Summary
Samenvatting Praktisch bestuursrecht h1 t/m 10
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting van het boek Praktisch bestuursrecht. bevat de hoofdstukken 1 t/m 10 m.u.v h9. (h7 vanaf 7.4)
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
jldeuzeman
Content preview
SAMENVATTING BESTUUR- EN STRAFRECHTBoekstof W1
1.1
De verhouding tussen de overheid en de burgers en de regels die daarbij gelden, vormen de
kern van het bestuursrecht. Als het gaat om uitvoeren van bestuurstaken, wordt de term
openbaar bestuur gebruiken. Het openbaar bestuur treedt in verschillende hoedanigheden
en op verschillende manieren op en behartigt daarbij het algemeen belang. Het algemeen
belang heeft te maken met de rol die het openbaar bestuur heeft in de samenleving. Het
openbaar bestuur dient de samenleving zo te besturen dat burgers en organisaties daar op
een fatsoenlijke manier met en naast elkaar kunnen leven, wonen, werken en recreëren. Het
algemeen belang is dus eigenlijk datgene wat in ieders belang zou moeten zijn. Kort gezegd
heeft het bestuursrecht betrekking op het juridisch functioneren van het openbaar bestuur
en zijn relatie tot de burger. Het bestuursrecht bevat regels, ookwel rechtsnormen
genoemd, met betrekking tot:
- De organisatie van het openbaar bestuur
- Het verlenen van bestuursbevoegdheden aan bestuursorganen
- De rechtsnormen waaraan het openbaar bestuur zich moet houden bij de
uitoefening van die bestuursbevoegdheden
- De rechtsnormen die gelden voor de burger en regels voor de handhaving ervan.
- De juridische bescherming voor de burger tegen het optreden van het openbaar
bestuur.
Bij dit deel wordt gebruikt gemaakt van het publieke rechtelijk deel, hier staat de overheid-
burger centraal.
1.2 legaliteitsbeginsel en het specialiteitsbeginsel
In deze paragraaf worden twee beginselen behandeld die in het algemeen het fundament
vormen van het publiekrecht en in het bijzonder van het bestuursrecht: het
legaliteitsbeginsel en het specialiteitsbeginsel
1.2.1 Legaliteitsbeginsel
Het openbaar bestuur (overheid) voert wetten uit maar is natuurlijk ook zelf verplicht zich
hieraan te houden. Het openbaar bestuur mag daarom alleen als openbaar bestuur
optreden als dit is vastgelegd in de wet. Deze zogenoemde wetmatigheid van bestuur wordt
het legaliteitsbeginsel genoemd. Het openbaar bestuur mag alleen inbreuk maken op de
rechten en vrijheden van een burger als de wet dit toestaat. Dit staat ook letterlijk in de
grond wet Artikel 8. (waar de vrijheid van vereniging wordt erkend, er staat ook bij: Bij de
wet kan dit recht worden beperkt in het belang van de openbare orde.)
Wetten die worden vastgelegd door de formele wetgever, dat wil zeggen door de
volkvertegewoordiging (staten-generaal) en de regering samen, wordt wet in formele zin
,genoemd. In de titel van deze wetten zit altijd het woord “wet”. Elke wet die algemeen
bedoeld gebonden is, wordt wet in materiële zin genoemd.
1.2.2 Specialiteitbeginsel.
Tenzij de wet ander bepaalt, moet het openbaar bestuur bij alles wat het doet belangen
afwegen. Als behartiger van het algemeen belang moet het openbaar bestuur dit belang
afwegen tegen de belangen van individuele burgers. Het specialiteitsbeginsel beperkt die
afweging tot het kader van de belangen waarvoor een speciale wet is bedoeld. Het openbaar
bestuur mag in de gevallen waarvoor de wet of regeling is vastgesteld dus alleen het
specifieke belang behartigen waarop die wet of regelgeving zich richt. Het fundament voor
bestuursrecht ziet er kort samengevat dus als volgt eruit: voor het optreden van het
openbaar bestuur is een grondslag in de wet nodig (legaliteitbeginsel) en bij het afwegen van
belangen moet het openbaar bestuur binnen het kader blijven van de toepasselijke wet
(specialiteitbeginsel).
