Summary
Samenvatting Esthetica I (A001974)
- Course
- Institution
Samenvatting van de lessen Esthetica I (A).
[Show more]
Seller
Follow
odette_vdz
Reviews received
Content preview
Esthetica I - LesnotitiesInleiding
• Esthetica =/ enkel het esthetische
• Waarom zijn bepaalde artefacten kunst? -> is een of-of verhaal, geen en-en verhaal
⇒ Meerdere aspecten/redenen/waarden
• Thema’s vd colleges
⇒ Algemeen: De waarden van kunst (cf. inleiding)
⇒ (i) Schoonheid en goede smaak (Kant): esthetische waarde
⇒ (ii) De kunst en de tragiek van het leven (Schopenhauer en Nietzsche): existentiële
waarde
⇒ (iii) Kunst en kennis (Hegel): cognitieve waarde
⇒ (iv) Kunst en samenleving (Schiller en Dewey): sociale waarde
• Examen
⇒ Anoniem tekstfragment met vragen:
• a. auteur? (achternaam)
• b. titel van het werk? (in NL)
• c. (en d.) inhoudelijke vraag / vragen
⇒ Inzichtvraag
⇒ Termen situeren en kort verklaren
De waarden van kunst
• Verschil tussen esthetica en kunstfilosofie
⇒ Niet strikt te maken, maar bestaat wel
⇒ Esthetica = leer van alles mbt het esthetische
• Bron van het esthetische/woord esthetica: griekse oorsprong -> betrekking
op/leer van de zintuigelijke kennis
• Start esthetica zoals we die nu kennen: 1750, Baumgarten, Aisthetica
⇒ Start van de officiële esthetica omdat daar voor het eerste de waarde vd kennis
die we via de zintuigen opdoen wordt ingezien
⇒ Veel filosofen vonden kennis via zintuigen hiervoor on-waardevol, bedrieglijk.
Enkel kennis verworven via intellect was betrouwbaar.
⇒ Baumgarten toonde aan dat abstractie ervoor zorgde dat veel rijkdom van het
beeld verloren gaat
• Rijkdom, nuances van zintuigen gaan dan verloren
• Baumgarten was niet de eerste die over het esthetische nadacht: werd eeuwen door
de oude Griekse filosoof Plato gedomineerd
⇒ Grote invloed -> 2 basisbegrippen
⇒ Eros (erotiek) = basis -> alles wat te maken heeft met schoonheid heeft te maken
met een oerkracht die hij eros noemt
1
, •Eros = verlangen, in eerste plaats seksueel van aard (verlangen naar het mooie
lichaam)
• Gerichtheid op die mooie mensen overstijgt, komt los van lichamelijke sferen
• Echte schoonheid begint bij eros, maar daar stopt het niet -> wordt overstegen
door een verlangen naar meer abstracte dingen en uiteindelijk het schouwen
(contemplatie) van ideeën, vormen, dat wat eeuwig en onveranderlijk is
⇒ Tendens: contemplatieve moet overstegen worden door eros/erotieke ->
tendens voor verachting van lichamelijke en zintuigelijke
⇒ Ideeën kan je niet zien, niet zintuigelijk waarneembaar. Niet-zintuigelijke
vorm van contemplatie -> idee van het schone zelf
• Het goede leven bestaat erin zich niet te laten misleiden door het begeerlijke
lichaam -> contemplatieve
⇒ Mimesis (nabootsing/weergave/verdubbeling)
• Eerste belangrijke theorie (mimesistheorie)
• In boek “De Staat”
• Kunst is in eerste instantie een mimetische activiteit -> nabootsen van de
werkelijkheid
⇒ Afbeelding van iets wat buiten het kunstwerk bestaat -> het verdubbelen
van de werkelijkheid
⇒ Het gaat niet zomaar over nabootsing; wat wij waarnemen is zelf iets
vluchtig en vergankelijk; wat we zintuigelijk waarnemen is is zelf niet de
werkelijkheid zoals die is, maar een flauwe onvolmaakte kopie van iets
anders => van de idee, de vorm (vormenwereld)
• Dus: de zintuigelijke werkelijkheid is zelf een mimesis van iets wat we
niet zintuigelijk kunnen waarnemen, de eeuwige en onveranderlijke
“vorm”
• Als kunstenaar zou je je moeten richten op de “vorm” ipv op de (bv) boom die
we nu zien
⇒ Richten op de onveranderlijke vorm van boom ipv individuele boom =>
“De boom der bomen”
⇒ Is iets wat we niet zintuigelijke kunnen waarnemen -> de kunstenaar heeft
hier dus geen toegang tot
• De kunstenaar is dus nog minder waard dan de ambachtsman volgen
Plato -> de ambachtsman maakt tenminste nog iets wat nuttig is
• 1 reden om kunst te mijden: Literatuur en kunst is de wereld van de schijn,
ste
schaduwen, onvolmaakte en vergankelijke, particuliere
⇒ Kunstenaars zijn bedriegers die niet id ideale staat passen
• 2de reden om kunst te mijden: Het brengt mensen uit evenwicht, emotioneel
ontredderend (denk bv aan boek waar je volledig in op gaat) -> dus slechte
invloed op ons mens-zijn, ons emotionele leven
⇒ Je wordt meegesleept, dit is vaak de bedoeling ve werk
⇒ Toch moet je bepaalde afstand houden, het is niet de werkelijkheid
2
, ⇒ Evenwicht vinden tussen opgaan in - en afstand houden van.
