Omvat alle interventies die anticiperen op risico, en actie ondernemen wanneer er een
verhoogd risico aanwezig is dan wel eerste signalen zich ontwikkelen en de problematiek aan
het ontstaan is of dreigt te verergeren. Ervoor zorgen dat mensen gezond blijven door hun
gezondheid te bevorderen en te beschermen en om ziekten en complicaties van ziekte te
voorkomen of in een zo vroeg mogelijk stadium te sporen.
Verschillende indelingen preventie:
1. Doelgroep
Wordt vaak onderscheiden naar het ziektestadium: van de gezonde bevolking
tot mensen met een ziekte.
Universele preventie: Richt zich op de gezonde bevolking. Bevordert en
beschermt de gezondheid van de bevolking.
Selectieve preventie: Richt zich op bevolkingsgroep met een verhoogd risico.
Voorkomt dat mensen met een of meerdere risicofactoren voor een
aandoening daadwerkelijk ziek worden.
Geïndiceerde preventie: Richt zich op mensen met beginnende klachten.
Voorkomt dat deze klachten verergeren tot een aandoening.
Zorg gerelateerde preventie: Richt zich op mensen met een ziekte of
aandoening. Voorkomt dat bestaande aandoening leidt tot complicaties,
beperkingen een lagere kwaliteit van leven of sterfte.
2. Fase van de ziekte
Primaire preventie: Activiteiten die voorkomen dat gezonde mensen een
bepaald gezondheidsprobleem, ziekte of ongeval krijgen.
Secundaire preventie: Vroege opsporing van ziekte of afwijkingen bij
personen die ziek zijn, een verhoogd risico lopen of een genetische aanleg
hebben. Daardoor kan de ziekte eerder behandeld worden en daardoor
eerder geneest of niet erger wordt.
Tertiaire preventie: Voorkomen van complicaties en ziekteverergering bij
patiënten en het bevorderen van de zelfredzaamheid.
3. Type maatregel
Ziektepreventie: Voorkomt specifieke ziekten of signaleer deze vroegtijdig.
Screening, vaccinaties en preventieve medicatie.
Gezondheidsbevordering: Bevordert een gezonde leefstijl en een gezonde
sociale en fysieke omgeving.
Gezondheidsbescherming: Beschermt de bevolking tegen
gezondheidsbedreigende factoren. Kwaliteitsbewaking van drink- en
zwemwater, afvalverwijdering en verkeersveiligheid.
1
, 4. Methode van uitvoering (interventiemethode)
Indeling die in Nederland gebruikt wordt, is de indeling die de Handreiking
Gezonde Gemeente hanteert.
Inrichten van fysieke en sociale omgeving: rookvrije schoolpleinen, creëren
van meer speelruimte in de wijk.
Regelgeving en handhaving: wetten, vergunningen, leeftijdsgrenzen,
reclamebeleid, handhaven van regels of prijsmaatregelen.
Voorlichting en educatie aan groepen: groepsvoorlichting lesprogramma’s
over een gezonde leefstijl op school en landelijke publiekscampagnes.
Signaleren en individueel advies geven: preventieconsult, signalering
overgewicht op school, landelijke screeningsprogramma’s.
Ondersteunen: Kortdurende adviesgesprekken door de huisarts.
Het model voor planmatige gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering
Dit model helpt bij het stellen van de juiste vragen bij het selecteren van een interventie.
1) Analyse van volksgezondheid
2) Analyse van gedrag
3) Analyse van determinanten van gedrag
4) Interventieontwikkeling
5) Interventie-implantatie en disseminatie
Analyse van de volksgezondheid
Als eerste dient men na te gaan wat de gezondheidsproblemen zijn die worden aangepakt
met de interventie en welke doelgroep (- en) met deze problemen worden geconfronteerd.
2
, Hoe ernstig is het probleem, en hoe vaak komt het voor, en hoe betrouwbaar zijn de
bestaande cijfers? In het kader van het Preventieconsult is bekend dat het om belangrijke
gezondheidsproblemen gaat, zoals hart- en vaatziekten, diabetes type 2 en nierziekten en bij
welke segmenten uit een populatie deze aandoeningen voorkomen.
Analyse van gedrag
De tweede fase richt zich op de mogelijke gedragsoorzaken van gezondheidsproblemen. In
deze fase moet men nagaan wat de bijdrage is van het individu aan het
gezondheidsprobleem. Soms spelen omgevingscondities een belangrijke rol en staat het
gedrag van de beslissers (bijvoorbeeld politici of werkgevers) over de gedragsbeïnvloedende
condities centraal. Zo maakt zoutbeperking vaak geen onderdeel uit van leefstijlinterventies
in het kader van bijvoorbeeld hart- en vaatziekten daar de invloed van de industrie op
consumptie van zout vele malen groter blijkt dan die van de consument.
Analyse van determinanten van gedrag
Om de gedragsoorzaken van het gezondheidsprobleem te veranderen moet men eerst
inzicht krijgen in waarom mensen zich wel of niet gezond gedragen. Er kan een onderscheid
worden gemaakt tussen persoonlijke determinanten en omgevingsdeterminanten. De
interventie moet zich richten op de determinanten die voor de doelgroep relevant zijn. Het
is dus van belang dat gedegen onderzoek voorhanden is over de relatie tussen gedrag en
gezondheid. Van bestaande programma’s mag men dan ook verwachten dat ontwikkelaars
een dergelijke verantwoording kunnen overleggen.
Interventieontwikkeling
Het uiteindelijke doel van een interventie is het verbeteren van de volksgezondheid en de
kwaliteit van leven. De interventie moet zich richten op de onderliggende
probleemgedragingen en zijn determinanten. Dit aspect kan enkel worden beoordeeld als er
een blauwdruk van een programma aanwezig is. Hoe werkt het programma precies, aan
welke determinanten wordt gewerkt en hoe gebeurt dat en waarom op die manier.
Daarnaast dient duidelijk te zijn wie er allemaal bij de interventie is betrokken. Naast de
doelgroep van de interventie zijn mensen betrokken bij het bereiken van deze doelgroep
(intermediairen) en hebben deze intermediairen wellicht een rol bij het toepassen van de
interventie. Een blauwdruk voor het handelen van intermediaren is dus ook onmisbaar bij
het beoordelen van interventies, dus ook voor internetprogramma ‟s.
Interventie implementatie
De volgende stap in het planningsmodel is de implementatie van de interventie op kleine
schaal die bij succes wordt gevolgd door de bredere disseminatie ofwel verspreiding van de
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annevanalphen1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.51. You're not tied to anything after your purchase.