Samenvatting van Maatschappijleer H2 De Rechtstaat voor zowel 4 VWO als 5 HAVO. Boek: Thema's Maatschappijleer. Paragraaf 1 t/m 7.
Ook in een bundel verkrijgbaar met alle hoofdstukken.
Totalitaire staat(politiestaat)= Staat bepaald alles over mensen hun persoonlijke leven.
Rechtsstaat= Staat waarin burgers worden beschermd met grondrechten tegen machtsmisbruik overheid.
Sociale rechtsstaat= Staat heeft wetten/voorzieningen om welvaart/welzijn van burgers te bevorderen.
- Vertrouwen + wederkerigheid (voor wat hoort wat) zijn belangrijk.
16/17e eeuw Armoede, uitbuiting, sociale ongelijkheid.
18e eeuw Opstanden/ verzet tegen macht koning/ongelijkheid.
Ontstaan rede= Met gezond verstand kom je uit angsten/duisternis/bijgeloof.
Filosofie Mensen in gelijkheid/vrijheid geboren.
Staat= 1e taak is veiligheid garanderen/ eigendommen beschermen.
Beginsel rechtsstaat door sociaalcontractfilosofen.
- Grondrechten: Mensen in gelijkheid/vrijheid geboren.
- Soevereiniteit/ democratie: Sluiten sociaal contract, afspraken vrijheid/gelijkheid (vredesakkoord).
- Legaliteit: Staat controleert nakomen afspraken, niet meer macht dan wetten van burgers.
- Trias politica: Voorkomen staat macht grijpt: Opsplitsen wetgevend/uitvoerend/rechtsprekend.
1776 Amerikaanse constitutie= Onafhankelijkheidsverklaring, grondwet, Bill of rights.
1789 Franse revolutie Franse republiek Ging fout
1799 Napoleon staatsgreep: verlichte dictatuur= Machthebber houdt rekening met volk.
Nam delen EU over (Code Civil) verspreide idee over rechtstaat
1815 verslagen, machtshebbers kregen macht terug.
, 2. Grondwet en grondrechten
Preambule= Hierin staat welke idealen de samenleving koestert + welke fouten we niet willen herhalen,
Welke identiteit we nastreven, hoe staat moet worden ingericht.
Doelen van de grondwet:
- Begrenzing macht van staat + garanderen van vrijheid burgers.
- Vastleggen fundamentele rechten van burgers.
- Geeft aan hoe belangrijkste organen zijn georganiseerd (koning/parlement enz.)
- Drukt eenheid van natie uit.
Ontstaan grondwet:
- 1798 Staatsregeling van bataafse republiek, bevat eerste grondwetten (vrijheid).
- 1814 NL werd constitutionele monarchie= koninkrijk met grondwet.
o Grondwet bevatte: Vorst soevereine macht + vorming parlementair stelsel
- 1848 Macht koning getemd, ministers verantwoordelijkheid over wetgeving/vrijheid burgers.
o Censuurkiesrecht= Alleen mannen die veel belasting betalen mogen stemmen.
o Nachtwakersstaat= Staat bezig met bewaking veiligheid + voorwaarden economische groei
Zorgde voor klassenstrijd tussen rijk/arm.
- 1919 Invoeren van algemeen vrouwenkiesrecht.
- WO2 Recht op vrijheid werd geschonden.
- 1983 Nieuwe grondwet, invoer sociale rechten (ontstaan sociale rechtsstaat/ verzorgingsstaat).
Klassieke grondrechten= Vrijheid en Gelijkheid van burgers (rechter als deze geschonden worden).
- Gelijke behandeling=Geen discriminatie over geloof, politiek, ras, geslacht enz.
- Persoonlijke vrijheid= Recht op privacy, onaantastbaarheid lichaam, eigendom enz.
- Politieke vrijheid= Meningsuiting, kiesrecht, verenigingen oprichten, drukpers enz.
Wederkerige erkenning= Wanneer je zelf iets opeist, moet je accepteren dat anderen dat ook doen.
Uitoefenen vrijheidsrechten mag niet leiden tot schade/vrijheidsbeperking ander burger.
Beperking aan grondwet mag, maar alleen regering/parlement mogen hierover beslissen.
Verticale werking= Grondrechten kunnen door burgers worden uitgeoefend tegenover staat.
Horizontale werking= Burgers gebruiken grondrechten tegen elkaar.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller danevanengelen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.75. You're not tied to anything after your purchase.
