Uitgebreide samenvatting van de artikelen – Wereldgeschiedenis
38 views 3 purchases
Course
Wereldgeschiedenis (GE1V18001)
Institution
Universiteit Utrecht (UU)
Dit is een uitgebreide samenvatting van de artikelen van het vak Wereldgeschiedenis.
Let op: dit is geen korte en bondige samenvatting waarin duidelijk staat wat de intenties van de auteur zijn. In deze samenvatting is zo veel mogelijk belangrijke informatie uit de artikelen gehaald.
Het documen...
Uitgebreide samenvattingen van de artikelen – Wereldgeschiedenis
The Silk Roads: A New History of the World - Peter Frankopan, blz. 175-188
Week 1: 1000-1500
Genua en Venetië
Genua en Venetië hadden stappen ondernomen om nieuwe handelsroutes te vinden. De handel in
het Heilige Land werd in de dertiende eeuw steeds meer gehinderd door de toenemende militaire
spanningen, waardoor Genua en Venetië nieuwe kolonies aan de noordkust van de Zwarte Zee op de
Krim vestigde. De stad Ayas werd de nieuwe toegangspoort voor goederen en luxeartikelen die uit
het oosten afkomstig waren.
Door de grote prijsverschillen van graan in de noord- en zuidkust van de Zwarte Zee kon men veel
winst maken. Zo werden aanzienlijke hoeveelheden graan vervoerd met enorme transportschepen.
Uiteindelijk vervoerden deze schepen niet alleen levensmiddelen, maar ook andere goederen (zoals
mensen). Zowel Genua als Venetië hielden zich bezig met de slavenhandel door het kopen en
verkopen van gevangenen aan Mamlouk (Egypte). De paus heeft verschillende pogingen gedaan om
de handel in mannen, vrouwen en kinderen aan moslimkopers te verbieden, maar deze pogingen
waren tevergeefs.
De rijkdom in de steden was te danken aan de overvloedige aanvoer van goederen (pelzen, peper,
gember, muskus, fluweel, gouddoek, parel, juwelen en edelstenen) uit het oosten. Venetië kon door
deze rijkdom de zaal van het Grote Concilie uitbreiden, nadat deze zaal te klein was voor alle
machtige leden. In Genua zou de stad gevuld zijn met paleizen en de skyline versierd zijn met grote
aantallen torens.
Een belangrijke reden voor de bloei in Venetië en Genua was de vaardigheid en vooruitziendheid bij
de wensen van hun klanten en die van de handelaars uit andere Europese steden. Egypte en het
Heilige land bleek onstabiel en risicovol te zijn, waardoor de Zwarte Zee één van de belangrijkste
handelszones werd. Uit verschillende bronnen blijkt dat de belastingen op de export via de havens
van de Zwarte Zee nooit meer dan drie tot vijf procent van de totale waarde bedroeg. Producten die
Alexandrië passeerden kregen belastingen van tien tot wel dertig procent. Voor veel handelaren was
dit de reden om via de Zwarte Zee te handelen.
Mongolen
De Mongolen stonden bekend om weloverwogen beleid om de belastingen laag te houden. Het
succes van de Mongolen was niet te danken aan hun wreedheid, maar aan hun bereidheid om
compromissen te sluiten en samen te werken. Dzjengis Khan en zijn opvolgers spanden zich in om
een systeem in stand te houden, waarin de centrale controle zich steeds vernieuwde. Bovendien
wisten de Mongoolse leiders hun gebied uit te breidden door nieuwe volken in een samenhangend
systeem op te nemen. De stammen werden opzettelijk vernield om de banden van taal,
verwantschap en identiteit te verzwakken, zodat het assimilatieproces werd bevorderd. Identiteiten
werden uitgeroeid, maar toch waren de Mongolen heel tolerant op religieus gebied.