⇒ Conclusie: wortels vd esthetica liggen niet bij het puur zintuigelijke, maar de
mogelijkheid om dat de overtuigen
• Moderne esthetica is dus reactie tegen Plato en tendens vh zintuigelijke te overstijgen
⇒ Bijzondere waarden van zintuigen naar boven halen (Baumgarten, 1750)
⇒ Empirisme als tegenbeweging -> herwaardering empirische
• Oa David Hume
⇒ Autonomie vh esthetische wordt herkend -> domein vd esthetica wordt met
termijn afgebakend
• E. Kant als ware grondlegger esthetica
⇒ Merkwaardig: het is niet de kunst die een centraal onderdeel vormt van
zijn filosofie
⇒ Er is geen grovere vertekening van de esthetica mogelijk dan de inleiding
die beweren dat Kant een kunstfilosofie schreef
⇒ Belang van de vorm bij Kant is voor hem id eerste instantie het
natuurschoon (ipv kunst)
• Bedenkingen bij de mimesistheorie
⇒ Is de Sint-Pietersbasiliek in Rome dan kunst? En muziek?
• Beelden ze iets af?
⇒ Waarde van bepaalde artefacten; waarom zijn bepaalde artefacten kunst en
andere niet?
⇒ Theorie is dus niet algemeen geldig
• Belangrijke tegenhanger mimesistheorie: de expressietheorie
⇒ Recht doen aan bv muziek als kunst
⇒ Expressie van emoties staat centraal, het uiterlijke van gevoelens
⇒ Bekendste verdediger: L. Tolstoi
• Expressieve kracht van kunst, kunst is in eerste plaats uitdrukking van
emoties
⇒ R.G. Collingwood, The principles of Art
• Het is typisch voor kunst om emoties uit te drukken, maar het kunstwerk
helpt ook (voor kunstenaar en toeschouwer) om inzicht te krijgen in de eigen
emoties
⇒ Kunst als verheldering van emoties -> kunst is dus een belangrijke bijdrage
tot onze humanisering
• Eigen en emoties van anderen leren kennen, inzicht krijgen =
cognitieve waarde
⇒ Ook het beheersen van emoties dmv kunst leren
⇒ Kritiek: zijn alle kunstwerken expressies van emoties?
• Bv conceptuele kunst brengt ideeën over, vaak geen emoties
• Manier waarop bepaalde emoties/ideeën/werkelijkheid wordt getoond is belangrijk
bij verheffen van artefacten tot kunstwerk
• Morele waarde is belangrijk bij verheffen van artefacten tot kunstwerk
3
, ⇒ Kunst als zuivering/reiniging van de emoties -> morele zuivering
⇒ Bedenking: moet kunst altijd moreel verheffend zijn?
⇒ Is er iets mogelijk als pornografische kunst?
• Is anders dan erotische kunst
• Kan pornografie kunst zijn?
• Hoe expliciet mag/kan het zijn? Is het storend/verstorend?
• Cognitieve waarde van kunst: kunst omdat het belangrijke kennis oplevert
⇒ Vraag: wat voor kennis?
⇒ Hegel
• Maar: ware kennis is kennis die via begrippen wordt gecommuniceerd ->
Kunst wordt voor hem overtroffen door religie
⇒ Kunstwerk is een symbool -> kunst levert inzichten die we onmogelijk zonder
betekenisverlies in begrippen kunnen vertalen
• Dus symbolische kennis
• De betekenis die een kunstwerk heeft/inzichten die het meedeelt zijn
onlosmakelijk verbonden met het medium waarin die inzichten worden
overgebracht => Inzicht/betekenis is niet overdraagbaar (bv een gedicht
proberen te parafraseren)
⇒ Verschil tussen een schilderij en een foto -> is fotografie kunst?
• Foto = relatie met realiteit is sterk, materiële band met het afgebeelde
⇒ Kunnen wel sterke persoonlijke, sentimentele waarde hebben
⇒ Hebben ze artistieke waarde?
⇒ Bijzonder omdat ze spoor zijn van de realiteit dat het afbeeld
• Schilderij = meer mogelijkheid tot eigen expressie kunstenaar
1. Schoonheid en goede smaak – Immanuel Kant
Inleiding
• Damien Hirst, The Physical Impossibility of Death in the Mind of Someone Living, 1991
⇒ Schoonheid? Kunst? Goede smaak?
⇒ Gaat hier niet om de ambacht
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller odette_vdz. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.66. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
76799 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now