Summary
Samenvatting Inleiding tot de Westerse Wijsbegeerte
- Course
- Institution
- Book
Eerste 3 hoofdstukken handboek (de rest moet je niet kennen) en de lesnotities samengevat in een handig documentje
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
Uantwerpenstudent98
Reviews received
Content preview
Samenvatting wijsbegeerteFilosofie was tot 800 jaar geleden de naam voor wetenschap in het algemeen -> veel
wetenschappen hebben lange filosofische traditie. Filosofie werd echter thematischer en er
ontstonden deeldomeinen, die evolueerden naar afzonderlijke wetenschappen. Nu is filosofie het
streven naar kennis en reflectie op fundamentele vraagstukken.
1. Over het goede en het juiste
1.2 Ethiek
Ethiek: studie van normen en waarden/over het goede en juiste/de systematische reflectie op de
geldende moraal
● Is normatief: ze richt zich op wat zou moeten zijn en probeert over een oordeel over
normen en waarden te komen, in tegenstelling tot de meeste wetenschappen, die
descriptief zijn (beschrijvend (“wat is?”)).
● Sprake van bij grote vraagstukken (abortus) en kleine (trein of auto?)
● Onderscheid zich van andere disciplines doordat ze zich richt op de vraag welke normen
en waarden we belangrijk zouden moeten vinden. Dus: ze richt zich niet op de
beschrijving van bestaande normen en waarden (de positieve moraal) maar op de vraag
welke we wel of niet kunnen rechtvaardigen.
○ De vraag naar de rechtvaardiging van een norm is dus geen vraag naar de oorzaak
voor het ontstaan, maar naar haar redenen.
● Streeft naar een vorm van objectieve geldigheid
Kenmerk normen en waarden is dat ze vaak op achtergrond spelen
Normen: Concrete gedragsbepaling: een oordeel over wat wel of niet het geval zou moeten of
mogen zijn. Men onderscheidt:
● Plichtstellende normen
○ “Je moet niet liegen”
● Permissies/toestemmingen: dat je iets niet moet maar mag doen
○ Bijv leugentje om bestwil, gebruik van softdrugs
● Relatie bovenstaanden:
○ wanneer je iets moet doen, impliceer je dat je het mag doen.
○ De plicht beloften na te komen kan ook worden beschreven als de afwezigheid van
een permissie beloftes te breken. Een waarde drukt dan een beoordeling/evaluatie
uit en verwijst op een meer algemene wijze naar aspecten van het leven die we
belangrijk vinden.
■ Bijv: veiligheid is belangrijke waarde -> we hechten aan bescherming.
Vraag naar rechtvaardiging van een norm is geen vraag naar haar oorzaak, maar naar haar
redenen; “Welke normen en waarden kunnen we met goede redenen verdedigen? Wat zijn
goede redenen?”
Waarden: Algemene morele uitgangspunten/aspecten v/h leven die in acht worden genomen. Ze
drukken een beoordeling of evaluatie uit en verwijzen naar iets dat belangrijk wordt geacht.
● Verwijzen soms naar deugden: specifieke karaktereigenschappen (bijv eerlijkheid)
Moraal: stelsel van normen en waarden die heersen of gelden in een bepaalde cultuur
● Je kan onderscheid maken tussen een publieke en een persoonlijke moraal
● Positieve moraal van een cultuur: normen en waarden specifieke cultuur
,A-morele uitspraken: drukken geen waarde of norm uit (bijv de zon komt op in het oosten)
Immorele uitspraak: een uitspraak die we afwijzen
1.3 het funderingsprobleem
De logische kloof tussen zijn een behoren: Uit een feit kan niet zonder meer een normatieve
stellingname worden afgeleid. -> er is een extra argument nodig. Dus:
● feit(a) + norm(b) is norm©: vlees eten is slecht voor milieu (a) + je mag milieu niet
schaden (b) = geen vlees eten ©
○ Maar: nu moet je de norm dat je milieu niet moet schaden onderbouwen met nog
een feit en een norm en zo kan je voor altijd door gaan.
● 2 verregaande implicaties:
○ Het hele wetenschappelijke instrumentarium van feiten, verklaringen,
experimenteel bewijs, etc. is niet bruikbaar in de ethiek
○ De hele exacte wetenschap leert ons niets over hoe we ons leven moeten leiden.
Het funderingsprobleem: De onmogelijkheid om tot een ultieme fundering voor ethische
stellingnamen te komen (elke norm moet gefundeerd worden met nóg een norm.
● Antwoorden:
○ Ontkenning bestaan strikte scheiding normen en feiten. Feiten kunnen immers
normatief geladen zijn (bijv. Iets wreed of slecht noemen)
○ Kwestie erkennen als probleem maar wijzen op dat het zich ook voordoet binnen
andere disciplines.
