Summary
Samenvatting Esthetica II (A001492)
- Course
- Institution
Samenvatting van alle lessen Esthetica II (A).
[Show more]
Seller
Follow
odette_vdz
Reviews received
Content preview
Esthetica IILes 1: Inleiding
Schoonheid?
• Barnett Newman: “The impulse of modern art is to destroy beauty.”
• Elizabeth Farrelly: “Even those artists who confess to aesthetic ambition are
reluctant to step out with the b-word. In smart circles beauty is barely
respectable, barely meaningful.”
• Jerome Stolnitz: “We have to recognize that 'beauty' has receded or even
disappeared from contemporary aesthetic theory. For, like other once
influential ideas, it has simply faded away.”
• Alexander Nehamas: “Beauty is the most discredited philosophical notion – so
discredited that I could not even find an entry for it in the index of the many
books in the philosophy of art I consulted in order to find it discredited …”
De ‘verrijzenis’ van de schoonheid?
• Recent: nieuwe belangstelling voor schoonheid
• Nog steeds controversieel in de kunstwereld
⇒ Afwijzing van schoonheid: vooral in beeldende kunsten
• Zelfs poging om de schoonheid te ‘vernietigen’
⇒ Id muziek minder uitgesproken -> nog steeds enorme populariteit van
‘mooie’ muziek (met duidelijke esthetische ambities
⇒ Id literatuur minder uitgesproken
• Wel steeds meer interesse voor de waarde van schoonheid
• Band tussen schoonheidservaring en ‘het goede leven’ (reclame)
• Toenemende belang van persoonlijke smaak (mode, gastronomie, exotische
reizen enz.)
⇒ Enorme focus oh persoonlijke, individuele -> imago
• Zoektocht naar herkenning voor imago en bevestiging (bv instagram)
• Focus op imago en zelfcreatie (bv. eigen lichaam: piercing, tattoo enz.)
⇒ Men wil er mooi of aantrekkelijk uitzien
⇒ Narcistisch estheticisme: simulacra, ‘pornificatie’ (J. Baudrillard)
• Vernieuwde aandacht voor esthetische gaat gepaard met vorm van
narcisme
⇒ ‘Ieder zijn eigen smaak’: relativisme >< sensus communis aestheticus
(Kant)
• Flirten met kitsch en sentimentaliteit: soort verdoving
1
,Zelftranscendentie
• Ideologie in huidige cultuur: zelfbeschikking; zelfschepping
⇒ Bv populariteit mindfullness
• Een esthetische ervaring (en zeker die van schoonheid) is te zien als een
ervaring waarbij de gerichtheid op jezelf naar de achtergrond verdwijnt,
vermindert
⇒ Authentieke esthetische ervaring: reduceert ik-betrokkenheid
• Historisch vertrekpunt: Schopenhauer < Kant: belangeloos
⇒ Kant: schone staat los van praktische/cognitieve interesses
• Ik ben niet geïnteresseerd in het bestaan vh object
⇒ Schopenhauer: willoosheid
• Zelftranscendentie vertoklen
• Gevoel dat mijn egocentrische belangstelling voor het object terugdeinst
• Kunstwerk/schone/... staat centraal in de ervaring
• Verschil Kant / Schopenhauer: a-priori / psychologisch
⇒ S: eerder over de esthetische ervaring dan over het oordeel (kant)
• Schopenhauer: schoonheid – in natuur én kunst -- biedt (tijdelijk) verlossing
(zelfverloochening) >< das Reizende
⇒ Schopenhauer maakt fundamenteel onderscheid tussen wat mooi is
(schoonheid brengt verlangens tot bedaren = tijdelijke verlossing van mijn
ik-betrokkenheid) en wat prikkelend is (wat verlangens opwekt)
• Nietzsches kritiek: dat is ascetisch en zelfs nihilistisch (‘christelijk’)
• Nietzsches alternatief: beamen van het leven (cf. Kant)
⇒ Voldoet zijn alternatief?
• Komt weer dichter in de buurt van Kant (schoonheid verbinden met
levensgevoel
Zelfbetrokkenheid
• Esthetische ervaring is complexer dan Schopenhauer en Nietzsche suggereren
• Schopenhauer: zelftranscendentie als zelfverlies (verlossing)
• (latere) Nietzsche: zelftranscendentie als ‘Ja-zum-Leben’ (creativiteit)
• Paradox van esthetische ervaring: zowel zelfverlies (overgave) als
zelfbetrokkenheid (diep geraakt)
• Beide zijn tegengesteld en verstrengeld: hoe dit precies te denken?
• Vereist grondigere reflectie over de schoonheidservaring
• Band tussen schoonheid en betekenis of zin: soort genade
⇒ Wat we als mooi ervaren, ervaren we als betekenisvol
⇒ Niet louter moreel waardevol (in de enge betekenis van de term)
• Geen duidelijke band tussen esthetische en moreel (ene brengt andere
niet perse teweeg)
2
,• Belang van contingentie en vergankelijke materie voor schoonheid (>< Hegel)
⇒ Medium speelt belangrijke rol (vooral bij kunst
⇒ Vergankelijke materie treed op voorgrond
Les 2: Schopenhauer
Schoonheid?
• Barnett Newman: “The impulse of modern art is to destroy beauty.”
