Lecture notes
Werkgroep aantekeningen Staatsrecht B2 Constitutioneel recht, ISBN: 9789013117585
- Module
- Institution
- Book
Werkgroep 1 t/m 24 van Staatsrecht. Gegeven door Poppelaars.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
Exx28
Reviews received
Content preview
Werkgroep Staatsrecht,Werkgroep Staatsrecht van mw. mr. S.P. Poppelaars
Week 1
De rechtsstaat en het legaliteitsbeginsel
Voorbereidingsvragen
1. Welke functies heeft het Staatsrecht volgens Kortmann? Leg aan de hand van
voorbeelden uit wat deze functies betekenen.
(1) De constituerende functie: instellen van overheidsambten. (Vb. art 7 Statuut:
samenstellen raad van ministers).
(2) De attribuerende functie: toekennen van bevoegdheden aan overheidsambten.
(Vb. art 73 lid 2 Gw: taak van de Raad om onderzoek te doen naar de geschillen
van het bestuur).
(3) De regulerende functie: begrenzen van bevoegdheden van overheidsambten door
grondrechten. (Vb. art 1 Gw: inkadering van de bevoegdheid van de overheid,
geen discriminatie).
2. Wat houdt het voorstel voor de toevoeging van een algemene bepaling aan de
Grondwet in (zie Kamerstukken 34516) en wat is de stand van zaken?
Het betreft een wijziging van de Grondwet. Er wordt een algemene bepaling aan de
Grondwet toegevoegd. Deze bepaling luidt als volgt:
De Grondwet wordt als volgt gewijzigd:
Voor hoofdstuk 1 wordt een ongenummerd artikel ingevoegd, luidende:
‘’Algemene bepaling
De Grondwet waarborgt de grondrechten en de democratische rechtsstaat.’’
Momenteel is dit voorstel gepubliceerd in het Staatsblad, hierdoor is het wetsvoorstel
bekendgemaakt en daarmee is het dan ook in werking getreden. Zie de
Bekendmakingswet (artikel 6 in combinatie met artikel 1).
Een grondwetswijziging doorloopt 7 stappen:
1. De regering of 1 of meer leden van de Tweede Kamer dienen een voorstel tot
grondwetswijziging in.
2
, 2. De Tweede en Eerste Kamer nemen dit wetsvoorstel in 1e lezing aan met een
gewone meerderheid. Dit heet ook wel de ‘overwegingswet’ of de
‘verklaringswet’.
3. De Tweede Kamer wordt ontbonden en er worden verkiezingen gehouden.
Hierdoor kunnen kiezers zich over de wijzigingen uitspreken.
4. Het in 1e lezing aangenomen voorstel indienen bij de nieuwe Tweede Kamer.
5. De Tweede en Eerste Kamer nemen het wetsvoorstel in 2e lezing aan met een
2/3 meerderheid.
6. Het ondertekenen van het wetsvoorstel door de koning en 1 of meer ministers
of staatssecretarissen.
7. Publicatie van de wijziging in het Staatsblad. De wijziging treedt daarna direct
in werking.
Het gaat wel om een eerste lezing, dus dat betekent dat er na de volgende Tweede
Kamer- verkiezingen, beide Kamers nog een keer akkoord moeten gaan met de
Grondwetwijziging. Dit moet dan ook met 2/3 meerderheid gebeuren.
3. Wat is het verschil tussen een preambule en een algemene bepaling?
Een preambule is een symbolische ‘voorverklaring’ waarin de belangrijkste
(constitutionele) waarden en beginselen zijn neergelegd. Een preambule is in hoge
mate declaratoir van aard en markeert dikwijls een ‘nieuwe start’, een breuk met het
constitutionele verleden. Geen juridische werking. (Gemeenschappelijke
noemers/waarden van het volk die men voorafgaand aan de Grondwet benoemd).
Een algemene bepaling heeft daarentegen een normatief karakter. Dientengevolge is
de juridische status van een algemene bepaling – in tegenstelling tot een preambule –
gelijk aan die van de overige in de Grondwet neergelegde bepalingen.
4. Welke elementen van de rechtsstaat onderscheidt Kortmann?
(1) Legaliteitsbeginsel: overheidsoptreden moet berusten op algemene voor
herhaalde toepassing vatbare regel, dat optreden moet conform de algemene
regel zijn qua inhoud en procedure. Overheid moet in geval van eenzijdig lasten
en plichten oplegt aan onderdaan dan wel sancties of dwang toepast, kunnen
verwijzen naar de grondwet of in wet vervatte algemene regel (Meerenberg en
Fluoridering arrest).
(2) Voorafgaande algemene regel ten aanzien van burgers belastend
overheidsoptreden o.g.v. art 16 GW jo 1 Sr.
(3) Machtenscheiding. Regelgeving en uitvoering niet in één ambt neerleggen.
Anders kan de uitvoerder de regel die hij moet uitvoeren naar goeddunken
wijzigen. Het ambt die de regel uitvoert mag niet het ambt zijn die de regel heeft
vastgesteld.
3
, (4) Democratieprincipe: wetgeving moet door kiezers of volksvertegenwoordiging
tot stand zijn gebracht, invloed van onderdaan op besluiten van de overheid.
(5) Onafhankelijke rechter.
(6) Klassieke grondrechten: mensenrechten, vrijheidsrechter, bescherming van
privésferen tegen overheidsbemoeienis.
5. Op welke wijze vinden de verschillende elementen van de rechtsstaat
bescherming in de Grondwet en/of jurisprudentie?
Het legaliteitsbeginsel is als zodanig niet in de Grondwet opgenomen. Wel komt
deze tot uitdrukking in bijvoorbeeld de artikelen 16 en 104 van de Grondwet. Ook
het arrest Meerenberg en het arrest Fluoridering gaan over de toepassing van het
legaliteitsbeginsel.
HR Meerenberg
Casus: Bestuursleden van het krankzinnigeninstituut Meerenberg worden vervolgd.
Zij hadden namelijk geweigerd een bevolkingsregister van hun patiënten aan te
leggen en dit door te geven aan de instanties. Hiermee hadden zij een Koninklijk
besluit overtreden en dit was strafbaar. De Kroon kon regels uitvaardigen via
Algemene Maatregelen van Bestuur en hierop ook straffen zetten. Op deze manier
ontliep de Koning de normale parlementaire procedure die noodzakelijk is voor de
totstandkoming van een formele wet.
Rechtsvraag: kan de Kroon zelfstandige AMvB’s (die niet steunen op delegatie door
de wet of attributie door de Grondwet) vaststellen?
Rechtsregel: de Kroon heeft slechts wetgevende bevoegdheid voor zover deze berust
op de Grondwet of delegatie door een wet in formele zin.
Aanvullend: in 1887 is het arrest ten dele teruggedraaid. Sindsdien attribueert de
Grondwet aan de Kroon uitdrukkelijke de bevoegdheid om (zelfstandige) AMvB’s
vast te stellen (89 lid 1 Grondwet). Als de AMvB voorschriften door straffen te
handhaven bevat, dient de AMvB gebaseerd te zijn op een wet in formele zin.
HR Fluoridering
Casus: De gemeente Amsterdam heeft besloten om fluoride aan het drinkwater toe te
voegen. Eisers hebben bezwaar gemaakt en voeren aan dat de gemeente een
monopoliepositie heeft ten aanzien van het verschaffen van drinkwater.
Rechtsvraag: Is het legaliteitsbeginsel ook van toepassing op een maatregel van
feitelijke aard?
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Exx28. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.60. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy revision notes and other study material for 14 years now
Recently viewed by you
