Dit document is een samenvatting van het domein AARDE voor de examenstof van het vak aardrijkskunde op het VWO. De samenvatting is gebaseerd op de stof uit het leerboek BuiteNLand. Dingen die zoal behandeld worden in de samenvatting zijn de luchtdrukgebieden, landdegradatie, de klimaten, platentekt...
AARDRIJKSKUNDE
PARAGRAAF 1 – HET LANDSCHAP ALS DYNAMISCH SYSTEEM
DYNAMISCH SYSTEEM ----------------------------------------------------------------------------------------------------
1. Fotosynthese
Met behulp van zonlicht, water en voedingsstoffen die via de wortels worden
aangevoerd, wordt nieuw organisch materiaal geproduceerd.
2. Vorming van organisch afval
Op een gegeven moment laten bomen en planten hun bladeren los. Dat materiaal
hoopt zich op rondom de boom.
3. Mineralisatie en humusvorming
Bacteriën, schimmels en wormen starten de afbraak van het materiaal
a. Bij gehele afbraak ontstaat CO2 en voedingsstoffen als stikstof, calcium en kalium.
Als deze niet direct worden opgenomen, spoelen ze weer uit.
b. Bij gedeeltelijke afbraak ontstaat humus, die de bodem een zwarte kleur geeft. Het
houdt voedingsstoffen als stikstof, calcium en kalium vast en bindt aan water.
4. Verwering
Door de inwerking van water, CO2 en bacteriën verweert het materiaal waar de
grond uit bestaat. Daardoor komen voedingsstoffen vrij.
5. Neerslag en grondwater
Water zorgt voor voedselopname en transpiratie, maar ook tot uitspoeling.
BOSSYSTEMEN ------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Zomergroen loofwoud:
o Mineralisatie en humusvorming
o In- en uitspoeling
Tropisch regenwoud:
Door hoge temperatuur, hoge vochtigheid en een permanent groeiseizoen gaan processen sneller
o Sterke chemische verwering; omdat humus ook ontbreekt, kleurt de grond rood
o Sterke mineralisatie
o Sterke uitspoeling vanwege de vele neerslag
Onvruchtbare grond
Naaldwoud:
o Korte groeiseizoen is het invloedrijkst
o Processen met levende organismen liggen lange tijd stil vanwege de lage temperaturen
Ontstaan van een dikke laag organisch afval
o Neerslag infiltreert en voedingsstoffen spoelen uit door lage verdamping
o Minimale humusvorming waardoor de grond grijs kleurt
o De zure naalden zorgen dat de uitspoeling van voedingsstoffen wordt versterkt
Geofactoren zijn natuurlijke processen die elkaar
en het klimaat beïnvloeden. Zodra één onderdeel
van het systeem verandert, veranderen de andere
onderdelen ook. De bodem weerspiegelt dan ook
de wijze waarin de geofactoren op elkaar in
werken.
PARAGRAAF 2 – WISSELWERKING TUSSEN DE GEOFACTOREN
LANDSCHAPZONES -------------------------------------------------------------------------------------------------------
Landschapzones zijn een resultaat van de wisselwerking van de geofactoren. De landschapzones
hebben geleidelijke overgangen.
In droge gebieden op lagere breedte komen gebieden voor met een neerslagtekort. Door gebrek aan
begroeiing wordt nauwelijks organisch materiaal gevormd. Woestijnbodems zijn grijs of wit vanwege
de concentraties zout, kalk en gips dat ontstaat na sporadische regenbuien.
Wanneer op de gematigde breedte de nuttige neerslag vrijwel nul is, verandert de vegetaties van bos
naar grassteppe. Alle humus hoopt zich op doordat er geen uitspoeling plaats vindt. Er ontstaat dus
een dikke zwarte humusrijke en vruchtbare bodem.
Op hoge breedte in de polaire zone groeien vanwege de lage temperatuur en het korte groeiseizoen
alleen grassen. Het organisch materiaal verteert maar heel langzaam. Daardoor bestaat de bovenlaag
van de bodem vooral uit veen.
Water en temperatuur hebben veel met elkaar te maken in verband met de verdamping. Nuttige
neerslag is de hoeveelheid neerslag die overblijft na verdamping. In sommige bossystemen is de
nuttige neerslag zo groot dat heel veel water de bodem intrekt en stoffen meeneemt. Dat heet
uitspoeling.
INVLOED VAN DE MENS --------------------------------------------------------------------------------------------------
Het landschap wordt sterk beïnvloed doordat:
1. De voedselkringloop wordt doorbroken
Organisch materiaal wordt nu onttrokken aan het systeem, hetzij als voedsel voor de mens of als
veevoer. Om de bodem niet uit te putten wordt kunstmest toegevoegd.
2. Een verschuiving plaatsvindt van diversiteit naar monocultuur.
Bij de oogt wordt in één keer alle begroeiing verwijdert waardoor de bodem bloot komt te liggen.
Daarnaast kunnen ziektes zich razendsnel verspreiden bij monocultuur.
De vruchtbaarheid van de grond wordt ook bepaald door natuurlijke voedingsstoffen als kalium,
stikstof en fosfor. Die zorgen voor chemische vruchtbaarheid. De fysische vruchtbaarheid, de
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller noah1107. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.73. You're not tied to anything after your purchase.