• Elizabeth Farrelly: “Even those artists who confess to aesthetic ambition are
reluctant to step out with the b-word. In smart circles beauty is barely
respectable, barely meaningful.”
• Jerome Stolnitz: “We have to recognize that 'beauty' has receded or even
disappeared from contemporary aesthetic theory. For, like other once
influential ideas, it has simply faded away.”
• Alexander Nehamas: “Beauty is the most discredited philosophical notion – so
discredited that I could not even find an entry for it in the index of the many
books in the philosophy of art I consulted in order to find it discredited …”
⇒ Toe te schrijven aan Clement Greenberg: Avant-garde of kitsch, geen plaats
voor schoonheid
• Zelfbeschikking is hedendaagse obsessie
⇒ Schoonheid speelt een rol in het dagelijkse leven, wordt gezien als een
middel om zichzelf te promoten en te scheppen
• Gaat gepaard met drang naar zelfschepping (Cf. Nietzsche: stijl)
⇒ Nietsche: stijlgeven aan het eigen karkater, van je eigen leven een
kunstwerk maken
• Je leven zelf vorm geven; de mens is, na ‘de dood van God’, meer en meer ‘self-
made man’ geworden
⇒ Vaststelling (door Nietsche) dat door het feit dat God niet meer
vanzeflsprekend is, de mens steeds meer aan zichzelf overgeleverd is
• Toch ook modieuze hang naar zelfverlies (bv. Tomorrowland, spiritualiteit enz.)
• Hang naar zelfverlies vaak als zelftherapie om daarna beter te kunnen
‘presteren’!
• Soort verdoving; escapisme (Cf. Baudrillard: ‘simulacra’)
• Toch: transparantie, schijn doorprikken, hang naar het echte leven
• Waarden zijn vloeibaar geworden (Cf. Bauman, De Dijn): relativisme
⇒ Waarden worden instrument om ons leven te dienen, om ons leven vorm te
geven -> geintrumentaliseerd -> leidt tot relativisme
Zelftranscendentie en zelfbetrokkenheid
• Schoonheid als waarde (>< esthetica als theorie van de waarneming)
⇒ Waarde toekennen aan iets wat mooi is
⇒ Schoonheid is iets wat je kan ervaren, niet perse waarnemen
• Lange tijd gemeden en veracht (Cf. supra).
• Vandaag lijkt schoonheid terug van weggeweest (maar niet in de kunst).
3
, ⇒ Zeker in de beeldende kunst lijkt het niet de hoofdbedoeling te zijn
• Eigen smaak lijkt onaantastbaar.
⇒ Heel persoonlijk -> omwille van persoonlijke karakter ook onaantastbaar
• Belang van imago, zelfcultivering, ‘peer groups’, sociale media enz.
⇒ Druk van bepaalde groepen
• “Ik maak zelf wel uit wat mooi is!”; “Ik vind dit mooi, punt.”
⇒ Interessante discussie over esthetische voorkeuren wordt zo vaak uit te weg
gegaan of overbodig geacht
• Idee van universele standaard voor schoonheid lijkt verdwenen.
⇒ Vloeibaar worden van schoonheid en het aangename -> schoonheid wordt
iets persoonlijks
• Het lijkt niet te gaan om het voorwerp, maar om mijn ervaring ervan.
⇒ Staat haaks op traditie van denkers
⇒ Hoewel het een persoonlijke ervaring is, die subjectief is, wordt erop
gewezen dat schoonheid net zo waardevol is omdat het een vorm van
zelftranscendentie, overgave, belangeloosheid mogelijk maakt
• Kant: schoonheid appreciëren is belangeloos: ‘Dit is mooi voor mij is een
contradictie.”
⇒ Schoonheid heeft dus niet id eerste plaats te maken met het hebben van een
aangename ervaring
⇒ Schoonheid is een oordeel, een appreciatie
Over schoonheid oordelen
• Plotinos: waarheid, goedheid en schoonheid zijn wezenskenmerken van de
godheid
⇒ Schoonheid op hetzelfde metafysich niveau als god
⇒ Kenmerk van de wereld zoals die is
• Thomas van Aquino: ‘transcendentalia’ (het ware, het schone en het goede zijn
uiteindelijk één)
⇒ = Wezenskenmerken die boven elke twijfel verheven zijn, dus
onaantastbaar zijn
⇒ Schoonheid is een wezenskenmerk dat teruggevoerd kan worden tot God
• >< Wat is lelijkheid dan en waarom keren we ons daarvan af? Is elke vorm van
schoonheid moreel? Is er geen schoonheid die ons corrumpeert? (Cf.
Baudelaire, Huysmans, Wilde enz.)
⇒ Transcendentale theorie roept ook vragen op
⇒ Schoonheid heeft een wat bedenkelijke status, zeker vanuit moreel
perspectief
• “Viens-tu du ciel profond ou sors-tu de l’abîme, O Beauté?” (kom je uit de hemel
of uit de hel?)
⇒ Schoonheid ≠ goedheid
• Schoonheid is een kwestie van hoe de dingen zich aan ons voordoen, niet van
hoe ze zijn. Dit versterkt nood aan een degelijke beoordeling.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller odette_vdz. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.71. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
48072 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now