Summary
Samenvatting De Blois - Grondslagen van het recht HFD 1 t/m 7
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting De Blois - Grondslagen van het recht HFD 1 t/m 7
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
spruijtdaan
Content preview
Hoofdstuk 1 - RechtIn het dagelijks leven zijn we aan het recht onderworpen, zolang alles volgens verwachting verloopt
en er geen problemen opduiken leidt het recht een sluimerend bestaan. Rechtsregels hebben in het
dagelijks leven een aantal functies.
- Informatieverschaffing: we kunnen te weten komen welke rechten en plichten wij hebben en
welke rechten en plichten anderen hebben.
- Hoe wij ons dienen te gedragen: op basis van de informatieverschaffing weten wij waar wij ons
aan te houden hebben.
- Hoe het recht ons leven sturing geeft, hiervan zijn wij ons maar ten dele van bewust: meestal
komt het recht pas problemen of conflicten tevoorschijn.
Rechtsregels zijn niet de enige regels in de samenleving. Algemeen aanvaarde maatschappelijke
regels, groepsregels, morele regels, beroepsethiek etc. Deze regels bevatten de normen en waarden
over hoe een groep of samenleving zich dient te gedragen. Hieruit vloeien levensbeschouwingen
met uiteenlopende opvattingen over bijvoorbeeld abortus, euthanasie, recht en onrecht.
Rechtsregels en sociale regels staan niet naast elkaar, soms overlappen ze elkaar, soms spreken ze
elkaar tegen. Diefstal is niet alleen bij rechtsregel verboden maar het gaat ook in tegen de morele
regels, abortus gaat misschien voor sommigen tegen de morele regels maar het is niet verboden bij
rechtsregel. Ondanks dat hebben sociale regels ook het vermogen de overtreder ‘aan te pakken’, wie
zich niet aan de morele regels houdt merkt dat snel genoeg.
Functies van het rechtssysteem
- Het scheppen van sociale orde: Men weet wat van elkaar is te verwachten en kan zijn handelen
hierop afstemmen.
- Het bevorderen van niet gewelddadige conflictbeslechting: Het rechtssysteem biedt een
objectieve derde om hierover te beslissen in de vorm van een rechter. Zo wordt voorkomen dat
men het recht in eigen hand neemt en er sociale onrust ontstaat.
- Het garanderen van de individuele ontplooiing en autonomie van burgers. Men kan hun talenten
ontwikkelen en hun wensen realiseren. Men mag binnen de grenzen zijn eigen leven inrichten
- Het bewerkstelligen van een zo rechtvaardig mogelijke verdeling van schaarse goederen. Lusten
en lasten moeten eerlijk en doelmatig verdeeld worden in een samenleving.
- Het kanaliseren van sociale verandering: veranderingen in de samenleving moeten niet chaotisch
plaatsvinden. Het recht kent procedures om dit op een geordende manier teweeg te brengen.
Voor de verwezenlijking van de doelstellingen van het rechtssysteem heeft de staat verschillende
organen in het leven geroepen. De belangrijkste functies van deze organen zijn wetgeving, bestuur
en rechtspraak.
Wetgeving is het vaststellen van algemene regels. Deze regels geven een kader voor het handelen
van burgers en organisaties (privaatrecht) en stellen sancties tegenover overtreding van deze regels
(strafrecht). Daarnaast zijn er voorschriften over die het handelen van overheidsorganen onderling
en overheid tot burger en bedrijven regelen (bestuursrecht).
Bestuur is het realiseren van de regels: dwz uitvoeren en toepassen en toezien op de naleving
(handhaving).
Rechtspraak is het orgaan dat nagaat of de regels daadwerkelijk zijn overtreden en welke sanctie
daar aan vast zit.
1
,Rechtsregels kunnen worden onderverdeeld in een aantal categorieën. Gedragsnormen,
sanctienormen en bevoegdheidsverlenende normen.
Gedragsnormen kunnen bepaald gedrag gebieden, verbieden of toestaan. Deze vinden we vooral
terug in het strafrecht. Een kenmerk hiervan is dat ze doorgaans gekoppeld zijn aan een dwang of
straf.
Een sanctienorm is een regel die de consequentie aangeeft van het overtreden van de regels.
Gedragsnormen en sanctienormen zijn vaak aan elkaar gekoppeld.
Bevoegdheidsverlenende normen geven staatsorganen een bepaalde macht. Die macht kan inhouden
dat een staatsorgaan rechten en plichten vaststelt of bepaalde handelingen verricht. Het is essentieel
dat deze zo helder mogelijk zijn vastgelegd, anders neemt het risico van willekeur en aantasting van
de rechtszekerheid toe.
Positiviteit
Onder positief recht wordt verstaan dat het recht in een bepaalde gemeenschap door mensen is
vastgesteld of erkend. Deze erkenning is wat het onderscheidt van het ideale recht, het ideale recht
is wat men wenst en nastrevenswaardig vindt. Wat het ideale recht inhoudt zal per individu of groep
verschillen. Het begrip rechtvaardigheid en het ideale recht gelden als proefsteen voor het positieve
recht. Ze bevatten de maatstaf van kritiek op het positieve recht, vandaar dat er gesproken kan
worden van onrechtvaardig positief recht.
