Samenvatting/aantekeningen van alle college's van het vak Inleiding Staatsrecht (ISTA). Door deze samenvatting te leren heb ik een 8,0 gehaald op het tentamen. Dit vak wordt aangeboden in cluster C van de opleiding HBO-rechten aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen.
College I – de inrichting van de Nederlandse staat
4 kenmerken van een staat
1. de staat heeft een grondgebied
2. de staat heeft een bevolking
3. er is sprake van uitoefening van macht of gezag
4. erkenning van een staat door andere staten
Geweldsmonopolie -> alleen het hoogste gezag van de staat mag geweld gebruiken
Staatsrecht -> het staatsrecht omvat al het geldende (= positieve) recht inzake de inrichting van de
overheidsorganisatie (ambtenorganisatie) en haar machtsuitoefening
Normenhiërarchie (bronnen van staatsrecht)
Een ieder verbindende verdragsbepaling en rechtstreeks werkend EU-recht
Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden
Grondwet
Wet in formele zin
Algemene maatregel van bestuur
Provinciale verordening
Gemeentelijke verordening
Organieke wet -> een wet in formele zin gemaakt in opdracht van de Grondwet
Het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden -> een staatsregeling waarin afspraken zijn
vastgelegd over de onderlinge verhoudingen in het Koninkrijk en de samenwerking.
Statenbond (confederatie) -> samenwerkingsverband tussen zelfstandige staten Gebaseerd op een
verdrag.
Eenheidsstaat -> een staat bestaande uit onzelfstandige delen onder een centraal gezag (Frankrijk ->
departementen) => Nederland is een gedecentraliseerde eenheidsstaat
Bondsstaat (federatie) -> een staat bestaande uit grotendeels onzelfstandige federale staten met
een centraal federaal gezag (VS en Duitsland)
Inrichting van de staat
Constitutionele uitgangspunten voor de inrichting van het rechtssysteem: (constitutie = de rechtsregels die
het staatsgezag en de organisatie van de staat vastleggen -> te vinden in o.a. de Grondwet)
1) het beginsel van de machtenscheiding
2) het beginsel van de democratische rechtsstaat
Constitutie
De rechtsregels die het staatsgezag en de organisatie van de staat vastleggen (te vinden in de
grondwet)
Redenen voor de machtenscheiding:
- Tegengaan van machtsconcentratie
- Waarborg voor vrijheid van burgers door macht te verdelen over overheidsorganen
WETGEVENDE MACHT
Wetgevende macht bestaat uit de regering en de Staten-Generaal gezamenlijk (81 Gw)
Staten-Generaal bepaalt zijn eigen werkwijze (stelt eigen Reglement van Orde vast -> 72 Gw)
Staten-Generaal benoemt zelf een voorzitter en griffier (61 Gw) en beëdigt zelf nieuwe Kamerleden
(60 Gw)
Parlementaire immuniteit Kamerleden (71 Gw)
Incompatibiliteiten (57 Gw)
UITVOERENDE MACHT (bestuurlijke macht)
De uitvoerende macht bestaat uit de regering (= Koning + één of meer ministers en/of
staatssecretarissen) (42 lid 1 Gw) -> worden gekozen/voorgedragen door de regerende partijen
Koninklijke onschendbaarheid (42 lid 2 Gw)
Incompatibiliteiten (57 Gw) -> minister kan ook niet lid zijn van de Stagen-Generaal
Parlementaire immuniteit (71 Gw)
Beëdiging ministers door de Koning (49 Gw)
RECHTERLIJKE MACHT
De grondwetgever heeft expliciet de zelfstandige en onafhankelijke positie van de rechterlijke macht
ten overstaat van de andere staatsmachten willen vastleggen in de Grondwet
117 Gw = basis onafhankelijkheid
Benoeming voor het leven (lid 1)
Schorsing en ontslag rechter door gerecht van rechterlijke macht (lid 3)
Wet op rechterlijke organisatie = organieke wet (wet gemaakt in opdracht van de Grondwet) (116 lid
2 Gw)
CHECKS & BALANCES
Er is geen absolute scheiding tussen de staatsmachten
Gedeelde bevoegdheid wetgeving en bestuur
- Wet in formele zin komt tot stand door samenwerking regering (= bestuur) en Staten-
Generaal (=wetgever)
, ISTA – Inleiding staatsrecht
- Regering heeft bij sommige besluiten de Staten-Generaal nodig (105 en 91 GW)
Controle over en weer tussen betrokken staatsorganen -> o.a. tussen regering en Staten-Generaal
Democratische rechtsstaat
Vijf uitgangspunten
1) Legaliteitsbeginsel
Elk overheidsoptreden moet een wettelijke grondslag berusten (rechtszekerheid en rechtsgelijkheid)
2) Democratiebeginsel
Het volk kiest de volksvertegenwoordiger direct (2 e Kamer) of via getrapt stelsel (1e Kamer)
De Regering en Staten-Generaal = formele wetgever = wetgevende macht (81 Gw). Dus volk bepaalt
mede de nieuwe wetgeving
3) Machtenscheiding (trias politica)
4) Onafhankelijke rechter
Onpartijdige en onafhankelijke instantie: rechtmatigheidstoets -> de rechter toetst het optreden van
beide andere staatsmachten op rechtmatigheid
5) Waarborging grondrechten
Klassieke grondrechten: bescherming tegen de overheid
Sociale grondrechten: prestatie van de overheid
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Sterrehl. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour $7.42. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