De Mongolen hadden hun succes te danken aan militaire dominantie, politieke scherpzinnigheid en
religieuze tolerantie. Maar ze hadden hun succes ook te danken aan hun timing. In China kwamen ze
in aanraking met een wereld waarin de bevolking groeide, de economie zich uitbreidde en er vonden
technologische ontwikkelingen plaats na een sterke stijging van landbouwproductie.
De Mongoolse invloedssferen waren over verschillende continenten zichtbaar. In Europa waren
verschillende culturele kenmerken van de Mongolen te zien in de meest kenmerkende
1
,modeaccessoires van de Renaissance. De kegelvormige hoofdeksel die vrouwen droegen, lijken
rechtstreeks te zijn geïnspireerd op de kenmerkende hoeden die in deze periode aan het Mongoolse
hof werden gedragen.
De Mongoolse veroveringen hadden ook nog andere effecten op Europa: zo werden de Europese
economieën getransformeerd. Verschillende gezanten, missionarissen en kooplieden maakten een
reis naar Azië. De verhalen over de gevaren die gepaard gingen met het verzamelen van zeldzame en
zeer gewaardeerde goederen waren nauw verbonden met de verwachtingen over de prijzen van de
goederen in Europa. Goederen, producten en specerijen die gevaarlijk waren om te produceren of te
oosten waren zeer kostbaar. Om beter geïnformeerd te zijn over reizen en handelen in Azië
ontstonden rond 1300 gidsen. Fransesco Pegolotti was de auteur van de beroemdste gids uit deze
periode. Hij schreef over belastingen, gewichten, afmetingen, muntstukken, specerijen en de waarde
van specerijen. Het doel van deze gidsen waren om teleurstelling en uitbuiting van de gewetenloze
kooplieden te voorkomen.
De stabiliteit die de Mongolen in heel Azië boden was van belang voor de Europese expansie.
Ondanks de spanningen tussen de verschillende takken van het stamhoofd, toch werd de rechtsstaat
op commercieel gebied sterk beschermd. Zo had het wegennet in China hadden verschillende
alternatieve maatregelen genomen om de reizende kooplieden te beschermen.
Havens als Guangzhou hebben in China lang gediend als toegang tot Zuid-Azië. Deze haven waren
goed bekend bij Perzische handelaars, Arabische geografen en moslimreizigers, maar China’s kennis
van de buitenwereld was zeer beperkt. Toen een groot deel van Azië onder de Mongolen werd
verenigd, was er spraken van een verbetering op de maritieme handelsbetrekkingen. Zo kreeg de
Perzische Golf uitgebreid toezicht van nieuwe autoriteiten die de commerciële handel over langere
afstand wilden stimuleren en de inkomsten wilden verhogen. De culturele klimaat van Guangzhou
werd in de dertiende eeuw veel bekender en minder provinciaal. In de jaren 1270 was de stad het
centrale punt geworden voor de maritieme import en export van China. Uit Zuid-Afrika, Oost-Afrika
en waarschijnlijk ook de Perzische Golf werden peper, wierrook, glas en katoen geïmporteerd. Er
waren steeds meer kooplieden die de Zuid-Chinese Zee overstaken en handelsposten in Sumatra en
de Malabarkust vestigden. Peper was een zeer geliefd product in China, Europa en elders in Azië.
Het belangrijkste effect dat de Mongoolse verovering hadden op de transformatie van Europa kwam
niet voort uit handel, oorlogsvoering of cultuur, maar uit ziekten. Er waren uitbraken van de plaag in
Azië, Europa en Afrika, en miljoenen mensen kwamen om het leven. De mongolen hadden de wereld
niet vernietigd, maar de plaag leek dit wel te doen. De Euraziatische steppe waar al duizenden jaren
vee en nomaden leefden, vormde een grote besmettingshaard. Er ontstonden meerdere
besmettingshaarden die zich uitstrekten van de Zwarte Zee tot aan Mantsjoerije. De ecologische
omstandigheden van het droge/ halfdroge landschap creëerde de perfecte omstandigheden voor de
verspreiding van de pestbacterie. De pest werd effectief verspreid oor knaagdieren (bijvoorbeeld
ratten), maar ook kamelen kunnen besmet raken en de bacterie overdragen. Het is niet duidelijk
waar de oorsprong van de ziekte lag midden in de veertiende eeuw, maar het is wel duidelijk dat
rond 1340 verspreide de pest zich snel uit de steppen door Europa, Iran, het Midden-Oosten, Egypte
en het Arabische schiereiland.
