Geschiedenis van het
publiekrecht
THEMA 6: De Grote Raad van Mechelen
Uitwerking van iets dat we al gezien hebben tijdens het algemeen deel
Grote raad van Mechelen
- Justitieraad
- Ez leunt dat aan bij wat we over justitie hebben geleerd aan het begin van de cursus
- Az is het een concrete illustratie van hoe de justitie werkte in het oude Belgische
recht: Eind ME – eind 18e E
Justitie als maatstaf van behoorlijk beleid: continuïteit en breuklijnen
in de geschiedenis vd Grote Raad van Mechelen
Justitie speelde een zeer grote rol voor de criterium: ‘was is een behoorlijk beleid’:?
Inleidende les:
- Gezien hoe dat justitie in voorstellingen van het behoorlijk bestuur werd afgebeeld
- Behoorlijk bestuur:
o Gerechtigheid van de politiek, het beleid
o Administratie van de justitie
o Aangezien er geen scheiding van machten was, zaten de justitiehoven zowel
in het beleid als in de eigenlijke rechtspraak
We gaan zien hoe is het nu is in onze gewesten met de grote raad van Mechelen
België tot het einde van AR ≠ veel van een soort Belgische identiteit te bespeuren
Vooral PARTICULARISME (Brabants, Vlaams, Henegouws particularisme)
We zien de geschiedenis van de grote raad van Mechelen, hoe dat ook speelt op gebied van
de rechterlijke organisatie:
Inleiding
Justitie heeft een eigen betekenis in de late ME en de NT: begrip van “Politie & justitie”
- Justitie is dubbelzinnig:
o Rechtspraak
o Rechtvaardigheid van het beleid
- Gezien via de kunstgeschiedenis: men kan het behoorlijk bestuur niet uitbeelden of
justitie speelt daar een belangrijke rol bij
Behoorlijk bestuur in de Westerse kunstgeschiedenis:
1
,Justitie speelt een hoofdrol in de uitbeelding van het behoorlijk bestuur, zowel:
- Stroomopwaarts: daar waar het politiek besluitvormingsproces uitgewerkt wordt
- Als stroomafwaarts: zitten we bij de administratie van justitie en de rechtspraak
Beide elementen, in de tijd dat men nog niet sprak van scheiding der machten, wordt
uitgebeeld in het 16e -eeuwse schilderij, “het parlement van Mechelen”
o Justitiehof dat toen parlement was enkele jarenlang
o Niet echt historisch accuraat (100j erna)
o Justitiehof 100 jaar na de zogezegde installatie geschilderd
o ≠ historisch accuraat
o MAAR het wijst op de band tussen de rechters (raadsheren) en de vorst (Karel
de Stoute) die de rechtbank voorzet:
o MAAR gebeurt: voor zover we weten heeft Karel de Stoute nooit in dat
justitiehof gezeteld
Symboliek: Voor de vorst was zijn justitie een belangrijk onderdeel van de legitimiteit
van zijn macht !
De Grote Raad van Mechelen: Tijdslijn
Eerste helft van de 15e eeuw: Ten tijde van Karel de Stoute (laatste hertog van Bourgondië
die hier heeft geregeerd)
- We hebben een personele unie die tot stand komt onder de Hertogen van
Bourgondië in de Lage Landen van herwaarts over
- KAART:
Oranje: verschillende gebieden (2 pakketten)
o Zuiden: Hertogdom Bourgondië (vrij graafschap)
o Noorden1: Landen van herwaarts over
Eén kleur: komt niet overeen met de politieke werkelijkheid
o Al de vorstendommen: graafschap Vlaanderen,
Graafschap Henegouwen… behouden hun eigen
soevereiniteit
o MAAR Karel de Stoute is naast Hertog v Bourgondië
OOK hertogdom van Hertog van Brabant, graaf van
Vlaanderen…. Met deze hoedanigheid mag hij in elk
vorstendom regeren en heersen
Hertogelijke raad houdt zich met alles bezig, van politie tot justitie
- Zowel een politieke als justitiële raad
- Volgt de Hertog in al zijn gebieden:
1
Waren gewesten
2
, 1435 – 1445: Er is steeds meer een specialisme voor de specifieke justitie aangelegenheden
van rechtspraak gaat uit hertogelijke raad groeien als een aparte Grote Raad
Vanaf 1445: naast hertogelijke raad: Grand Conseil = Grote Raad die ook de Hertog overal
moet volgen MAAR hier zitten specifiek juristen die zich bezighouden met rechtszaken
1473: Karel de Stoute (gebeurtenis op het schilderij: ≠ accuraat)
- Gaat de Grote raad omvormen tot een zogenaamd parlement ( Franse zin: un
parlement = soevereine raad van justitie)
Karel de Stoute zorgt voor zijn gebieden een parlement met een vaste zetel te
Mechelen
1477 - 1504: † Karel de Stoute
- Het Bourgondische rijk valt uit elkaar
- Opstand tegen de centraliseringspolitiek in de Lage landen: zodat Maria van
Bourgondië (de dochter van Karel de Stoute) concessies moet maken (B.V.: Het groot
privilege: allemaal toegevingen)
- Het parlement wordt afgeschaft
o Men keert naar de situatie van voor 1470
o = betekent opnieuw de Grote Raad die apart is maar verder rondreizend met
de Vorst
1477/1482: Habsburgers via het huwelijk van Maximiliaan en Maria nemen de personele
unie van de Bourgondiërs over
1504 - 1795: Habsburgers zijn machtiger geworden
- 1504: Grote raad wordt opnieuw met vaste zetel in Mechelen geïnstalleerd
o Na het rondreizen
- Op enkele uitzonderingen na (oorlogen etc) gaat de Grote raad tot 1795 in Mechelen
blijven zetelen: Grote Raad van Mechelen / Grand Conseil de Malines
1522, 1559: Er komen ordonnanties onder Keizer Karel, dan onder Filips II over de
organisatie en procedure van de Grote Raad
15312: wanneer Keizer Karel de centrale, collaterale raden in Brussel installeert gaat de
Grote Raad NIET overgeheveld worden
- Vanaf 1531: de centrale politieke raden, het gouvernement van de Lage landen
(Habsburgse NDL) komt in Brussel terwijl de Grote Raad als justitieraad een beetje
verweesd achterblijft in Mechelen
Afstand met het politieke centrum (gelegen in Brussel)
1787: Eind AR
- Jozef II probeert Tabula Rasa te maken: alles moest verdwijnen aan rechtbanken en
hoven OOK de Grote Raad.
2
Herhaling vd geschiedeni s
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ca1234. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.94. You're not tied to anything after your purchase.