Samenvatting van ALLE primaire literatuur die je voor de cursus Middelnederlandse Letterkunde moet lezen! Dit houdt in: een samenvatting per aantal versregels of pagina van primaire teksten als 'Van den Vos Reynaerde', 'Karel ende Elegast' en 'Beatrijs' + extra informatie rondom het werk en het tij...
Samenvatting Middelnederlandse Letterkunde – Primaire literatuur
Primaire literatuur
1. Karel ende Elegast
2. Van den Vos Reynaerde
3. Beatrijs
4. Mariken van Nieumeghen
5. Elckerlijc
6. Refreinen
7. Deynze
Karel ende Elegast
Tekst en uitleg
- Vs. 1-10: inleiding
- Vs. 10-200: engel bezoekt slapende keizer, die hem beveelt op pad te gaan om te
stelen. Karel gelooft het niet en valt weer in slaap. Engel herhaalt boodschap. Keizer
gaat weer slapen. Engel komt voor 3e keer terug, de keizer wil niet ongehoorzaam zijn
aan God en gaat op pad.
- Vs. 201-670: Karel denkt aan ridder Elegast, die hij heeft verdreven. Op datzelfde
moment komt hij hem tegen in het bos (hij denkt eerst dat het de duivel is) en ze
gaan duelleren, Karel wint. Elegast stelt zich voor en Karel geeft de valse naam
Adelbrecht. Karel stelt voor om samen de keizer (zichzelf) te gaan bestelen. Elegast is
hier op tegen en stelt voor Eggerik van Eggermonde (Karels’ zwager) te bestelen.
- Vs. 671-850: ze gaan op pad en komen aan bij het kasteel. Karel stuurt Elegast naar
binnen, zodat hij zelf niet herkend wordt. Elegast neemt toverkruid, waardoor hij met
de dieren kan praten. De dieren vertellen hem dat Keizer Karel buiten staat. Hij stopt
Karel ook kruid in zijn mond om het te horen, maar Karel ontkent. Elegast spreekt
een toverspreuk uit waardoor alle wachters in slaap vallen en hij ongezien binnen kan
komen. Elegast neemt de schat en Karel wil vertrekken. Echter, Elegast wil nogmaals
naar binnen om een zadel te stelen, in de slaapkamer van Eggerik en vrouw.
- Vs. 851-920: Elegast pakt zadel, maar dit maakt lawaai waardoor Eggerik en vrouw
wakker worden. De vrouw wordt boos en vraagt wat er is. Eggerik vertelt dat Karel
(haar broer) binnenkort dood gaat. De vrouw is het niet natuurlijk niet mee eens,
Eggerik slaat haar, ze bloedt, Elegast vangt het op. Dit zou het plan bewijzen. Elegast
ging bidden, Eggerik en vrouw sliepen weer verder, Elegast stal het zadel en zwaard.
- Vs. 921-1050: Elegast is weer bij Karel en vertelt hem alles. Karel ziet het doel van de
tocht in en bedankt God. Karel stuurt Elegast naar zijn gezellen en gaat zelf terug
naar zijn slot in Ingelheim en ging weer slapen.
- Vs. 1051-1380: nieuwe dag ontwaakt, Karel vertelt zijn mannen wat Eggerik van plan
is. Vorst van Beieren zegt: laat ze maar komen. Karel neemt die advies aan en liet het
kasteel bemannen. Eggeriks mannen komen binnen, worden verslagen. Als laatst
komt hijzelf binnen en komt tot de keizer. Karel laat boden zoeken naar Elegast en
, hem halen. In ruil voor bescherming wilde hij wel Eggeriks schuld bewijzen. Elegast
vertelt iedereen wat er die nacht gebeurde in de slaapkamer en toonde de
handschoen. Elegast wil/moet, voor Karel, met Eggerik vechten. Karel bidt tot God,
Elegast wint met het zwaard van Karel. Als beloning krijgt Elegast Karels zus, vrouw
van Eggerik.
