INLEIDING TOT DE RECHTSWETENSCHAP (BERT DEMARSIN)
Afdeling 2: Fundamentele kenmerken van het Belgische staatsbestel
Hoofdstuk 1: Rechtstaat
Conventionele vrijheid: de mens geeft een deel van zijn vrijheid prijs opdat anderen ook zijn
vrijheid zouden eerbiedigen.
Het is dus belangrijk dat zowel de overheid als de medeburgers gebonden zijn door de
rechtsregels en dat de naleving ervan kan worden afgedwongen via effectieve
rechtsbescherming.
Dit organisatiemodel waarbij men onderworpen is aan de rechtsregel noemen we de
rechtsstaat.
De Belgische rechtsstaat is een ‘vrijheidsstaat’ (de inperking en bescherming van de
persoonlijke vrijheid via het sociaal contract is beperkt tot wat nodig is voor de werking van
dat contract en is daarom doelgebonden.
1. Kwaliteitslabel
Gebondenheid overheid aan het recht
- Grondwet – hoogste interne norm
- Overheid kan ook ten schade veroorzaakt worden, etc.
- De drie staatsmachten zich, elk binnen hun eigen bevoegdheid, moeten houden
aan de toepasselijke rechtsregels, waarbij de Grondwet geldt als hoogste
interne rechtsnorm
Democratische totstandkoming van dit recht
- Participatie burger (vrije verkiezingen, representatieve democratie)
- Beslissing bij meerderheid doch respect voor minderheid
- Federale Parlement
Effectieve rechtsbescherming
- Drie vormen
i) Politieke rechtsbescherming – op elke uitvoerende macht wordt
controle uitgeoefend door het orgaan waaraan die overheid haar macht
te danken heeft
ii) Administratieve rechtsbescherming – rechtsbescherming door de
organen van het actieve bestuur zelf
iii) Jurisdictionele rechtsbescherming – een jurisdictionele, uiteindelijke
beslissong, waarnaar het bestuur zich moet schikken, kan de rechter
onrechtmatig overheidsoptreden ongedaan maken
1
, - Onafhankelijke rechtsbanken (en rechters)
- Die onafhankelijkheid wordt slechts gewaarborgd wanneer die organen hun
ambt uitoefenen binnen een afzonderlijke tak van de staatsmacht
- Toepassing van regels (niet regels maken)
Waarborging fundamentele vrijheden & rechten
- Verankerd in Grondwet (Titel II: De Belgen en hun rechten)
- Voorbeelden:
i) Recht op godsdienst (godsdienstvrijheid) – niet een dominante
godsdienst wordt opgelegd. Een godsdienst kan niet zomaar afgeschaft
worden (tegen de Grondwet).
ii) Recht op privacy – iedereen moet de corona-app gebruiken. Kan niet
verplicht worden want gaat tegen in de recht op privacy (kan wel
vrijwillig gebruikt worden). Zelf een unanieme beslissing van het
Parlement kan het niet verplichten.
iii) Recht op stemmen
iv) Recht op meningsuiting
v) Onderwijsplicht
vi) Recht op menswaardige leven (o.a. huisvesting)
vii) Recht op gelijkheid
viii) Geen doodstraf
- Rechterlijk toezicht op administratie (en wetgever)
- De federale wetgevende macht is meestal bevoegd voor de nadere uitwerking
van de grondwettelijke beginselen met betrekking tot de fundamentele rechten
en vrijheden
- Wijziging Grondwet – heel moeilijk (gewone meerderheid in Parlement is niet
voldoende)
- Rechters kunnen ongrondwettelijke regels wijzigen om toe te passen
Hoofdstuk 2: Scheiding der machten (Montesquieu in de XVIIIde eeuw)
1. Wetgevende macht
Federale wetgevende macht
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller inadonvil. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.89. You're not tied to anything after your purchase.