Duidelijke en uitgebreide samenvatting van het boek 'Management en Organisatie' geschreven door Fred Rorink & Burcu Öztürk. De samenvatting bevat alle belangrijke figuren en voorbeelden.
Inhoud
1 Introductie van Management en Organisatie ...................................................................................... 3
1.3 Organisatiekunde .......................................................................................................................... 3
2 Strategie ............................................................................................................................................... 6
2.2 Wat is strategie? ............................................................................................................................ 6
2.3 Het proces van strategisch management ...................................................................................... 6
2.4 De organisatie in de omgeving ...................................................................................................... 8
2.5 Externe analyse ............................................................................................................................. 9
2.6 Interne analyse ............................................................................................................................ 15
2.7 Strategieontwikkeling .................................................................................................................. 18
3 Management: taken ........................................................................................................................... 26
3.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 26
3.2 Wat is management? .................................................................................................................. 26
3.3 De taken en werkzaamheden van een manager ......................................................................... 27
4 Management: leidinggeven en besluitvorming.................................................................................. 31
4.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 31
4.2 Management en leidinggeven ..................................................................................................... 31
4.3 Managementrollen ...................................................................................................................... 35
4.4 Management en besluitvorming ................................................................................................. 37
4.5 Managementvaardigheden ......................................................................................................... 40
5 Structuur: organisatie-indeling ........................................................................................................... 41
5.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 41
5.2 Organisatiestructuur ................................................................................................................... 41
5.3 Organisatie-indeling .................................................................................................................... 42
5.4 Organisatiestructuur volgens Mintzberg..................................................................................... 51
6 Structuur: taakverdeling en samenwerking ....................................................................................... 52
6.2 Taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden ..................................................................... 52
6.4 Organisatiestructuur en groei ..................................................................................................... 52
7 Cultuur ................................................................................................................................................ 58
7.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 58
7.2 Wat is cultuur? ............................................................................................................................ 58
7.4 Organisatiecultuur ....................................................................................................................... 58
7.5 Vaststellen en veranderen van een organisatiecultuur .............................................................. 62
8 Processen: inrichten en besturen....................................................................................................... 65
8.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 65
, 8.2 Processen..................................................................................................................................... 65
8.3 Inrichten van processen .............................................................................................................. 67
8.4 Besturen van processen .............................................................................................................. 70
9 Processen: verbeteren........................................................................................................................ 72
9.1 Inleiding ....................................................................................................................................... 72
9.2 Procesmanagement..................................................................................................................... 72
9.3 Verbeteren van processen .......................................................................................................... 73
10 Medewerkers ................................................................................................................................... 80
10.1 Inleiding ..................................................................................................................................... 80
10.2 De mens in de organisatie ......................................................................................................... 80
10.3 Motiveren van mensen ............................................................................................................. 81
10.4 Verzuim en overbelasting .......................................................................................................... 82
10.5 Personeelsbeleid en humanresourcesmanagement (hrm) ....................................................... 85
10.6 Groepen en teams ..................................................................................................................... 87
,1 Introductie van Management en Organisatie
1.3 Organisatiekunde
Organisatiekunde → de wetenschap die zich bezighoudt met het bestuderen van gedrag van en in
organisaties en de wijze waarop organisaties bestuurd worden. Het is ook een vakgebied dat
gebruikmaakt van kennis en ervaringen uit andere vakgebieden (disciplines). Dat noemen we
interdisciplinair: verschillende disciplines komen samen.
Vakgebieden waarvan de organisatiekunde gebruikmaak zijn o.a.:
• Bedrijfseconomie: kostencalculatie, financiering en management accounting
• Algemene economie: micro- en macro-economie en internationale handel
• Marketing: strategievorming, consumentengedrag en marketingmixinstrumenten
• Juridische wetenschappen: arbeidsrecht en ondernemingsrecht
• Technische wetenschappen: procestechnologie, systeemtheorie en arbeidsstudie
• Gedragswetenschappen: sociologie, arbeids- en organisatiepsychologie
1.3.1 Management, organiseren en manager
Management/organiseren → het optimaal laten samenwerken van mensen en middelen om een
bepaald doel te bereiken.
