MTO-D
Hoorcolleges
Constructie en analyse van vragenlijsten
Hoorcollege 1: Introductie vragenlijsten
27/01/2020
SPSS-practica zij niet verplicht.
SPSS-toets (onder voorbehoud: 16 maart 15.00u.) moet je halen en minimaal een 6 voor
tentamen (50 MC vragen).
Waarom zijn vragenlijsten belangrijk?
Vragenlijst vs. Enquête (survey)
Constructie en analyse van vragenlijsten
StemWijzer – voorbeeld van vragenlijst die gebruikt wordt om te kijken met welke politieke
stroming je het meest overeenkomt
Management Philosophy – veel gebruikt in de organisatiewetenschappen. Gaat over de drie
van Hofstede – de cultuur binnen een bedrijf.
Minnesota Multiphasic Personality Inventory – gemaakt op basis van 2000 items. Gemaakt
met de intentie om 8 psychiatrische trekken te meten. Tegenwoordig heel veel gebruikt voor
selectie van geschikte kandidaten. De bijna-gevallen worden hierdoor niet meegenomen, dus
daarom deze vragenlijst niet meer vaak gebruikt.
European Values Study – gebruikt binnen sociologie. Wordt gedaan in heel veel verschillende
landen. Kijken of er verschillen in de landen zijn, dus bijvoorbeeld armoede tussen landen.
Wordt onder andere door de regering gebruikt om beslissingen te maken.
Job Satisfaction Survey – hoe tevreden ben je met je baan?
Vragenlijsten worden gebruikt door …
De regering
o Om de gezondheid van de bevolking of de economische groei te meten.
o Om belangrijke beslissingen te nemen betreffende haar beleid.
Organisaties
o Om het loonverschil tussen mannen en vrouwen te meten.
o Werkelijkheid te meten
Bedrijven
o Om geschikte kandidaten te selecteren voor een baan.
o Om de “usability” van een product te bepalen.
o De tevredenheid van hun klanten of werknemers te meten.
o Voor marketingdoeleinden.
Sociale wetenschappers
o Voorspellen kiesgedrag en politieke voorkeuren, meten kwaliteit van leven,
meten van persoonlijkheid en/of gedrag.
Definitie van een vragenlijst
Wat is de definitie van een vragenlijst?
o Merriam Webster:
“A written set of questions that are given to people in order to collect facts or
opinions something”
Set of questions -> Aantal items
1
, o Typisch gedrag, vaak vragen die zonder specifieke context te beantwoorden
zijn (dus over het algemeen niet hoe gedrag en opinies kunnen veranderen door
een andere context, maar meer algemeen gedrag of mening van iemand).
o Een van de meest gebruikte instrumenten voor het verzamelen van data in de
sociale wetenschappen.
Opmerking:
Over het algemeen meten de meeste vragenlijsten typisch gedrag, wij willen dus weten
wat iemand typisch (in het algemeen) denkt of doet en niet zo zeer in de context. Dat
geldt voor de meeste vragenlijsten, maar uiteraard zijn daar uitzonderingen op: als een
onderzoeker juist geïnteresseerd is in die context, dan zal hij/zij zijn vragenlijst daarop
aanpassen. Zoals vaak in de wetenschap komt het er vooral op neer wat de
onderzoeksvraag en het doel van het onderzoek is.
Wat is een item precies?
Definitie vragenlijst/test item =
Stelling/vraag + antwoordalternatieven.
Wat doet een vragenlijst (of een test) precies?
Wij geven een vragenlijst aan een individu; hier willen we iets over weten. Mensen
zijn complex, want heeft meerdere eigenschappen.
Het doel van zo’n vragenlijst is dus niet om de mens al in zijn facetten en complexiteit
te vangen.
Maar probeert eerder één eigenschap te isoleren, en daarvan te zeggen in welke mate
iemand die heeft.
= Een niet volledige beschrijving van de realiteit, maar dit is met opzet. Want wij
kunnen een individu niet vangen in al zijn verschillende eigenschappen; zijn er te veel.
We moeten ons echt concentreren op één aspect.
