Summary
Samenvatting Hoorcolleges Algemene Geschiedenis van de Nieuwe Tijd (AGN)
- Course
- Institution
Samenvatting van alle hoorcolleges Algemene Geschiedenis van de Nieuwe Tijd (AGN). Bevat geen informatie uit boeken.
[Show more]
1 review
By: fabianpechler • 2 year ago
Seller
Follow
cbrijer
Reviews received
Content preview
InhoudDe Pestuitbraak......................................................................................................................................2
Gevolgen van de Pest.........................................................................................................................3
Infanterierevolutie, Honderdjarige Oorlog en Artillerierevolutie...........................................................4
De Renaissance en het Humanisme........................................................................................................5
Reformatie en boekdrukkunst................................................................................................................8
Koningschap en patronage in de zestiende eeuw................................................................................10
Ontdekking, verovering en exploitatie.................................................................................................12
Absolutisme en constitutionalisme; de 17de eeuw................................................................................14
De Mughals...........................................................................................................................................18
Rivalen en deelhebbers in de macht van de Mughals.......................................................................18
Oost-Azië..............................................................................................................................................22
Het examenstelsel; recruteren van bestuurders..............................................................................24
De jezuïeten en China.......................................................................................................................25
Afrika; 1400 t/m 1800...........................................................................................................................26
Pre-koloniale West-Afrikaanse Rijken...............................................................................................26
Mechanisering van het wereldbeeld; 1540-1789.................................................................................31
Landbouw als de motor van verandering, 1750-1850..........................................................................36
De Franse Revoluties (1786-1815)........................................................................................................40
1
,De Pestuitbraak
Verschijnselen van de Pest
De Pest veroorzaakte builen in de lies en onder de oksels, maar ook hoge koorts, pijnlijke gewrichten
en misselijkheid.
Als iemand na 6 tot 8 dagen nog ziek was, was de sterfkans 50-60%
Naast de builenpest was er ook de bloedpest (door een beet in de bloedbaan) en de longpest (mens
op mens doorgegeven door druppels/aereosolen); die waren uitzonderlijker en ook dodelijker.
Geschatte impact
De schattingen zijn er als volgt uit, in de eerste golf stierven vooral jongeren en kinderen.
1328: 2/3de van de bevolking sterft
1361: ½ van de bevolking sterft
1371: 1.10de van de bevolking sterft
1382: 1/20ste van de bevolking sterft
In totaal kunnen de aantallen in Europa liggen tussen 30% tot 70% sterfte.
Reacties op de pest
Het wereldbeeld werd toegepast op gedachten over de pest
- De pest werd verklaard door zondig gedrag, de stand van hemellichamen en kwalijke
dampen die miasma werden genoemd.
- Er was geen medisch begrip van besmetting, en ook niet van overbrenging door vlooien op
ratten.
- Er waren nauwelijks behandelingen voor; men kon een buil wegsnijden.
Wel kwamen er praktische oplossingen:
- Afsluiten van de stad (dilemma: handel en bevoorrading worden gestopt)
- Afzonderen van pestlijders in pesthuizen
- Quarantaine voor schepen, personen en goederen
- Afstand houden: pestdokters gebruikten een neusmasker en een stok
- Pogingen hygiëne te verbeteren in steden (regels voor dierslachting, en afval vervoering)
Verspreiding van de Pest
De Pest werd door vlooien op ratten en mensen overgedragen. Door de grote hoeveelheid ratten en
vlooien in steden waren steden erg kwetsbaar.
Er waren poestreservoirs in China en Mongolië, met de Mongoolse oorlogsvoering richting Europa
werd de pest meegenomen.
Er is echter kritiek op deze theorie; een snelle verplaatsing van de pest over land richting de Zwarte
Zee is onmogelijk.
Een nieuwe opvatting: De pest was permanent in reservoirs van knaagdieren in de hoogvlakten van
Tibet
Mongoolse legers trekken op via dit gebied in 1210-1230 (een eeuw voor de pestepidemie in
Europa) en pikken daar de pest op
Verspreiding vindt vervolgens plaats via oost- en westwaartse legervoering door de
Mongolen
2
,De eerste Pestgolf in Europa (1347-1351)
In 1346 werd de Genuese vesting Kaffa op de Krim belegerd door Mongolen, die gebruik maakten
van besmette lijken als biochemisch wapen. Verder deden handelsroutes en havensteden het werk.
Via schepen werd de Pest razendsnel verspreid.