Extra informatie
- Beperkte omvang, eenvoudig verhaal
Ontstaansgeschiedenis
- Onbekende auteur, waarschijnlijk Vlaming (Zuidelijke Nederlanden)
- Voor ca. 1325 opgeschreven, bekend in Brabant
- Motieven als het optreden van een meesterdief, een koning die vermomd uit stelen
gaat en zo een samenzwering tegen zichzelf ontdekt, het gebruik van magische
kruiden (om de taal der dieren te kunnen verstaan) en spreuken (om mensen in slaap
te brengen en sloten te openen) komen voor in vele sprookjes
Overlevering
- Oudst bekende volledige druk: Incunabel A (1488)
- Gepaard rijm
Literaire vormgeving
- Helder, doordacht en betekenisvol gestructureerd, met een grote interne samenhang
en een zeker raffinement verteld
- Cyclische structuur: het eindigt waar het begonnen is (met Karel als vorst in zijn palts
te Ingelheim)
- Nachtelijke tocht = rondreis. Hij vertrekt van Ingelheim, ontmoet Elegast in het woud,
samen trekken ze naar Eggermonde, waarna Karel terugkeert naar Ingelheim
- Natuur (woud) heeft bedreigende functie, ’s nachts – Elegast is positief personage
- Kasteel is cultuur-ruimte, niet bedreigend – bewoond door Eggerik, negatief pers.
- Les Karel: mensen zijn niet altijd wat ze lijken én hij leert een beter leenheer te zijn
- Literaire technieken: herhalingen, verschil in kennis van de intrige tussen personages,
publiek en verteller, publiek neemt op subtiele manier deel aan de gedachten van de
personages, vertelwijze van een ‘dubbele lens’-techniek en tempowisselingen
- Herhalingen eerste honderd verzen: publiek duidelijk maken wat de basale
informatie is die men nodig heeft om het verhaal te kunnen volgen (proloog)
- Innerlijk monoloog: Karels gedachtegang over Elegast. De gedachten van het
personage worden weergegeven alsof ze uitgesproken worden, in de directe rede
- Dubbele lens: alwetende verteller presenteert eerst op een nuchtere, objectieve
wijze een verhaalgegeven, waarna we vervolgens hetzelfde gegeven door de ogen
van een personage te zien krijgen, op subjectieve wijze, emotioneel geladen
- Doel tempowisselingen: visualisering en verlevendiging
, - Dramatische ironie: vertelinstantie zorgt dat het publiek meer weet dan personages
o Maar publiek weet nog altijd minder dan de vertelinstantie
Interpretatie
- Held die beproefd wordt, een held die een schier onmogelijke taak moet volbrengen
om te bewijzen wat hij waard is
- Karel is enerzijds leenheer van Elegast en Eggeric, maar hij is zelf ook leenman. Hij is
koning bij de gratie Gods, de opperste leenheer
- Boodschap: leenman, wees trouw en leenheer, wees wijs, zoals het voorbeeld van de
opperste leenheer aangeeft
Genre
- Middeleeuwse ridderliteratuur
- Chanson de geste Girart de Vienne
o Geste du roi: nadrukkelijke thematisering van Karels oorlogen tegen de
heidenen (o.a. Chanson de Roland)
o Geste de Doon de Mayence: Karels conflicten met zijn baronnen staan
centraal (o.a. Renaut de Montauban)
o Geste de Garin de Monglane: hoofdrol is niet weggelegd voor Karel, maar
voor zijn paladijnen, die hun avonturen beleven tegen het achterdoek van de
Karolingische periode
- Chanson de geste: feodale norm; hij corrigeert zijn eigen misstap en beloont Elegasts
trouw door deze in zijn familie op te nemen. Tegelijkertijd geeft hij blijk van een grote
zorgzaamheid tegenover zijn zuster door haar aan een nieuwe echtgenoot /
beschermer van hoge rang te verbinden
Receptie
- Verhaal was oorspronkelijk bedoeld om naar te luisteren. Waarschijnlijk wel
voorgelezen (moeilijke syntaxis) i.p.v. uit het hoofd verteld
- Doelgroep: adellijk publiek, voor wie Karel de Grote het lichtende voorbeeld van een
goede vorst was of in wie men al dan niet terecht een directe voorvader zag
- Ontwikkeling in beoogde publiek: in de late 15e eeuw gedrukt, beoogde publiek niet
meer uitsluitend adellijk. De eenvoudige en dus goedkope uitvoering van de gedrukte
versies wijst er duidelijk op dat de drukkers simpelweg probeerden een zo groot
mogelijke afzet voor hun drukwerk te bereiken, zonder zich te bekommeren om de
maatschappelijke status van het publiek dat de dichter oorspronkelijk voor ogen had
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller romyvandermolen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.49. You're not tied to anything after your purchase.