Vragenlijst over werknemerstevredenheid:
Voorbeeldvraag is “Bent u tevreden over de sfeer op het werk/salaris/de taken (allerlei soorten
items) die u moet uitvoeren? de items omvatten verschillende aspecten va de tevredenheid.
Hoge score – mensen zijn tevreden, maar dan kun je geen conclusie trekken over dingen die
misgaan.
Lage score – mensen zijn niet tevreden. Je kunt nog steeds geen conclusie trekken ver waar
het misgaat.
De resultaten wil je vervolgens gebruiken om iet s te zeggen over werknemers die niet
tevreden zijn en waar je je dan op zult moeten focussen om dit te veranderen.
Je hebt schalen nodig (blokken van items) – deze meten bij elkaar een bepaald aspect van het
construct waarin je geïnteresseerd bent. Op basis hiervan kun je een conclusie trekken over
waar het misgaat.
Vragenlijst => schalen
Een vragenlijst probeert dus een eigenschap te isoleren en daarvan te zeggen in welke
mate iemand die heeft.
Vaak gebeurt dit door middel van verschillende “schalen”
o Wat is een schaal? Een schaal = een aantal items dat samen een bepaald aspect
van die eigenschap meet.
o Bijvoorbeeld: vragenlijst om werknemerstevredenheid te meten.
2
, Schaal 1: tevredenheid met de sfeer op het werk (item 1-10 van de
vragenlijst)
Schaal 2: tevredenheid met de inhoudelijke taken (item 11-20 van de
vragenlijst)
Bv. Vragenlijst die bestaat uit verschillende schalen, maar van één persoon dus hier kun je
niet zo heel veel mee. Je hebt geen vergelijkingsmateriaal, want je weet niet hoe andere
respondenten op de test scoren.
Dus meerdere respondenten zijn nodig en de verschillen tussen deze respondenten zijn
van belang.
IQ kun je niet zomaar maken, dus d.m.v. een IQ-test maak je het meetbaar.
Wat hebben we eraan?
Uiteindelijk zijn wij in sociaalwetenschappelijk onderzoek geïnteresseerde in het
beantwoorden van onderzoeksvragen en het toetsen van hypotheses.
Bijvoorbeeld:
“Ignorance is bliss”
Oftewel:
“Intelligence mensen zijn vaker depressief”
Ignorance is bliss
Zijn intelligentere mensen vaker depressief?
Hoe meten wij intelligentie, hoe depressie? Beide zijn niet direct observeerbaar; wij
kunnen immers niet gewoon een meetlint naast iemands brein houden.
=> Constructen die wij niet direct kunnen observeren moeten wij operationaliseren en
meetbaar maken.
Voor het tweede deel (het meten) kunnen wij een vragenlijst gebruiken.
Ignorance is bliss:
Voorbeeld vragenlijstenonderzoek
Hypothese
Intelligente mensen zijn vaker depressief
Dit kunnen wij toetsen door te kijken naar het verband tussen intelligentie en depressie, e.g.
predictie-:
“Hoe hoger iemands IQ is, des te meer depressie symptomen hij of zij heeft”
-> meten van intelligentie en depressie:
-> Test / vragenlijst (Let op: zijn twee verschillende dingen)
Niet zo moeilijk toch! Toch?
Dus wat wij nodig hebben is:
o 1) Een steekproef
o 2) Een manier om intelligentie en depressie te meten
3
, Meten in de sociale wetenschappen
Het meten van fysieke eigenschappen zoals bijvoorbeeld de lengte van iemand is
makkelijk:
o Als ik en iemand van jullie mijn lengte meet, dan zullen wij ongeveer (op
enkel mm na) tot hetzelfde resultaat komen; oftewel er is weinig meetfout.
Waarom? Wij kunnen de eigenschap direct observeren.
De sociale wetenschappen zijn echter vooral geïnteresseerd in eigenschappen die niet
direct observeerbaar zijn.
o Bijv. de intelligentie van een potentiële werknemer (HR) of de kwaliteit van
leven in verschillende landen (sociologie) of de werkcultuur in verschillende
organisaties (OW).
In de technische (exacte) wetenschappen kunnen we vaak iets direct testen (bijv.
kwaliteit van een meetinstrument dat de hoeveelheid water in een bak meet waarbij
wij weten wat de echte hoeveelheid is).