Gevolgen van de Pest
Korte termijn Lange termijn
Immense sterfte en schrik Stabilisering situatie en daling prijzen;
verhoging reëel loon
Wanorde, landvlucht, supply crisis, stijgende Sociale mobiliteit en vernieuwing instituties
prijzen (door verminderde rijkdom van bestaande elite)
Reactie overheden: arbeid aan land gebonden, Groei universiteiten; rol lekenvroomheid
lonen bevroren: opstanden
Wie profiteert er en wie betaalt?
In Ordinance (1349) en Statute of Labourers (1351) werden lonen bevroren en arbeiders aan hun
plaats en werk gebonden om te voorkomen dat het arbeiderstekort zou leiden tot hogere lonen en
migratie.
Dit leidt tot harde botsingen: Engelse boerenopstand in 1381 (geleid door Wat Tyler) & Franse
Jacqueries van 1358 en 1382
Arbeidsschaarste in Oost en West: andere gevolgen
Zoeken naar zekerheid
Joden werden aangewezen als schuldigen omdat zij vaak rijk waren, geestelijkheid kreeg ook de
schuld onder het verwijt dat ze de harmonie niet hadden behouden. Ook volgde relatief grote
heksenvervolging.
Tekort aan geestelijken en geleerden
Door grote sterfte onder geestelijken en geleerden moesten er nieuwe geleerden komen. Dit
resulteerde in de oprichting van universiteiten zoals die in Praag, Florence, Wenen, Leuven,
Heidelberg en Krakau.
De Malthusiaanse crisis
Het Malthusiaanse model houdt in dat voedselproductie de rem is op de bevolkingsgroei. Als er
sprake is van enorme bevolkingsgroei maar de voedselproductie loopt achter dan resulteert dat in
crisis, honger, ziekte en oorlog en zal de bevolking weer afnemen.
De pest is meer dan een Malthusiaanse crisis, zoals te zien in de eerder getoonde tabel.
3
, Infanterierevolutie, Honderdjarige Oorlog en
Artillerierevolutie
Voorheen was weinig sprake van grootschalige botsingen. Er waren vooral kleine professionele legers
bestaand uit elite en ridders, er was weinig toegang voor de lagere klassen.
Infanterierevolutie
De zwaarbewapende ridders waren voornamelijk gericht op snelheid, stootkracht, en
infanterietroepen werden ingezet als hulptroepen.
Deze tactiek liep regelmatig stuk op de volgende tactieken
- Defensieve tactieken (gebruik van pieken, kuilen en wallen, ruig landschap)
- Afstandswapens (gebruik van kruisbogen, longbows, later ook musketten)
Die tactieken werden vaak toegepast door groepen die geen groot ridderleger op de been konden
brengen.
Gevolgen van de infanterierevolutie
De nieuwe vorm van oorlogvoering die de infanterierevolutie teweeg bracht had meerder gevolgen:
- Dodelijkere oorlogvoering; afstandswapens, sociale botsing, geen gijzelaars meer
- Huurlingen: werving en betaling
- Schaalvergroting: aantallen namen toe
- Naar een ‘staand’ leger; boerenmilitie samenroepen voor korte tijd
- Een versterkt machtscentrum
Emancipatie andere groepen naast de adel? (burgers, boeren krijgen aandeel in macht door
bewapening)
Standenvergadering: inspraak of vooral belasting?
o Vooral belastingen geregeld via standenvergadering
Honderdjarige Oorlog
De Engelsen (de in de minderheid waren) lokten het Franse leger en zochten vervolgens een
defensieve opstelling op en zetten de longbows klaar voor een frontale verdediging (dit deden zij in
o.a. Crécy, 1346, Poitiers 1356 en Agincourt 1415).
De kroning van de Dauphin, teweeg gebracht door Jean d’Arc, breekt de alliantie tussen de Engelsen
& de Bourgondiërs.
Herstel van de eenheid vind plaats onder de Valois: staand leger & gebruik van artillerie
(infanterierevolutie)
Artillerierevolutie
Hoewel kanonnen bekend worden in de Europese oorlogvoering, en de vestegingen hier ook aan
worden aangepast (stervormig gemaakt om kanonnenvuur beter te weerstaan), wordt er nog vooral
gebruik gemaakt van de oude technieken door het tekort aan kennis over buskruit.
Gevolgen van de artillerierevolutie
Tussen 1450-1550 krijgt de aanval het overwicht op de verdediging: daarna is er een wedloop op ijzer
en steen, voor vesting en kanonnen.
Kastelen en stadswallen kwetsbaar zijn nu kwetsbaar.
Er komen enorm hoge kosten vor artillerie en vooral vestingbouw
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller cbrijer. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.18. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
51683 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now