1.3 Bronnen van bestuursrecht
Voor het bestuursrecht zijn drie rechtsbronnen van belang;
- Wet- en regelgeving en verdragen
- Jurisprudentie
- Ongeschreven recht, met name enkele algemene beginselen van behoorlijk bestuur
De algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn grotendeels vastgesteld in de Awb.
Voorbeelden van jurisprudentie komen in het hele boek voor, voorbeelden van wet- en
regelgeving en verdragen zijn:
- Bij de legaliteitsbeginsel bleek dat de basis van elk bestuur optreden steeds een wet
in formele of materiële zin moet liggen, de wet is dus een belangrijke rechtsbron van
het bestuursrecht.
Het is ondoenlijk voor de formele wetgever om alle ingewikkelde processen in de
maatschappij tot in detail te reguleren. Het openbaar bestuur is daarom verdeeld in
verschillende lagen die elk op hun beurt bestuursrechtelijke regels kunnen vaststellen.
Daarbij mag een lagere regeling overigens niet in strijd zijn met een hogere. (let op,
verdragen, beleidsregels en vergunningvoorschriften behoren niet tot de wet- en
regelgeving!)
Verdragen zijn afspraken tussen staten. Deze verdragen en Europese verordeningen hebben
rechtstreekse werking, dat wil zeggen dat de daarin opgenomen regels rechtstreeks in
,Nederland van toepassing zijn. Hier kunnen Nederlandse burgers zich direct op beroepen op
dergelijke bepalingen.
Europese richtlijnen zijn gericht tot lidstaten en hebben in beginsel geen rechtstreekse
werking. De Nederlandse of Europese rechter kan echter vaststellen dat een bepaling in een
richtlijn zo geformuleerd is dat deze wel rechtstreekse werking heeft.
De Grondwet bevat, afgezien van de belangrijke grondrechten, weinig regels voor burgers.
Dot is de hoogste wet in formele zin die dus net als de andere wetten in formele zin door de
formele wetgever is vastgesteld. Een algemene maatregel van bestuur (AMvB) is van lagere
orde en wordt vastgesteld door de regering. Het aantal algemene maatregelen van bestuur
in Nederland is zeer talrijk. Zij bevatten hoofdzakelijk algemeen verbindende voorschriften
voor burgers maar ook voor overheden, en kennen daarnaast, net als de meeste andere
regelingen, dikwijls ook bevoegdheden toe aan organen van het openbaar bestuur.
Ook ministeriële regelingen bevatten hoofdzakelijk algemeen verbindende voorschriften
voor burgers en kunnen daarnaast bevoegdheden toekennen aan bestuursorganen. Zij zijn
echter lager in rang dan de hiervoor genoemde regelingen. Hetzelfde geldt voor provinciale
verordeningen, gemeentelijke verordeningen en waterschapsverordeningen. De regels van
provinciale verordeningen gelden alleen voor het grondgebied van die provincie, zo geldt dit
ook bij de anderen.
Naast het hiërarchische normenstelsel in tabel 1.1 kunnen in alle lagen van het openbaar
bestuur ook nog beleidsregels en vergunningvoorschriften worden vastgesteld. Beleidsregels
zijn eigen richtlijnen voor het openbaar bestuur (art 1:3 lid 4 Awb) en gelden alleen voor het
orgaan van het openbaar bestuur dat ze heeft vastgesteld of waarvoor ze zijn bedoeld.
Vergunningvoorschriften zijn normen die gelden in het individuele geval, namelijk voor
degene aan wie de vergunning is verleend. Vergunningvoorschriften kunnen bestaan uit
rechtsnormen afkomstig van wetten en lagere regelingen en uit regels die het
bestuursorgaan dat de vergunning verleent, voorschrijft.