In de sociale wetenschappen is er over het algemeen geen “echte” waarde, maar
moeten we vaak een benadering maken (wij weten niet hoe iemand echt is, of hoe
geschikt een potentiële werknemer echt is voordat hij/zij nog niet aan het werk is).
-> Vragenlijsten =? Dus eigenlijk maar een benadering van iets wat wij nooit 100%
foutvrij kunnen meten.
Alsnog worden vaak belangrijke beslissingen gemaakt op basis van vragenlijsten!
(E.g. promotie van werknemers, voortzetten van therapie, testen dyslectie kinderen)
Daarom is het des te belangrijker dat deze van goede kwaliteit zijn:
o Betrouwbaar
o Valide
Betrouwbaarheid
Betrouwbaarheid gaat over de precisie waarmee wij meten.
Is er veel meetfout?
Meten wij consistent? (Als Klaas een hoge IQ heeft op basis van test A, dan
verwachten wij dat hij een net zo hoge (vergelijkbare) score haalt op een ander
testmoment).
Maar, dat is toch niet zo moeilijk? -> Vergeleken met exacte wetenschappers waar wij
de echte waarde weten (bijv. meten van de hoeveelheid vloeistof in een bak) blijft dit
eigenlijk een benadering, omdat wij de “echte” IQ niet kennen.
Validiteit
Zijn de verschillen in de vragenlijst of test ook echt gebaseerd op verschillen in het
construct waarin wij geïnteresseerd zijn?
Heeft dus iets te maken met of je meet wat je wil meten:
Bijvoorbeeld kan ik jullie IQ misschien wel heel consistent meten (betrouwbaar dus),
maar als ik eigenlijk wil weten wie van jullie extravert of introvert is, dan heb ik niks
aan die data!
Ander (misschien minder voor de hand liggend) bijvoorbeeld:
Is intelligentie ééndimensionaal of zijn er meerdere dimensies? (E.g. wiskunde
vaardigheid, leesvaardigheid)
4
Hoorcolleges
Constructie en analyse van vragenlijsten
Hoorcollege 1: Introductie vragenlijsten
27/01/2020
SPSS-practica zij niet verplicht.
SPSS-toets (onder voorbehoud: 16 maart 15.00u.) moet je halen en minimaal een 6 voor
tentamen (50 MC vragen).
Waarom zijn vragenlijsten belangrijk?
Vragenlijst vs. Enquête (survey)
Constructie en analyse van vragenlijsten
StemWijzer – voorbeeld van vragenlijst die gebruikt wordt om te kijken met welke politieke
stroming je het meest overeenkomt
Management Philosophy – veel gebruikt in de organisatiewetenschappen. Gaat over de drie
van Hofstede – de cultuur binnen een bedrijf.
Minnesota Multiphasic Personality Inventory – gemaakt op basis van 2000 items. Gemaakt
met de intentie om 8 psychiatrische trekken te meten. Tegenwoordig heel veel gebruikt voor
selectie van geschikte kandidaten. De bijna-gevallen worden hierdoor niet meegenomen, dus
daarom deze vragenlijst niet meer vaak gebruikt.
European Values Study – gebruikt binnen sociologie. Wordt gedaan in heel veel verschillende
landen. Kijken of er verschillen in de landen zijn, dus bijvoorbeeld armoede tussen landen.
Wordt onder andere door de regering gebruikt om beslissingen te maken.
Job Satisfaction Survey – hoe tevreden ben je met je baan?
Vragenlijsten worden gebruikt door …
De regering
o Om de gezondheid van de bevolking of de economische groei te meten.
o Om belangrijke beslissingen te nemen betreffende haar beleid.
Organisaties
o Om het loonverschil tussen mannen en vrouwen te meten.
o Werkelijkheid te meten
Bedrijven
o Om geschikte kandidaten te selecteren voor een baan.
o Om de “usability” van een product te bepalen.
o De tevredenheid van hun klanten of werknemers te meten.
o Voor marketingdoeleinden.