Bij het definiëren van management zijn drie woorden belangrijk:
1. Samenwerken
Management is gericht op het laten samenwerken van mensen. Vaak hebben deze mensen
verschillende achtergronden, leeftijden, culturen, opleidingen en voeren ze verschillende functies uit
2. Optimaal
Niet alleen het samenwerken is belangrijk, maar dit moet ook zo goed mogelijk gebeuren. Zowel voor
de organisatie als geheel, als voor de mensen (de deelnemers aan de organisatie)
3. Bepaald doel
Het managen van de samenwerking is gericht op een bepaald doel. Het is dus niet vrijblijvend
Manager → een persoon die sturing geeft aan processen, mensen en middelen om een bepaald doel
te bereiken
1.3.2 Organisaties, bedrijven en ondernemingen
Organisatie → een samenwerkingsverband van mensen die bepaalde doelen willen bereiken. Kan
commercieel en niet-commercieel zijn (bijv. Rode Kruis, Leger des Heils, etc.).
Bedrijf → een organisatie die goederen of diensten produceert en daarmee voorziet in een
maatschappelijke behoefte (bijv. ziekenhuizen, scholen, etc.).
Onderneming → een
bedrijf met als
belangrijkste doel het
maken van winst (bijv.
supermarkt, restaurants,
kledingwinkel, etc.).
,Profitorganisatie:
• Winst maken is het
belangrijkst
• ‘profitorganisatie’ en
‘onderneming’ zijn
synoniemen (onderneming
is niet alleen maar gericht op winst maken)
Non-profitorganisatie:
• Niet primair gericht op het maken van winst
• Gericht op het vervullen van maatschappelijke behoeften (bijv. kunst, educatie, politiek,
onderzoek of ontwikkelingshulp
• Kan zijn dat je wel moet betalen voor de diensten, aangezien ze inkomsten nodig hebben
• Voorbeelden zijn: ziekenhuizen, onderwijsinstellingen, musea, ministeries, gemeenten,
waterschappen en bibliotheken
1.3.3 Organisaties en rechtsvormen
Rechtsvorm → de juridische wijze waarop natuurlijke personen (mensen van vlees en bloed),
rechtspersonen of combinaties daarvan samenwerken met het oog op een gemeenschappelijk doel
of belang.
Rechtsvormen voor natuurlijke personen zijn:
• Eenmanszaak
Één persoon is de eigenaar van de onderneming
• Maatschap
Twee of eer personen gaan een specifieke samenwerking aan
• Vennootschap onder firma (vof)
Ondernemingsvorm waarbij twee of meer personen (firmanten) een samenwerkingsverband
aangaan om onder een gemeenschappelijke naam een bedrijf uit te oefenen
• Commanditaire vennootschap (cv)
Er zijn twee soorten firmanten: beherende- (hebben de dagelijkse leiding) en stille (alleen financieel
betrokken) vennoten
,Rechtspersoon → een juridische constructie waardoor een organisatie volwaardig en
handelingsbekwaam op kan treden in het rechtsverkeer met alle rechten en plichten van dien.
Rechtspersonen zijn in drie categorieën te verdelen:
1. Privaatrechtelijke rechtspersonen
2. Publiekrechtelijke rechtspersonen (bijv. ministerie, provincie, gemeente, waterschap)
3. Kerkgenootschappen
Privaatrechtelijke rechtspersonen zijn:
• Naamloze vennootschap (nv)
Rechtspersoon waarvan het kapitaal verdeeld is in aandelen die in beginsel vrij overdraagbaar zijn
o Bijv. KLM: iedereen kan aandelen kopen
• Besloten vennootschap (bv)
Met beperkte aansprakelijkheid. Rechtspersoon waarvan het maatschappelijk kapitaal verdeeld is in
aandelen die niet vrij overdraagbaar zijn; de aandelen staan op naam
o Bijv. familiebedrijven: Schippers BV
• Coöperatie
Een vorm van zelforganisatie van producenten of verbruikers, gericht op het vergroten van de
economische macht en het behalen van schaalvoordeel
o Bijv. FrieslandCampina: de leden hiervan zijn aangesloten bij melkveehouders, die op deze
manier kunnen meedelen in de winst die er wordt gemaakt
• Vereniging
Als twee of meer personen volgens vastgestelde regels samenwerken voor een bepaald doel
o Bijv. sportvereniging: leden betalen contributie en kiezen zelf een bestuur
• Stichting
Een organisatie die erop gericht is een bepaald – meestal sociaal of ideëel – doel te verwezenlijken
