig, dat het geheel eigenlijk niet meer een staat is,
maar een soort samenwerkingsverband tussen kleine staatjes. Elke staat heeft
een eigen grondwet en de samenwerking wordt geregeld door het verdrag.
Bijvoorbeeld: Verenigde Naties
Territoriale splitsing van gezag
Geen centrale overheid voor alle overheidstaken mar het verlenen van een deel
van de bevoegdheden aan regionale overheden. Ook wel het stelsel van een
federatieve staat of bondsstaat waarin de deelstaten eigen grondwettelijke
gegarandeerde bevoegdheden hebben waar de federale organen niet in mogen
treden. Het geeft een evenwicht tussen de centrale overheid en regionale
organen. Voorbeelden zijn de bestuurssystemen van de Verenigde Staten van
Amerika, Zwitserland en de Duitse Bondsrepubliek.
Nederlandse verdeling
Verlenen van vrij vergaande bevoegdheden aan gemeentelijke en provinciale
organen waarbij echter geen terreinen principieel zijn uitgesloten van centrale
bemoeienis. Er wordt dus wel macht verdeeld tussen de centrale en regionale
overheden.
Grondregels van een democratische staatsorganisatie
3
, Aan deze grondregels dient een democratische staatsorganisatie getoetst te
worden. De regels behoren zelf niet tot het positieve recht: het zijn beginselen
die toch niet op alle terreinen in rechtsregels zijn gerealiseerd.
Eerste grondregel: Geen bevoegdheid zonder grondslag in de wet of
Grondwet
Nederland: Legaliteitsbeginsel: het handelen van bevoegd gezag
moet gebaseerd zijn op een vooraf aanwezige bepaling. Hierdoor
kunnen dwangmaatregelen niet zomaar worden ingezet. Denk aan
leger en politie.
Verenigd Koninkrijk: Rule of Law: ‘That the powers exercised by
politicians and officials must have a legitimate foundation; they
must be based on authority conferred by law’. Dit betekent in VK
niet alleen de geschreven wetten maar ook de Common Law of wel
het gewoonterecht. In het VK bestaat geen geschreven grondwet.
Frankrijk: de Légalité: {vertaald pag. 12} Aan de onderkant van
de schaal van rechtshandelingen staan de individuele beschikkingen,
die ongeacht het bestuursorgaan waarvan zij afkomstig zijn,
gebonden zijn aan het geheel van algemene regels, die ook de
feitelijke handelingen van het bestuur regeren. Alle besluiten en
handelingen van het bestuur moeten overeenstemmen met de
Grondwet, de formele wet of, in voorkomende gevallen, met
regelingen van het internationaal recht.
Tweede grondregel: Niemand kan een bevoegdheid uitoefenen zonder
verantwoording schuldig te zijn of zonder dat op die uitoefening controle
staat
Art. 121 Grondwet: openbaarheid van de terechtzittingen,
behoudens bij de wet bepaalde uitzonderingen, en altijd
openbaarheid van de uitspraak.
Politieke verantwoordingsplicht: verantwoordingsplicht bam
bestuurlijke organen tegenover vertegenwoordigende organen. Deze
plicht houdt in dat bestuurlijke orgaan inlichtingen moet
verstrekken, een debat met een volksvertegenwoordiging niet mag
ontwijken en bij verlies van vertrouwen in beginsel moet opstappen.
Ambtelijke ondergeschiktheid: ambtenaren die bevoegdheden
hebben zijn verantwoording schuldig aan hun chefs. Denk
bijvoorbeeld aan ambtenaren op een departement of stadhuis of
ambtenaren van de onderwijsinspectie.
Bestuurlijk toezicht: ook zonder ambtelijke ondergeschiktheid kan
er toezicht gehouden worden door een hoger orgaan. Dit kan op
preventief en repressief niveau.
Strafrechtelijke verantwoordelijkheid. Uitsluitend mogelijk
wanneer een strafbepaling de gedraging strafbaar stelt. Dit is
bijvoorbeeld zo bij een ambtsmisdrijf zoals in artikel 355 WSR.
Beroep: Belanghebbende kunnen aan de beroepsinstantie vragen
een besluit te vernietigen en soms te vervangen. Dit beroep kan in
het algemeen worden ingesteld bij een onafhankelijke rechter, zij
het dat meestal eerst bij de betrokken bestuursorgaan bezwaar
moet worden gemaakt tegen het besluit.
Burgerlijke rechter: wanneer er geen speciale
beroepsmogelijkheid aanwezig is, is de burgerlijke rechter bereid
ambtshandelingen te toetsen aan art. 6:162 BW. Hiermee kan het
ambt orgaan tot een schadevergoeding verplicht worden.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller aniqueleenders. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.33. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
75759 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now
Recently viewed by you