Sociale wetenschappers
o Voorspellen kiesgedrag en politieke voorkeuren, meten kwaliteit van leven,
meten van persoonlijkheid en/of gedrag.
Definitie van een vragenlijst
Wat is de definitie van een vragenlijst?
o Merriam Webster:
“A written set of questions that are given to people in order to collect facts or
opinions something”
Set of questions -> Aantal items
1
, o Typisch gedrag, vaak vragen die zonder specifieke context te beantwoorden
zijn (dus over het algemeen niet hoe gedrag en opinies kunnen veranderen door
een andere context, maar meer algemeen gedrag of mening van iemand).
o Een van de meest gebruikte instrumenten voor het verzamelen van data in de
sociale wetenschappen.
Opmerking:
Over het algemeen meten de meeste vragenlijsten typisch gedrag, wij willen dus weten
wat iemand typisch (in het algemeen) denkt of doet en niet zo zeer in de context. Dat
geldt voor de meeste vragenlijsten, maar uiteraard zijn daar uitzonderingen op: als een
onderzoeker juist geïnteresseerd is in die context, dan zal hij/zij zijn vragenlijst daarop
aanpassen. Zoals vaak in de wetenschap komt het er vooral op neer wat de
onderzoeksvraag en het doel van het onderzoek is.
Wat is een item precies?
Definitie vragenlijst/test item =
Stelling/vraag + antwoordalternatieven.
Wat doet een vragenlijst (of een test) precies?
Wij geven een vragenlijst aan een individu; hier willen we iets over weten. Mensen
zijn complex, want heeft meerdere eigenschappen.
Het doel van zo’n vragenlijst is dus niet om de mens al in zijn facetten en complexiteit
te vangen.
Maar probeert eerder één eigenschap te isoleren, en daarvan te zeggen in welke mate
iemand die heeft.
= Een niet volledige beschrijving van de realiteit, maar dit is met opzet. Want wij
kunnen een individu niet vangen in al zijn verschillende eigenschappen; zijn er te veel.
We moeten ons echt concentreren op één aspect.
Vragenlijst over werknemerstevredenheid:
Voorbeeldvraag is “Bent u tevreden over de sfeer op het werk/salaris/de taken (allerlei soorten
items) die u moet uitvoeren? de items omvatten verschillende aspecten va de tevredenheid.
Hoge score – mensen zijn tevreden, maar dan kun je geen conclusie trekken over dingen die
misgaan.
Lage score – mensen zijn niet tevreden. Je kunt nog steeds geen conclusie trekken ver waar
het misgaat.
De resultaten wil je vervolgens gebruiken om iet s te zeggen over werknemers die niet
tevreden zijn en waar je je dan op zult moeten focussen om dit te veranderen.
Je hebt schalen nodig (blokken van items) – deze meten bij elkaar een bepaald aspect van het
construct waarin je geïnteresseerd bent. Op basis hiervan kun je een conclusie trekken over
waar het misgaat.
Vragenlijst => schalen
Een vragenlijst probeert dus een eigenschap te isoleren en daarvan te zeggen in welke
mate iemand die heeft.
Vaak gebeurt dit door middel van verschillende “schalen”
o Wat is een schaal? Een schaal = een aantal items dat samen een bepaald aspect
van die eigenschap meet.
o Bijvoorbeeld: vragenlijst om werknemerstevredenheid te meten.
2
, Schaal 1: tevredenheid met de sfeer op het werk (item 1-10 van de
vragenlijst)
Schaal 2: tevredenheid met de inhoudelijke taken (item 11-20 van de
vragenlijst)
Bv. Vragenlijst die bestaat uit verschillende schalen, maar van één persoon dus hier kun je
niet zo heel veel mee. Je hebt geen vergelijkingsmateriaal, want je weet niet hoe andere
respondenten op de test scoren.
Dus meerdere respondenten zijn nodig en de verschillen tussen deze respondenten zijn
van belang.
IQ kun je niet zomaar maken, dus d.m.v. een IQ-test maak je het meetbaar.
Wat hebben we eraan?
Uiteindelijk zijn wij in sociaalwetenschappelijk onderzoek geïnteresseerde in het
beantwoorden van onderzoeksvragen en het toetsen van hypotheses.