o Bijv. Stichtingen Tegen Zinloos Geweld
,2 Strategie
2.2 Wat is strategie?
Strategie → de langetermijndoelen van een organisatie en de inzet van middelen en activiteiten om
doelen te realiseren
o Ligt tussen de 3 en de 5 jaar
o Wat voor soort organisatie willen we zijn?
o Waarin moeten we dan heel goed zijn?
o Hoe gaan we dat doen?
2.2.1 Strategie volgens Porter
Concurrentiestrategie → een combinatie van einddoelen, waar een bedrijf naar streeft en de
middelen (het beleid) waarmee men tracht om deze te realiseren
o Beleid: het aangeven van de richting waarin, de wijze waarop en de middelen waarmee de
organisatie haar doelen wil realiseren
o Afnemer: een klant of consument die bepaalde producten of diensten aanschaft
o Effectiviteit (doeltreffendheid): de mate waarin de beoogde doelen daadwerkelijk worden
behaald
o Efficiëntie (doelmatigheid): de mate waarin activiteiten tegen de laagst mogelijke offers
worden uitgevoerd
2.3 Het proces van strategisch management
Strategisch management → het proces van systematische analyse van de externe en interne
factoren van een organisatie om te komen tot strategische beleidsopties voor het verwerven van
duurzaam concurrentievoordeel (ofwel: hoe kan een bedrijf hun strategie bepalen en
implementeren).
2.3.1 Strategisch management in fasen
Er zijn verschillende fases:
1. Huidige fase
Vanuit de missie (de reden van bestaan), visie en ambitie van de organisatie bepalen we de
doelstelling. In deze fase gaat het vooral om het goed analyseren van het vertrekpunt van strategisch
,management. ‘Wat is de huidige situatie van de onderneming en welke visie heeft zij op de
toekomstige ontwikkelingen?’.
2. Externe analyse
Wordt uitgevoerd om de belangrijkste factoren die van invloed zijn op de huidige en toekomstige
positie van de organisatie in kaart te brengen. Het bestaat uit een omgevingsverkenning en
marktanalyse:
o Omgevingsverkenning: kijken naar factoren die van buitenaf op de organisatie inwerken
o Marktanalyse (analyse van de directe omgeving): onderzoeken van de belanghebbenden bij
de organisatie en de concurrentieomvang en -positie
Het resultaat van de externe analyse bestaat uit kansen en bedreigingen vanuit de omgeving en de
factoren die van belang zijn voor succes: kritische succesfactoren (KSF).
3. Interne analyse
Onderzoek waarin de organisatie, in relatie tot de markt, sterk en zwak is. Belangrijke thema’s bij een
interne analyse zijn het analyseren van het productportfolio en het vaststellen van de unieke
vaardigheden van de organisatie. Het resultaat hiervan zijn de sterken en zwakten.
4. SWOT-analyse
Staat voor strengths, weaknesses, opportunities en threats. Je plaats deze in een overzicht en
confronteert ze met elkaar. Hierdoor ontstaat er een inzichtelijk geheel van de huidige en mogelijke
toekomstige situatie van de organisatie.
5. Strategie vorming
Door de SWOT-analyse kun je de strategische beleidsopties formuleren en hierdoor kun je een keuze
maken voor een definitieve strategie. Waar wil de organisatie zich over een aantal jaar bevinden?
