Taak 7 Wetgeving & Dierenwelzijn
Oostvaardersplassen:
Moerasgebied (6000 hectare) in het IJsselmeer (sinds 1968)
Grauwe gans bereikt op eigen kracht het gebied, grote grazers
(heckrunderen, konikpaarden en edelherten) zijn 20-25 jaar geleden uitgezet.
Populatie uitgegroeid tot ong. 4000 – 5000 dieren (5230 dec 2017)
Beheer sinds 1996 in handen van Staatsbosbeheer
In januari 2010 gebied toegewezen als Natura2000 gebied
Provinciale Staten in februari 2017: hoofddoelstelling = vogelreservaat. Natura 2000
instandhoudingsdoelen voor vogelsoorten geformuleerd
Hoofddoelstelling Oostvaardersplassen:
Het in stand houden en verder laten ontwikkelen van een natuurlijk moerasecosysteem met hoge
natuurwaarde als voortplantings- en verblijfgebied van vrij levende moerasvogels en zoogdieren.
Advies Oostvaardersplassen:
In 2006: advies ICMO 1 over beheer na sterfte in 2004/2005
In 2011: nieuw advies ICMO 2 naar aanleiding van wintersterfte in
In 2014: Evaluatie door Beheeradvies Commissie Oostvaardersplassen (BAC)
April 2018: Rapport Advies beheer Oostvaardersplassen van de externe
begeleidingscommissie Oostvaardersplassen (Commissie Van Geel)
Beheer strategieën:
Geen ingrepen
De Oostvaardersplassen had oorspronkelijk als bedoeling om als natuurlijke omgeving voor de grote
grazers te dienen. Men probeert deze zogenaamde grote grazers in dit natuurgebied op een "volledig
natuurlijke manier" te laten leven, waarbij bijvoorbeeld kadavers van dode dieren blijven liggen en
de dieren ook bij grote voedseltekorten niet worden bijgevoerd.
“Puur natuur”
Bijvoeren van dieren in winterperiode
Bijvoeren van dieren in de winterperiode is een op het eerste oog sympathieke maatregel maar heeft
negatieve (neven-)effecten. Bijvoeren leidt ertoe dat meer dieren de winter gaan overleven. De
draagkracht van het gebied wordt als het ware kunstmatig verhoogd. Daardoor nemen de aantallen
per hectare toe en worden meer jongen in de zomerperiode geboren. In de daarop
volgende winterperiode ontstaat voor meer dieren een voedselvraagstuk. Dat vergt steeds meer
bijvoeren en/of steeds groter aantallen dieren die moeten afgeschoten
Actief beheer
Actief beheer is jaarlijks beheer gericht op de aantallen dieren. Dat beheer wordt in veel gebieden in
Nederland uitgevoerd, zoals op de Veluwe en in het kerngebied van het Horsterwold. Dit gebeurt
Externe Begeleidingscommissie beheer Oostvaardersplassen 34 met verschillende oogmerken. In
veel gebieden gebeurt het om redenen van verkeersveiligheid, het voorkomen van economische
schade aan gewassen en/of het tegengaan van overlast in of in de buurt van bebouwing. Daarnaast
wordt deze vorm van beheer ingezet om bepaalde vegetatietypen/- structuurtypen te creëren en in
stand te houden of een bepaalde dynamiek in het gebied te krijgen die leidt tot meer variatie en
daarmee grotere biodiversiteit. Bij actief beheer maakt de mens keuzes voor afschot los van
natuurlijke processen. Deze wijze van beheer impliceert dat ook volledig gezonde dieren worden
afgeschoten of worden afgevangen en naar elders getransporteerd. Bij selectie kan rekening worden
gehouden met geslacht en leeftijd van de dieren. In de consultatieronde is de commissie
,erop gewezen dat Nederland een van de weinige landen in Europa is waar veel weerstand bestaat
tegen het afschieten van gezonde dieren c.q. tegen jacht in het algemeen. Tegenstanders van jacht
wijzen erop dat sociale verbanden worden doorbroken en natuurlijk gedrag wordt gefrustreerd. Bij
afschot van grotere hoeveelheden dieren dan op grond van het geresulteerde ecologisch draagvlak
nodig zou zijn, kunnen jaarlijks de populaties weer snel toenemen, zodat de volgende jaren de
hoeveelheid af te schieten dieren relatief groot zal zijn.