Gelding
Positief recht heeft geldig, dat betekend dat het verbindend is. Soms is een rechtsregel in
tegenspraak met een andere rechtsregel, dat wordt hij door de rechter onverbindend verklaard.
Effectiviteit
Met effectiviteit van recht wordt bedoeld dat het recht daadwerkelijk gehoorzaamd moet worden
dan wel toegepast en gehandhaafd wordt. Niet alle positieve rechtsregels zijn effectief. Sommige
zaken worden oogluikend toegestaan, dit noemt met gedoogbeleid. Dit kan verschillende oorzaken
hebben, het kan zijn dat de situatie waarvoor de rechtsregel voor bedoeld was niet meer bestaat, of
dat de overheid de rechtsregel niet meer toepast of handhaaft. Soms loopt de rechtsregel ook achter
op de sociale werkelijkheid.
Ideaal recht = rechtvaardig
Positief geldend recht = rechtmatig
Twee betekenissen van recht
Objectief recht en subjectief recht.
Objectief recht: de verzameling van alle Nederlandse rechtsregels
Subjectief recht: Het woord recht heeft hier de betekenis van bevoegdheid of aanspraak. Het geeft
een ‘mogen’ aan. Dit is onder andere het eigendomsrecht, het recht van verhuurder op huur, het
recht van werknemer op loon.
Voor de rechthebbende betekend het subjectieve recht ‘mogen’ of een aanspraak op. Dat kan men de
positieve kant van het subjectieve recht noemen. De andere kant van het subjectieve recht is dat
mensen dit recht respecteren. Zij mogen het gebruik van dit recht niet zomaar belemmeren, ze
hebben geen recht iemand bijvoorbeeld te beletten gebruik te maken van zijn eigendom.
2
, Soms betekend subjectief recht van de één een subjectieve rechtsplicht van de ander. Er is een plicht
ervoor te zorgen dat de rechthebbende zijn subjectieve recht kan realiseren. De plicht van de
werkgever bijvoorbeeld om loon te betalen.
Subjectief en objectief recht staan niet tegenover elkaar, het subjectief recht komt voort uit het
objectief recht. Iemand heeft bevoegdheden en plichten wanneer deze kunnen worden gebaseerd op
de rechtsregels die tot het objectieve recht behoren. In het Engels worden het subjectieve en
objectieve recht met respectievelijk ‘right’ and ‘law’ aangeduid.
Grondrechten
In het rechtssysteem nemen een aantal rechten een prominente plaats in. Deze bestaan uit de
klassieke vrijheidsrechten, die een vrije sfeer ten opzichte van de staat waarborgen, zoals recht op
gelijke behandeling, recht op godsdienst, vrijheid van meningsuiting etc. bestaat het ook uit sociale
grondrechten, deze kunnen vooral worden gezien als een opdracht aan de overheid om de essentieel
geachte doeleinden na te streven.
Voorbeelden hiervan zijn: de bevordering van voldoende werkgelegenheid en bewoonbaarheid en
bescherming van het leefmilieu.
Hoofdstuk 2 - Indelingen in het recht
Rechtsregels worden ingedeeld in rechtsgebieden. De rechtsregels binnen een rechtsgebied vertonen
een onderlinge samenhang.
Codificatie, wetboeken en wetten
Een codificatie is een poging alle rechtsregels op een rechtsgebied op systematische wijze in een
wetboek (codex) op te nemen. De voordelen van een codificatie zijn dat dit een geordend geheel
geeft van de regels binnen een rechtsgebied, dit bevorderd de inzichtelijkheid, een ander voordeel is
dat de onderlinge samenhang naar voren komt.
Aan het begin van de 19de eeuw werden de rechtsregels voor het eerst gecodificeerd. Het doel was
om een einde te maken aan alle lokale en regionale verschillen zodat de heersende
rechtsonzekerheid en willekeur in de toepassing worden bestreden. Ook streefde men naar een
stabiel rechtssysteem waarbij regels niet plotseling veranderden of met terugwerkende kracht
zouden gelden.
Rechtsgebieden
Klassiek is de indeling van het nationale recht in drie rechtsgebieden: het privaatrecht, het staats- en
bestuursrecht, en het strafrecht. Het staats- en bestuursrecht worden tot het publiekrecht gerekend,
dat wordt onderscheiden van het privaatrecht.
Rechtsgebieden kunnen op hun beurt weer in kleinere rechtsgebieden worden ingedeeld, zo kan het
staatsrecht worden onderverdeeld in het constitutionele recht, het provincierecht, het gemeenterecht
en het waterschapsrecht. Het strafrecht kan worden onderverdeeld in het commune strafrecht, het
economisch strafrecht en het verkeersstrafrecht. Daarnaast worden de functionele rechtsgebieden
onderscheiden, deze hebben betrekking tot een bepaald (maatschappelijk belangrijk) thema en
regels relaties tussen betrokkenen. Het kan zowel privaatrechtelijke als publiekrechtelijke
rechtsregels over een bepaald onderwerp bevatten: sociaal recht, arbeidsrecht, milieurecht etc.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller spruijtdaan. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.44. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76669 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now