Bijvoorbeeld:
“Ignorance is bliss”
Oftewel:
“Intelligence mensen zijn vaker depressief”
Ignorance is bliss
Zijn intelligentere mensen vaker depressief?
Hoe meten wij intelligentie, hoe depressie? Beide zijn niet direct observeerbaar; wij
kunnen immers niet gewoon een meetlint naast iemands brein houden.
=> Constructen die wij niet direct kunnen observeren moeten wij operationaliseren en
meetbaar maken.
Voor het tweede deel (het meten) kunnen wij een vragenlijst gebruiken.
Ignorance is bliss:
Voorbeeld vragenlijstenonderzoek
Hypothese
Intelligente mensen zijn vaker depressief
Dit kunnen wij toetsen door te kijken naar het verband tussen intelligentie en depressie, e.g.
predictie-:
“Hoe hoger iemands IQ is, des te meer depressie symptomen hij of zij heeft”
-> meten van intelligentie en depressie:
-> Test / vragenlijst (Let op: zijn twee verschillende dingen)
Niet zo moeilijk toch! Toch?
Dus wat wij nodig hebben is:
o 1) Een steekproef
o 2) Een manier om intelligentie en depressie te meten
3
, Meten in de sociale wetenschappen
Het meten van fysieke eigenschappen zoals bijvoorbeeld de lengte van iemand is
makkelijk:
o Als ik en iemand van jullie mijn lengte meet, dan zullen wij ongeveer (op
enkel mm na) tot hetzelfde resultaat komen; oftewel er is weinig meetfout.
Waarom? Wij kunnen de eigenschap direct observeren.
De sociale wetenschappen zijn echter vooral geïnteresseerd in eigenschappen die niet
direct observeerbaar zijn.
o Bijv. de intelligentie van een potentiële werknemer (HR) of de kwaliteit van
leven in verschillende landen (sociologie) of de werkcultuur in verschillende
organisaties (OW).
In de technische (exacte) wetenschappen kunnen we vaak iets direct testen (bijv.
kwaliteit van een meetinstrument dat de hoeveelheid water in een bak meet waarbij
wij weten wat de echte hoeveelheid is).
In de sociale wetenschappen is er over het algemeen geen “echte” waarde, maar
moeten we vaak een benadering maken (wij weten niet hoe iemand echt is, of hoe
geschikt een potentiële werknemer echt is voordat hij/zij nog niet aan het werk is).
-> Vragenlijsten =? Dus eigenlijk maar een benadering van iets wat wij nooit 100%
foutvrij kunnen meten.
Alsnog worden vaak belangrijke beslissingen gemaakt op basis van vragenlijsten!
(E.g. promotie van werknemers, voortzetten van therapie, testen dyslectie kinderen)
Daarom is het des te belangrijker dat deze van goede kwaliteit zijn:
o Betrouwbaar
o Valide
Betrouwbaarheid
Betrouwbaarheid gaat over de precisie waarmee wij meten.
Is er veel meetfout?
Meten wij consistent? (Als Klaas een hoge IQ heeft op basis van test A, dan
verwachten wij dat hij een net zo hoge (vergelijkbare) score haalt op een ander
testmoment).
Maar, dat is toch niet zo moeilijk? -> Vergeleken met exacte wetenschappers waar wij
de echte waarde weten (bijv. meten van de hoeveelheid vloeistof in een bak) blijft dit
eigenlijk een benadering, omdat wij de “echte” IQ niet kennen.
Validiteit
Zijn de verschillen in de vragenlijst of test ook echt gebaseerd op verschillen in het
construct waarin wij geïnteresseerd zijn?
Heeft dus iets te maken met of je meet wat je wil meten:
Bijvoorbeeld kan ik jullie IQ misschien wel heel consistent meten (betrouwbaar dus),
maar als ik eigenlijk wil weten wie van jullie extravert of introvert is, dan heb ik niks
aan die data!
Ander (misschien minder voor de hand liggend) bijvoorbeeld:
Is intelligentie ééndimensionaal of zijn er meerdere dimensies? (E.g. wiskunde
vaardigheid, leesvaardigheid)
4