Vroeg-reactief beheer
Boswachters maken (in de winter zeven dagen per week) meerdere keren per dag een ronde door
het gebied om de dieren in de gaten te houden.
Protocol voor afschot: uitgangspunt is het individuele welzijn van het dier in relatie tot de
omstandigheden: lichamelijke conditie, gedrag, weer, voedsel en beschutting.
Introductie van predatoren in kerngebied
Uit de consultatieronde is de commissie gebleken dat introductie van predatoren zoals de wolf of de
lynx in beperkte mate mogelijk is. Het beperkte aantal predatoren dat het gebied zou kunnen
herbergen, heeft niet zozeer effect op de omvang van het aantal prooidieren als wel op het gedrag
en de verspreiding ervan in het gebied. Dit heeft gevolgen voor de mate waarin delen van het grazige
deel begraasd worden en daarmee voor de vegetaties in de verschillende delen. Door deskundigen is
erop gewezen dat dit positieve effect van introductie van predatoren (variatie in grasvegetaties) ook
kan worden gerealiseerd door delen van het gebied door rasters tijdelijk onbegraasd te laten
(rouleren van te begrazen delen in de tijd). In de consultatie kwam voorts naar voren dat
deskundigen tegen het verder introduceren van diersoorten in het gebied zijn.
Anticonceptie (Contraception)
Het is de commissie in de consultatieronde gebleken dat er een vrij grote eensgezindheid onder
deskundigen en beheerders is dat contraceptie bij de dieren in de Oostvaardersplassen niet goed
uitvoerbaar is. Dat komt door de handelingen die moeten worden verricht: verzamelen van de wilde
en verwilderde dieren en herhaalde toediening van contraceptiestoffen. Voorts veroorzaakt
contraceptie welzijnsproblemen. Castratie bij mannetjesdieren heeft invloed op de conditie en het
gedrag van de dieren.
Actueel beheer:
De Provincie Flevoland is sinds 2016 verantwoordelijk voor het beleid Staatsbosbeheer voert het
beheer uit.
De grote hoefdieren worden tweemaal per jaar geteld: eenmaal in het voorjaar (vanaf de
grond) en eenmaal in het najaar, zowel vanaf de grond als vanuit een helikopter.
Niet bijvoeren
Tot 2018 ‘vroeg-reactief beheer’:
o Boswachters maken (in de winter zeven dagen per week) meerdere keren per dag
een ronde door het gebied om de dieren in de gaten te houden.
o Protocol voor afschot: uitgangspunt is het individuele welzijn van het dier in relatie
tot de omstandigheden: lichamelijke conditie, gedrag, weer, voedsel en beschutting.
Nieuw beleidskader 2018:
o maximale aantallen grazers afgestemd op de gewenste ontwikkeling van landschap
en biodiversiteit.
o de aantallen dieren worden op peil worden gehouden door verplaatsen van
boventallige dieren naar andere gebieden, of – als dat niet mogelijk is – door afschot.
,Dierenwelzijn:
Visies op dierenwelzijn:
Mensgerichte ethiek: instrumentele visie, dier is ‘ding’
Diergerichte ethiek: niet-instrumentele visie, intrinsieke waarde toekennen aan dieren
3 welzijns invalshoeken:
Fysieke status (fitness)
Mentale status (gevoelens)
Naturalness (telos)
Definitie volgens Raad voor Dieren Aangelegenheden (RDA): “Een dier verkeerd in een staat van
(goed) welzijn als het in staat is zich aan zijn levensomstandigheden aan te passen en tegelijk een
toestand bereikt die het dier als positief ervaart.”
