Hoofdstuk 1. Omvang van de schuldenproblematiek
De meeste mensen die in een koophuis wonen hebben een hypotheekschuld.
Veel hoger opgeleiden hebben een studieschuld.
Voorbeelden van soorten schulden zijn:
- Koop en afbetaling
- Lening
- Boete
- Onterechte verstrekking: de overheid of een andere organisatie gaf je geld waar je geen recht
op had (bijv. huurtoeslag krijgen terwijl je te veel verdiende)
1.1 Betalingsachterstanden
Er is sprake van schuld als je nog geld moet betalen.
Van een achterstallige betaling is pas sprake als iemand zijn betalingsverplichtingen niet op tijd
nakomt.
Om in kaart te brengen waarom mensen hun rekening niet op tijd betalen voert het Nibud periodiek
een enquête uit.
Nibud staat voor: nationaal instituut voor budgetvoorlichting >> stichting die informeert en adviseert
over financiën van Nederlandse huishoudens.
Wat opvalt is dat mensen hun rekening niet op tijd betalen omdat zij tegenwoordig hogere vaste
lasten, zorgkosten etc. hebben.
1.2 risicovolle schulden
Bij een risicovolle schuldsituatie kan een huishouden de schulden nog wel zonder hulp van bijv. de
gemeente oplossen, maar het is wel heel moeilijk. Er is sprake van een risicovolle schuldsituatie als
een huishouden voldoet aan 1 of meer van de volgende risico indicatoren:
- Er zijn meer dan 3 soorten achterstallige rekeningen vanwege financiële redenen
- Er zijn 1 op meer achterstallige rekeningen vanwege financiële redenen in de categorieën
hypotheek, huur, elektriciteit, gas, was of licht etc.
- De (totale) omvang van de achterstallige rekening bedraagt meer dan 500 euro
- De leden van het huishouden staan minstens 1 keer per maand of meestal rood voor meer
dan 500 euro
- Er is een creditcard schuld van meer dan 500 euro
Voor een groot deel van deze huishoudens geldt dat ze hun situatie zelfstandig kunnen oplossen,
maar niet altijd weten hoe dat moet >> budget coaching en advies kan helpen om te voorkomen dat
de situatie escaleert.
Schuldhulpverlening is een term waarmee de ondersteuning wordt omschreven die mensen krijgen
om hun schulden op te lossen.
1.3 problematische schulden
Problematische schuldsituatie: huishoudens die zo diep in de schulden zitten dat zij hun situatie
niet zelfstandig kunnen oplossen.
Er is sprake van een problematisch schuldsituatie als het bedrag dat je moet afbetalen per maand
hoger is dan het bedrag dat je zou overhouden als je door een gemeente of schuld verlenende
organisatie geholpen zou worden met een schuldregeling.
Schuldregeling: een betalingsafspraak met je schuldeisers die 3 jaar duurt. In die 3 jaar betaal je
zoveel mogelijk terug. Na afloop van die 3 jaar krijg je kwijtschelding over het bedrag wat je nog niet
hebt afbetaald.
Gedurende die 3 jaar moet je rondkomen aan wat gelijk is aan 90% van de bijstandsnorm.
,Bijstandsnorm: is het bedrag waarvoor geldt dat we in Nederland vinden dat dat het absolute
minimale bedrag is dat je nodig hebt om van te kunnen lenen.
Voor een alleenstaande is dit ongeveer 875 euro. Voor een stel zonder kinderen is dit 1250 euro.
Er is ook sprake van een problematische schuldsituatie als iemand schulden heeft die tot grote
problemen kunnen leiden >> bijv. een dreigende huisuitzetting en/of afsluiting water/gas.
Oftewel, als het bedrag dat een huishouden maandelijks moeten afbetalen aan de schuldeisers hoger
is dan het bedrag dat het huishouden mag houden bij een schuldregeling met kwijtschelding
1.4.2 ontwikkeling van de schuldenpakketten
Een schuldenpakket is de verzameling van schulden die iemand heeft. In de omschrijving van een
schuldenpakket worden de schuldeisers genoemd.
1.5 schulden in Nederland en in het buitenland
In de huishouden Flevoland, Groningen en zuiden van Limburg zijn relatief veel huishoudens met
financiële problemen.
In Zuid-Limburg zijn minder huishoudens met financiële problemen.
Nederland heeft een top 2 positie als je kijkt naar andere landen. Dit komt met name door de hoge
hypotheekschulden.
Tot 1 januari 2013 mochten huishoudens nog een aflossingsvrije hypotheek afsluiten. Bij die
constructie betaal je alleen rente over het geleende bedrag. Je bent dus niet bezig om de schuld terug
te betalen.
1.6 Kenmerken van huishoudens met schulden
Bij ernstige achterstanden heeft de schuldenaar meerdere betalingen bij een schuldeiser gemist en
kan het voorkomen dat hij wordt afgesloten van energie, uitgezet of dat er sprake is van beslag op zijn
inkomen.