Met gelede normstelling wordt bedoeld dat normen voor een bepaald geval (mede) worden
bepaald door normen in verschillende regelingen die dikwijls in een hiërarchische
verhouding tot elkaar staan
1.4 Algemeen en bijzonder bestuursrecht
In het bestuursrecht val het algemeen en een bijzonder deel te onderscheiden. Het
algemene bestuursrecht bevat regels die op alle terreinen van het bestuurlijk optreden van
toepassing zijn. Dit zijn bijvoorbeeld regels voor de toekenning van bestuursbevoegdheden
aan bestuursorganen en voor de handhaving van rechtsnormen en besluiten. Ook regels
voor een zorgvuldige voorbereiding van besluiten zoals art 3:2 Awb behoren tot het
algemene bestuursrecht.
Het bijzonder bestuursrecht bevat regels die speciaal zijn opgesteld voor de bijzondere
gebieden waarop het openbaar bestuur actief is. Het kan daarbij gaan om ordenende
overheidstaken zoals politie, defensie, waterstaat, milieubeheer, ruimtelijke ordening en
economische ordening. De rechtsgebieden in het bijzonder bestuursrecht heten
, bijvoorbeeld het sociaalzekerheidsrecht, ruimtelijk bestuursrecht, milieurecht,
vreemdelingenrecht, gezondheidsrecht, economisch bestuursrecht en fiscaal bestuursrecht.
Op elk terrein van het bijzonder bestuursrecht bestaan talrijke regelingen die de inhoud van
rechten, plichten en bevoegdheden bepalen of regels voor procedures die gevolgd moeten
worden. De wetgever probeert om in deze bestuursrechtelijke verscheidenheid enige
eenheid en samenhang te brengen met zogenoemde coördinatiewet worden bepalingen die
in alle regelingen op een bepaald gebied van het bestuursrecht voorkomen, bij elkaar
gebracht. Voorbeelden daarvan zijn:
- Sociale zekerheid
- Belastingen
- Omgevingsvergunning
- Fysieke leefomgeving
1.5 De algemene wet bestuursrecht
1.5.1 De Awb
In paragraaf 1.4 is uitgelegd dat de coördinatiewetgeving zich beperkt tot één gebied van het
bestuursrecht. In de Awb zijn algemene regels opgenomen die van toepassing zijn op het
hele bestuursrecht en in beginsel op elke bestuurstaak. De basis voor de Awb is gelegen in
art 107 lid 2 Gw, dat aan de wetgever de opdracht geeft om een wet te maken met
algemene regels van het bestuursrecht, met als doel:
- Het bevorderen van eenheid binnen de bestuursrechtelijke wetgeving;
- De vereenvoudiging van bestuursrechtelijke wetgeving
- Het opnemen in de wet van ontwikkelingen in de bestuursrechtelijke rechtspraak;
- Het treffen van algemene voorzieningen voor onderwerpen die zich niet lenen voor
regeling in een bijzondere wet.
Elke algemene regels van bijzondere wetten zijn nu grotendeels samengebracht in een
algemene wet. De Awb is een aanbouwwet die in vier fasen (tranches) tot stand is gebracht
door er steeds meer inhoudelijke onderdelen aan toe te voegen.
De indeling van de Awb toont al een van haar belangrijkste kenmerken: de gelaagde
structuur. Daarmee wordt bedoeld dat de wet is opgebouwd uit verschillende lagen, waarbij
telkens eerst de algemene bepalingen worden genoemd en daarna de bepalingen voor de
meer bijzondere gevallen.
1.5.2 Relatie tot het bijzonder bestuursrecht
De regels van het algemeen bestuursrecht zijn in beginsel steeds van toepassing op die van
het bijzonder bestuursrecht. De algemene regel voor zorgvuldige voorbereiding van
besluiten (art 3:2 Awb) geldt alleen voor alle besluiten in het bijzonder bestuursrecht. Dit
kan bijvoorbeeld zijn het voorbereiden van een besluit om een uitkering te verlenen in het
kader van participatiewet, ook wel bijstandsuitkering genoemd, het opleggen van een
belastingaanslag op grond van de Awr of het verlenen van subsidie op grond van een
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jldeuzeman. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.82. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53920 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now