Hoorcollege 1 Publiek- en Omgevingsrecht: Gedecentraliseerde eenheidsstaat
Staat: Nederland is een staat, de criteria voor een staat zijn:
- Het is een grondgebied dat zijn eigen bewoners heeft en een eigen staatsgezag heeft.
- Het staatsgezag is deels uit handen gegeven omdat het beter is om sommige dingen
op internationaal niveau te regelen. Dit doet de Europese Unie.
o Denk hierbij aan het verbeteren van het luchtklimaat, dit verbeter je niet door
alleen maatregelen in Nederland te nemen maar in heel Europa, omdat lucht
zich uiteraard niet beperkt binnen de landsgrenzen.
(Democratische) rechtsstaat: Nederland is een rechtsstaat, de redenen dat Nederland een
rechtsstaat is:
Ten eerste hebben wij grondrechten; elementaire rechten waar bijvoorbeeld onze vrijheid
van meningsuiting wordt beschermd, er vrijheid van godsdienst is etc.
o Hier zitten ook haken en ogen aan, er mag niet zomaar overal een kerk of
moskee worden gerealiseerd. Hier zijn dus ook Ruimtelijke Ordenings
belangen.
Er zijn twee soorten grondrechten: Klassieke en Sociale
- Klassieke grondrechten: dit zijn de burgerlijke rechten. Dit zijn onder andere het
kiesrecht, vrijheid van meningsuiting, recht op privacy, godsdienstvrijheid en het
discriminatieverbod.
- Sociale grondrechten: Dit zijn de economische, sociale en culturele rechten. Dit zijn
onder andere recht op huisvesting, sociale zekerheid, gezondheidszorg en onderwijs.
o Sociale grondrechten zijn meestal niet afdwingbaar bij de rechter, maar
klassieke grondrechten wel. Zo kan een burger een kort geding aanspannen
als een gemeente zonder goede redenen een demonstratie wil verbieden.
Ten tweede bestaat er zoiets als het legaliteitsbeginsel en in het verlengde daarvan het
specialiteitsbeginsel.
- Legaliteitsbeginsel: het openbaar bestuur, de partijen die macht hebben gekregen,
die moeten uiteraard ook die macht begrensd hebben gekregen. Dit is begrensd
doordat in de wetten precies staat geschreven wat zij wel en wat zij niet mogen.
Kort: Een overheid mag alleen optreden als de wet dat zegt!
o In de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO) staat: voordat je
iets mag bouwen, een omgevingsvergunning voor het bouwen aan moet
vragen. Dan mag het bevoegde gezag, het College van Burgemeester en
Wethouders (B&W) daarover alleen maar beslissen als zij daar belangen in
bijvoorbeeld het kader van welstand afweegt en in het kader van
deugdelijkheid van bouwwerken conform het bouwbesluit. Zij mag daar
bijvoorbeeld geen belangen in afwegen in de financiële investering. In de
WABO staat dat ze alleen maar de andere belangen mag beoordelen.
- Specialiteitsbeginsel: In het kort: Het openbaar bestuur mag in de gevallen waarvoor
de wet is vastgesteld alleen het specifieke belang behartigen waarvoor die bedoeld
is. (Art. 3:4 lid 1 van AWB)
Jean Roubroeks
59_V&M-VFP25
,Tot slot is er de Trias Politica. De Trias Politica is een situatie die bepaald dat onze machten
van onze staat van elkaar te onderscheiden zijn.
Wetgevende macht:
- Staten-Generaal (andere benamingen: volksvertegenwoordiging of het parlement)
o Dit is de Eerste Kamer (75 leden) en de Tweede Kamer (150 leden) samen.
- Regering
o Dit zijn de ministers en de koning
De onzuiverheid van de Trias Politica in Nederland is dat de regering
bij de Staten-Generaal zit. (Art. 81 Grondwet op het tentamen)
De Staten-Generaal mag niet alleen wetten maken, dit mag alleen
samen met de regering.