Welke zwakten moeten worden opgelost, welke bedreigingen moeten worden afgewend, welke
kansen benut en welke sterkten uitgebouwd tot kernbekwaamheden om de
organisatiedoelstellingen te behalen?
6. Strategie uitvoeren en evalueren
Het vaststellen van de strategie en het daadwerkelijk realiseren zijn twee verschillende dingen. Om
de strategie goed uit te werken, in het noodzakelijk om deze uit te werken in plannen, die erop zijn
gericht om het einddoel stap voor stap te realiseren. Er moet worden gecontroleerd of de afspraken
die in de plannen zijn gemaakt, daadwerkelijk zijn uitgevoerd, of ze resultaat hebben gehad en of er
bijgestuurd moet worden.
2.3.2 Missie, visie, ambitie en kernwaarden
Missie (waar staan we voor) → geeft aan wat de bestaansgrond van een organisatie is. Geeft
antwoord op de vraag: ‘Waarom bestaan we, waarom doen we wat we doen?’.
o Heeft te maken met de identiteit van de organisatie
o Kan ook als het motto beschouwd worden
o Gaat 5 tot 10 jaar mee (soms zelfs tijdloos)
Visie (waar gaan we voor) → een ambitieus beeld van de gewenste toekomst van de organisatie.
Geeft antwoord op de vraag: ‘Wat willen we zijn?’. Visie heeft een aantal functies voor de
organisatie:
o Ze geeft een richting aan managers en medewerkers
o Ze moet mensen inspireren en motiveren
o Ze geeft aan hoe men zich wil onderscheiden van anderen
Een visie moet gedeeld worden met alle mensen die zich voor de organisatie inzetten. Een visie
veranderd ook sneller dan een missie (bijv. bij een snel veranderende markt).
,Ambitie → datgene wat de organisatie uiteindelijk wil realiseren. Het antwoord op de vraag: ‘Waar
gaan we voor?’. Organisaties met ambities willen zich steeds verder verbeteren en streven naar een
bepaald ideaal. De missie, visie en ambitie moeten niet alleen op de website staan, ze moeten
‘leven’.
Kernwaarden → de leidende principes, overtuigingen en drijfveren van de organisatie en haar leden.
Ze vormen de basis van de organisatiestructuur en geven antwoord op de vraag: ‘Waar geloven we
in?’. Voorbeelden zijn innovatief, betrokken en eerlijk. De onderscheidende waarde zit hem in de
manier waarop je de kernwaarden waarmaakt in de praktijk.
2.3.3 Doelstellingen
Doelstelling → de beschrijving van de beoogde toestand of resultaten. Ze worden uit de missie, visie
en ambitie afgeleid en zijn SMART geformuleerd.
o Specifiek: de situatie moet concreet zijn omschreven
o Meetbaar: er kan achteraf vastgesteld worden in hoeverre het doel is bereikt
o Acceptabel: de betrokkenen zijn bereid zich in te spannen voor het realiseren van het doel
o Realistisch: het doel moet haalbaar zijn
o Tijdgebonden: de betrokkenen moeten weten op welk tijdstip het doel bereikt moet zijn
Voorbeelden SMART-doelen
o bij onze Marketingafdeling willen we voor het eind van de maand meer dan 5.000 bezoekers
naar de site trekken om zo de naamsbekendheid te vergroten
2.4 De organisatie in de omgeving
2.4.1 De organisatie als open systeem
Open systeem → houden rekening met impulsen van buitenaf en reageren daar adequaat op, om te
voorkomen dat de onderneming de aansluiting bij haar omgeving verliest.
Gesloten systeem → staan niet voortdurend bloot aan veranderingen in de omgeving, waar ze geen
directe invloed op hebben.
Iedere organisatie is volgens de klassieke organisatiekunde een gesloten systeem. In de moderne
organisatieleer beschouwt men het bedrijf juist in zijn maatschappelijke, culturele, technologische en
economische context.
,2.4.2 De omgeving van de organisatie
De organisatie als open systeem bevindt zich in de algemene en in de directe omgeving. In de
algemene omgeving wordt de organisatie beïnvloed door allerlei ontwikkelingen, waarop zij zelf
weinig tot geen invloed kun uitoefenen. Dit wordt ook wel de contextuele omgeving genoemd: de
context waar de organisatie functioneert en die van invloed is op de organisatie.