Definitie volgens Ministerie: “Dierenwelzijn betreft de kwaliteit van het leven van het dier, waarbij de
houder de ‘vijf vrijheden’ respecteert en daarmee de grenzen van het adaptatievermogen van het
dier niet overschrijdt.”
Dierenwelzijn is het fysieke en gevoelsmatige welzijn van dieren. Het wordt gemeten aan de hand
van indicatoren zoals gedrag, fysiologie, levensduur en voortplanting. De term dierenwelzijn kan ook
op de menselijke bekommernis om het welzijn van dieren slaan. Het dierenwelzijn kan worden
gemeten door de vijf vrijheden.
Daarnaast kan worden gekeken naar: Omvang = Ernst x Duur x Prevalentie x Aantal dieren
Ernst = - Aanwezigheid van lijden (pijn, ziekte, verwondingen, afwijkend gedrag)
- Aanwezigheid van mutilaties (ingrepen)
- Afwezigheid van het positieve (natuurlijk gedrag, levensduur)
Ook kan er worden gekeken naar het dierenwelzijn door middel van de vijf vrijheden:
Vrijheid van honger en dorst
Vrijheid van fysiek ongemak
Vrijheid van pijn, verwondingen en ziekte
Vrijheid om natuurlijk gedrag uit te voeren
Vrijheid van angst en stress
, A life worth living:
Focus niet op het vermijden van onwelzijn
Focus wel op het hebben van positieve ervaringen zoals:
gedrag gericht op exploratie van de omgeving (foerageren, jagen etc. )
Gedrag gericht op sociale interactie met soortgenoten (zorg voor jongen, spelen, binding met
soortgenoten etc.)
Dit leidt tot gevoelens van comfort, plezier, interesse, zelfvertrouwen en een gevoel van controle.
Systematiek wetgeving:
Beleid: het aangeven van de richting en de middelen waarmee men gestelde organisatiedoelen wil
gaan realiseren binnen de gestelde periode.
Mondiaal ->
o WTO (World Trade Organisation)
Dierenwelzijn erkennen als “non trade concern”
World Organisation for Animal Health (OIE)
Wereldwijde verbetering diergezondheid
Europese wetgeving -> Europese Unie
o Waarborgen dierenwelzijn d.m.v:
o Directives (richtlijn) (leghennen, vleeskuikens, varkens, kalveren,
dierentuindieren)
o Regulations (verordening) (diertransport, verbod op honden- en kattenbont)
o Doel is aanbrengen basisniveau dierenwelzijn landbouwhuisdieren EU-actieplan
o EFSA (European Food Safety Authority):
Scientific advice on all aspects of animal diseases and well-being
of food producing-animals during breeding, rearing, transportation
and slaughter. Analysis of the impact that the conditions and
treatment of animals can have on both animal and human health.
Nederlandse wetgeving -> Ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit (LNV)
Beleid via:Directe regulering (wetgeving)
Economische regulering (subsidies)
Sociale regulering (overheidscampagnes via Rijksoverheid)
Wetgeving dierenwelzijn door de jaren heen:
1886:
Verbod op dierenmishandeling: mishandeling dier strafbaar
Jaren 60:
o Intensieve veehouderij
o Meer aandacht publieke opinie aan welzijn van dieren
o 1961: Wet op de dierenbescherming
o 1965: Britse Farm Animal Welfare Council (FAWC) formuleert de
5 vrijheden n.a.v. voorzet Brambell Committee
Begin jaren 80:
Nota Rijksoverheid en Dierenbescherming: introductie ‘intrinsieke waarde’
Wetsontwerp Gezondheidswet voor dieren
1992:
Gezondheids- en Welzijnwet voor dieren
2008:
Wetvoorstel nieuwe ‘Wet Dieren’ ingediend
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maartjespeelman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.40. You're not tied to anything after your purchase.