Biologie H2 Waarneming en gedrag
1. Het zintuigstelsel
Interne en externe prikkels
- Het zintuigstelsel bestaat uit verschillende zintuigen, die prikkels ontvangen uit
het externe milieu (externe prikkels) of uit het interne milieu (interne
prikkels).
- Er zijn ook zintuigen die een verandering in de stand van een lichaamsdeel
registreren; de proprioceptoren.
- Mechanische receptoren reageren op uiteenlopende vormen van
mechanische energie (aanraking, druk, beweging, geluid).
o Impuls ontstaat wanneer het celmembraan buigt of uitrekt.
o Gehoorreceptoren en evenwichtsreceptoren; hebben zeer fijne
haartjes. Vloeistof waarin ze zich bevinden beweegt -> haartjes buigen ->
celmembraan vervormt.
o Tastreceptoren en drukreceptoren; tast ligt net onder opperhuid en
druk ligt dieper. Lichte aanraking of druk -> vervorming celmembraan.
- Chemische receptoren kunnen bepaalde moleculen uit de omgeving binden.
o Smaakreceptoren; binden opgeloste moleculen.
o Reukreceptoren; binden moleculen uit de lucht.
- Temperatuurreceptoren in de huid reageren op warmte en kou.
o Temperatuur niet normwaarde -> impuls.
- Pijnreceptoren bevinden zich in het hele lichaam, uiteinden van bepaalde
neuronen.
o Extreme druk/extreme temperatuur/stoffen die vrijkomen bij beschadiging
of ontsteking -> impuls.
- Lichtreceptoren (fotoreceptoren); zichtbaar licht -> impuls.
Het ontstaan van impulsen in zintuigcellen
- Prikkel sterker dan prikkeldrempel -> impuls.
o Elk type zintuigcel heeft voor elk soort prikkel een bepaalde
prikkeldrempel.
- De prikkel waarvoor een zintuig het gevoeligst is, heet de adequate prikkel.
- Sterkere prikkel -> hogere impulsfrequentie, wanneer dit langer aanhoudt, wordt
de prikkeldrempel hoger -> impulsfrequentie neemt af. = adaptatie; de
aanpassing van de gevoeligheid van een zintuig aan een aanhoudende
prikkelsterkte.
Voorkomt dat het czs overbelast raakt met onbelangrijke informatie en dat
het czs voldoende informatie krijgt.
2. Het oog
De bouw van de ogen
- Het witte gedeelte van het oog heet het harde oogvlies; stevig vlies dat het
binnenste van een oog bescherming geeft.
o Aan de voorzijde gaat het harde oogvlies over in het hoornvlies;
doorzichtig, zodat het licht naar binnen kan vallen.
- Het gekleurde gedeelte van een oog heet iris of regenboogvlies; kleur
veroorzaakt door pigmenten. In de iris zit een opening: de pupil.
o De iris regelt de hoeveelheid licht die via de pupil het oog binnenvalt door
de pupil groter of kleiner te maken.
- Onder de huid boven de ogen liggen traanklieren. Het traanvocht wordt door de
oogleden verspreid.
o Beschermt het oog tegen uitdroging en reinigt de ogen door kleine of
prikkelende stoffen weg te spoelen.
, o Het traanvocht komt terecht in de traanbuizen en wordt afgevoerd naar de
neusholte.
- Aan het harde oogvlies zijn oogspieren bevestigd die de ogen in de gewenste
richting draaien.
- Een oog is voor het grootste deel gevuld met een geleiachtige massa; het
glasachtig lichaam.
- De wand bestaat uit 3 lagen;
o Onder het harde oogvlies zit het vaatvlies; bevat veel bloedvaten en
zorgt voor de voeding van een groot deel van het oog. Aan de voorkant
gaat het vaatvlies over in de iris.
o De binnenste laag is het netvlies; hier liggen de lichtreceptoren. Licht op
receptoren -> impuls via oogzenuw naar hersenen.
In het centrum van het netvlies ligt de gele vlek; met deze
lichtreceptoren kun je het scherpst zien.
Een laag neuronen verbindt de lichtreceptoren met de oogzenuw.
De plaats van het netvlies waar de oogzenuw het oog verlaat, is de
blinde vlek; de doorgang voor bloedvaten.
- Tussen het hoornvlies en de iris bevindt zich de voorste oogkamer. Tussen de
iris en de ooglens ligt de achterste oogkamer. Beiden zijn gevuld met vocht.
- Achter de iris en de pupil bevindt zich de ooglens. Rondom de lens zit het
straalvormig lichaam.
o Lichtstralen die het oog binnenvallen, worden gebroken door het
hoornvlies en de ooglens.
Beeldvorming
- Als je ergens naar kijkt, valt het beeld op het netvlies. Dit beeld is omgekeerd en
verkleind.
o Impulsen -> sensorische neuronen -> gezichtscentra in grote hersenen,
die het zo verwerken, dat je het beeld rechtopstaand en op ware grootte
waarneemt.
Accommoderen
- Een ooglens hangt met lensbandjes in het straalvormig lichaam, waarin
kringspieren liggen.
o Als je in de verte (>5 meter) kijkt, zijn de kringspieren ontspannen ->
ogen in rust.
o Druk van glasachtige lichamen -> doorsnede straalvormige lichamen
groot -> lensbandjes strakker -> trekken aan ooglenzen -> lenzen platter -
> beeld op netvlies scherp.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fleurzijderveld. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.81. You're not tied to anything after your purchase.