De directe omgeving bestaat uit partijen waarmee de organisatie contact onderhoudt, waardoor ze
wordt beïnvloed en waarop ze zelf invloed kan uitoefenen. Dit wordt ook wel de transactionele
omgeving genoemd: de omgeving waarin transactie met partijen plaatsvinden.
2.5 Externe analyse
2.5.1 De algemene omgeving
Algemene (macro-)omgeving → het geheel van omgevingsfactoren waarop een organisatie geen of
beperkt invloed kan uitoefenen.
Strategische fit → de aansluiting van de organisatie op een omgeving.
o Goede fit: organisatie opereert in goede harmonie met de omgeving
o Slechte fit: het presteren van de organisatie sluit niet goed aan op de behoeften en
kwaliteitsverwachtingen van de omgeving
De algemene omgevingsfactoren worden ook wel de DESTEP-factoren genoemd. Een analyse hiervan
is bedoeld om een beeld te krijgen van externe invloeden en ontwikkelingen
2.5.2 Demografische ontwikkelingen
Het gaat hierbij vooral om de kenmerken van de bevolking:
• Omvang van de bevolking
o Als de bevolking groeit of krimpt, kan dit direct van invloed zijn op de omvang van de
hoeveelheid producten die organisaties kunnen leveren.
• Levensstructuur van de bevolking
o Demografische druk: de verhouding tussen de som van het aantal personen van 0-19 jaar
en 65 jaar of ouder en de personen in de zogenoemde ‘productieve leeftijdsgroep’ van
20-64 jaar
o Bijv. als er sprake is van een daling van het geboortecijfer, dan zal de vraag naar
onderwijs in de toekomst kleiner worden
• Samenstelling bevolking
, o De samenstelling van de bevolking op het gebied van etniciteit (= een sociaal-culturele
identiteit, die een bepaalde groep mensen of een aantal bevolkingsgroepen verbindt)
wordt beïnvloed door toename of afname van het aantal inwoners met een
migratieachtergrond in een bepaald land
o Een multiculturele samenstelling van een bevolking heeft onder andere een diversiteit in
aanbod van winkels tot gevolg
2.5.3 Economische ontwikkelingen
Gaat om de kenmerken van de economie en om economische ontwikkelingen:
• Nationaal inkomen
o Het totaal door inwoners verdiende inkomen van een land in een jaar
o Het begrip ‘bruto nationaal inkomen’ (BNI) wordt gehanteerd
• Besteedbaar inkomen
o Het bruto inkomen na aftrek van premies, sociale verzekeringen en belastingen
o Bepaalt de vrij bestedingsruimte van een persoon of huishouden
• Koopkracht
o De hoeveelheid goederen en diensten die met het besteedbaar inkomen gekocht kan
worden
o Bij gelijkblijvend inkomen en stijgende prijzen daalt de koopkracht
• Consumentenvertrouwen
o Geeft aan in hoeverre huishoudens vinden dat het economisch gezien beter of slechter
gaat
• Internationale economische ontwikkelingen
o Import: het kopen van goederen of diensten uit het buitenland
o Export: het verkopen van goederen of diensten aan het buitenland
2.5.4 Sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen
Heeft betrekking op iets tussen mensen (sociaal) binnen een bepaalde samenleving
(maatschappelijk):
• Cultuur, waarden en normen
• Opleiding
• Religieuze en etnische factoren
• Leefstijl en consumentengedrag
• Consumentengedrag
o Consumentisme: het streven van consumenten om sterker te staan tegenover de
producenten en hun belangen gezamenlijk te verdedigen
2.5.5 Technologische ontwikkelingen
Ontstaan door toenemende concurrentie, betere kwaliteit, hogere functionaliteit, meer
duurzaamheid en dit alles tegen een lage prijs:
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller hafcroan. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.36. You're not tied to anything after your purchase.