- De regering en de Staten-Generaal maken de hoogste wetten in ons land, dit worden
wetten in formele zin genoemd.
o Wetten in formele zin (formele wetten): Dit zijn wetten die gemaakt zijn door
de Staten-Generaal en de regering samen, deze wetten zijn vastgesteld
volgens een procedure die is vastgelegd in Art. 82 van de Grondwet. Dit zijn
wetten waar iedere burger zich aan moet houden. Dit zijn dus ‘Algemeen
Verbindende Voorschriften’ (AVV)
Er zijn sommige wetten in formele zin waar burgers zich niet aan
hoeven te houden, maar die de overheid voor zichzelf heeft gemaakt.
Voorbeeld: de begrotingswet, elke derde dinsdag van september
wordt op Prinsjesdag de begroting van de regering aan het volk
getoond. Na deze dag gaan de regering en de Staten-Generaal deze
begroting uitgebreid bespreken en komt er een akkoord.
Uitvoerende macht:
- De regering voert die regels uit die ze samen met de Staten-Generaal heeft
vastgesteld.
o Het uitvoeren van de regels wordt nauwkeurig gecontroleerd door de Staten-
Generaal. Het volk wat daar is vertegenwoordigd stelt regelmatig kritische
vragen over het uitvoeren van het beleid.
Bijvoorbeeld: Het corona beleid, hebben we het juiste testbeleid, zijn
de genomen maatregelen wel correct?
Jean Roubroeks
59_V&M-VFP25
, - De Staten-Generaal heeft ook nog speciale rechten:
o Recht van Initiatief, alleen de Tweede Kamer, voor de wetgevende macht. Art.
82 lid 1 Grondwet.
Tweede Kamerleden hebben zelf het recht om een voorstel voor een
wet aan de Tweede Kamer aan te bieden.
o Recht van Amendement, alleen de Tweede Kamer, voor de wetgevende
macht, Art. 84 lid 1 Grondwet
Ieder Kamerlid heeft het recht om een wijziging aan te brengen aan
een wetsvoorstel. Een dergelijke wijzigingsvoorstel kan pas worden
ingediend zodra een wetsvoorstel in handen van een commissie is
gesteld tot aan het moment dat het voorstel wordt aangenomen of
verworpen.
o Motie, voor de Eerste- en de Tweede Kamer, voor de wetgevende- en
controlerende macht. Art. 66 RvO TK
Moties zijn uitspraken van de Tweede of Eerste Kamer, die door één of
meer Kamerleden of door een commissie worden voorgesteld,
bijvoorbeeld:
over het vertrouwen in het kabinet of een bewindspersoon
reacties op (nieuwe) ontwikkelingen
over meer beleidsmatige aandacht voor een onderwerp
meer of minder geld voor een bepaald beleidsonderdeel
o Budgetrecht, voor de Eerste- en de Tweede Kamer, voor de wetgevende
macht. Art. 105 Grondwet
Het samenstel van parlementaire rechten op het gebied van
de Rijksbegroting wordt budgetrecht of begrotingsrecht genoemd. Zo
moeten begrotingswetsvoorstellen (wijzigingsvoorstellen daarvoor)
worden goedgekeurd door de Tweede en Eerste Kamer.
Het kabinet is het parlement ook achteraf verantwoording schuldig
over het gevoerde begrotingsbeleid. In tegenstelling tot de Eerste
Kamer kan de Tweede Kamer de begrotingen ook zelf wijzigen
(amenderen).
o Vragenrecht, voor de Eerste- en de Tweede Kamer, voor de controlerende
macht. Art. 68 Grondwet
Met dit recht kunnen alle leden behalve tijdens de debatten en de
schriftelijke behandeling van (wets)voorstellen vragen stellen aan de
regering. Hiervoor hebben ze, in tegenstelling tot bij het recht van
interpellatie, geen verlof van de Kamer nodig.
o Interpellatie, voor de Eerste- en de Tweede Kamer, voor de controlerende
macht. Art. 68 Grondwet en Art. 133 RvO TK
Het recht van interpellatie geeft Tweede en Eerste Kamerleden de
mogelijkheid om met een bewindspersoon te debatteren over een
onderwerp dat niet reeds op de vergaderagenda van de Kamer staat.
Met het recht van interpellatie kunnen Kamerleden een minister of
staatssecretaris in de Kamer ter verantwoording roepen.
o Enquêterecht, voor de Eerste- en de Tweede Kamer, voor de controlerende
macht. Art. 70 Grondwet
Jean Roubroeks
59_V&M-VFP25
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jeanroubroeks. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.24. You're not tied to anything after your purchase.