1.4 relativisme
Relativisme: de opvatting dat kennis altijd afhankelijk is van het kennend subject -> alles is
relatief en het is zinloos normen en waarden te rechtvaardigen. -> the abandonment of
universality
● Binnen de ethiek is het de opvatting dat goed en kwaad geen absolute maar relatieve
begrippen zijn.
Cultuurrelativisme: normen en waarden verschillen per cultuur -> cultuur afhankelijkheid van
normen en waarden maken culturen moeilijk te vergelijken, echter:
● Inhoud van norm kan willekeurig zijn (links of rechts rijden), maar haar bestaan niet (voor
veiligheid)
● Dat normen en waarden cultureel bepaald zijn betekend niet dat we niet zinvol over
normen en waarden na kunnen denken.
Subjectivisme: stroming die stelt dat elke beleving of conceptualisering van de werkelijkheid
strikt subjectief is, relatief van persoon tot persoon.
● Een voorbeeld is emotivisme, volgens welke een morele uitspraak een uitdrukking van
een gevoel is (bijv. Jouw mening over de doodstraf). Echter:
○ Drukt morele afkeur altijd een negatief gevoel-, of goedkeuring juist een positief
gevoel uit?
○ Doet geen recht aan de grote betekenis die wij feitelijk toekennen aan het
rechtvaardigen van onze handelingen
○ De relatie tussen gevoelens en morele opvattingen wordt ten onrechte
geïnterpreteerd als een causaal verband, waarbinnen gevoelens oorzaken en
opvattingen gevolgen zijn. Gevoelens kunnen ook gevolgen van opvattingen zijn.
, Objectivisme: streven naar een objectief oordeel richting die waarheden, waarden en normen
aanvaardt die onafhankelijk van het menselijk verstand bestaan
● Gaat er van uit dat de juistheid van morele uitgangspunten bewezen kan worden.
Tussenweg relativisme en objectivisme:
● Het heeft zin om algemene uitgangspunten te onderzoeken en na te gaan welke morele
consequenties ze met zich meebrengen.
● Er van uit gaande dat het zin heeft om te onderzoeken welke morele consequenties
handhaving van bepaalde uitgangspunten heeft.
● Mogelijkheid: Uit gaan van waarden die een prominente rol in ons leven spelen en je dan
afvragen waarom dat zo is. -> proberen subjectieve vertrekpunt te overstijgen
1.5 Waarden en het goede leven
Vrijheid
Negatieve vrijheid: Afwezigheid van belemmeringen
Positieve vrijheid: Aanwezigheid van keuzemogelijkheden
2 belangrijke lijnen waarlangs positieve en negatieve vrijheid opvattingen zijn verdedigd:
● Instrumentele waarde van vrijheid: vrijheid als instrument voor het bereiken van
waardevolle zaken
● Intrinsieke waarde: Een waarde die onafhankelijk is van de gevolgen van de vrijheid. 2
soorten:
○ Symbolische waarde: erkenning
■ Bijv: Recht op homohuwelijken (symbool voor geaccepteerd worden)
■ Bijv: Vrijheid van meningsuiting
○ Expressieve waarde: zelfrealisering en verantwoordelijkheid; in vrijheid handelen is
de uitdrukking/expressie van ons zelf. Het kunnen maken van een keuze/indruk en
hier vervolgens verantwoordelijkheid voor hebben.
Men verzet zich tegen afgenomen vrijheid omdat hun niet alleen de mogelijkheid om
verantwoordelijkheid voor acties te nemen afneemt maar ook omdat ze impliceert dat mensen
deze verantwoordelijkheid niet aan kunnen.
Extra vrijheid kan negatieve consequenties hebben (bijv geweld door getolereerde
nazigroeperingen)
Authenticiteit
Opvatting: Dat ieder mens een welomschreven ‘ware’ identiteit heeft en dat we door ons
handelen die identiteit zo goed mogelijk tot uiting moeten brengen, omdat we dan pas
authentiek zijn. -> = denken in termen van ware aard of natuur. Dit roept echter 2 vragen op:
● Is het wel altijd goed je identiteit uit te dragen?
● Wat bedoelen we eigenlijk als we spreken over ons “ware zelf” (aard, natuur, of
identiteit)?
○ Ware zelf als iets onveranderlijks?
○ Ware zelf als resultaat van onze keuzes?
■ Keuzes veranderen kijk op wereld.
■ Bepalen en veranderen op hun beurt voorkeuren
○ Werkelijkheid lijkt in het midden te liggen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Uantwerpenstudent98. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.95. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now