Bij lichte achterstanden is er sprake van enkele achterstanden, de schuldenaar is in gebreke
gebleven, maar er zijn nog geen aanwijzingen dat hij uiteindelijk niet gaat betalen.
Als huishoudens zonder achterstanden worden vergeleken met huishoudens met achterstanden
zijn er veel verschillen te zien op de volgende kenmerken:
- Hebben van kinderen
- Leeftijd
- Woonsituatie
- etc. etc.
De verbanden zijn als volgt:
- Als er kinderen zijn, dan is de kans meestal groter dat het huishouden te maken heeft met ene
lichte schuldsituatie
- Bij de leeftijd is er sprake van een parabolisch effect: de kans op lichte achterstanden neemt
toe tot een leeftijd van 48 jaar om vervolgens weer af te nemen
- Huurders hebben een grotere kans dat zij te maken hebben met een lichte achterstand
- Als er sprake is van een inkomensterugval is de kans groter dat er lichte financiële
achterstanden zijn
- Met toename van het inkomen neemt de kans af dat het huishouden een lichte achterstand
heeft
Als huishoudens met lichte achterstanden worden vergeleken met huishoudens met ernstige
achterstanden zijn er verschillen te zien op de volgende kenmerken:
- Geslacht (mannen sneller kans op ernstige financiële achterstanden)
- Opleidingsniveau
- Woonsituatie
- Inkomensterugval
Als huishouden zonder achterstonden worden vergeleken met huishouden met ernstige
achterstanden, dan zijn er verschillen te zien op de volgende kenmerken:
, - Geslacht
- Hebben van kinderen
- Opleidingsniveau
- Leeftijd
- Woonsituatie
- Geloof
- Inkomstterugval
- Inkomen
Hoofdstuk 2. Soorten schulden en verbanden
2.1 overlevingsschulden
Overlevingsschulden spelen met name bij de lage en middeninkomens.
Overlevingsschulden ontstaan als een huishouden te lang moet rondkomen van een (te) laag
inkomen.
Achterstanden op huur, energie en zorg zijn typische overlevingsschulden
Stijging van de huren:
Voor een koppel geldt als eis dat het inkomen niet hoger mag zijn dan 39874 euro bruto per jaar (1500
per maand) als je wilt huren.
Toename zorgkosten:
Zorgverzekering werden afgelopen jaren ook steeds duurder. Dit komt door 3 ontwikkelingen:
1. Het eigen risico is flink gestegen
2. Basispremie is gestegen
3. Allerlei zorg vanuit de basisverzekering is verschoven naar de aanvullende verzekering
2.2 compensatieschulden
Bij compensatie schulden is er ook sprake van weinig geld, maar de schulden zijn op zich wel te
vermijden.
Voorbeeld hiervan zijn een laptop of een andere luxegoed op afbetaling. (je geeft het geld uit maar je
had het beter niet kunnen doen)
Zorgeloos/overvloedige consumptie: meer uitgeven dan dat je binnen krijgt >> wie weinig geld
heeft veel stress, als je stress hebt ben je gevoeliger voor reclames en ga je sneller uitgeven.
2.3 aanpassingsschulden
Aanpassingsschulden kunnen ontstaan als mensen plotseling minder inkomen krijgen of als de
vaste lasten flink stijgen. Ze moeten hun inkomen dan aanpassen aan wat zij te besteden hebben, en
dat is vaak lastig.
Voorbeeld hiervan zijn hoge uitgaven aan uitgaan en andere niet noodzakelijke posten. Of een
scheiding
2.4 overbestedingsschulden
Overbestedingsschulden ontstaan als mensen consequent te veel uitgeven. Ze weten wel hoeveel
beschikbaar is, maar elke maand geven zij meer uit dan ze hebben.
2.5 bureaucratische schulden
Bureaucratische schulden: ze ontstaan als gevolg van het bureaucratisch onvermogen (digitale
vaardigheden) van een huishouden om zaken met de overheid goed te regelen >> omschrijft de
moeite die mensen hebben om hun zaken met de overheid goed te regelen (bijv. omdat ze niet goed
kunnen lezen/schrijven). (zijn belastingdienst, gemeente schulden)
2.6 een mix van typen en oorzaken
Het type schuld zegt in veel gevallen ook wel iets over de oorzaak.
Bij aanpassingsschulden speelt bijv. vaak een life event, zoals een scheiding, ontslag of ziekte.
Het blijkt dat het gemiddeld genomen geen toeval is dat de 1 wel in de schulden terecht komt en de
ander niet, aangetoond is dat;
- Als mensen hun administratie niet bijhouden, de kans op financiële problemen groter is
- Als mensen niet goed weten waar belangrijker papieren liggen, de kans op financiële
problemen groter is
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller C1997. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.11. You're not tied to anything after your purchase.