Een Mongools leger belegerde de Genuaanse handelspost Caffa na een geschil over de
handelsvoorwaarden. Voordat de Mongolen terugtrokken gaven ze de opdracht om lijken in
katapulten te plaatsen in de hoop dat de ondragelijke stank iedereen in de stad zou doden. De stank
vermoordde de inwoners van de stad niet, maar de pest die de lijken droegen wel. De Mongolen
hadden zonder het te weten zich gewend tot een biologische oorlogsvoering om hun vijand te
verslaan.
2
, Mapping the world and its peoples - Jeremy Black, blz. 29-58.
Week 1: 1000-1500
Er is veel onenigheid over het in kaart brengen van de wereld. Een kaart is namelijk een vlakke
weergave (tweedimensionaal) van de wereld, terwijl de aarde een gebogen vlak is
(driedimensionaal). Hierdoor kan er geen sprake zijn van de ‘juiste vorm’ op een kaartprojectie. De
meest veelvoorkomende voorstellingen van de wereld zijn rechthoekig. Dit komt door de moderne
drukwerk, want over het algemeen zijn atlaspagina’s, documenten en computerschermen
rechthoekig. Er is wel een probleem met rechthoekige kaarten: ze laten elke breedtecirkel en
meridiaan recht in plaats van cirkelvormig. Hierdoor krijgt de wereldbol op kaarten een misleidend
visueel karakter.
Er zijn verschillende kaarten geproduceerd met verschillende doeleindes. De meest invloedrijke
kaarten komen uit Europa, want dezen werden overgenomen over de hele wereld. De reden waarom
Europeanen veel kaarten ontwikkelden, was omdat ze verre afstanden moesten reizen voor hun
handel.
De Vlaming Gerhardus Kramer (bekend als Mercator) produceerde in 1596 een kaart die de wereld
als een cilinder behandelde. Hierdoor waren de meridianen parallel, waardoor dezen niet meer
samen op de polen kwamen. Bovendien was zijn kaart, in tegenstelling tot de middeleeuwse
christelijke kaarten, niet in teken van Jeruzalem. Daarnaast plaatste Mercator Europa in het midden
van zijn kaart. Door de bezorgdheid over maritieme routes en vertrouwdheid van kaarten (van
bijvoorbeeld Mercator) werd een vorm van conservatisme in de kaarten ontwikkeld.
Er kwam een culturele voorkeur voor het afvlakken van de wereld in een tweedimensionale vorm. De
kaarten hadden geen duidelijke verbindingen of afvlakkingen (behalve in de randen). In principe was
een rechthoekige, cirkelvormige of elliptische kaart net zo goed als een onderbroken kaart die in
twee halfronden wordt aangeboden.
De Van der Grinten kaart haalde inspiratie uit de kaart van Mercator door de grootte van de
gematigde breedtegraden te overdrijven. Hierdoor leken Groenland, Alaska, Canada en de Sovjet-
Unie groter dan ze in werkelijkheid waren. Deze kaarten werden door de American National
Geographic Society van 1922 tot 1988 gebruikt voor onderwijsinstellingen, kranten en televisie. In de
kaarten leek de Sovjet-Unie een grotere dreiging voor Europa, en was hiermee een cartografisch
beeld dat bij de Koude Oorlog paste. De geopolitieke dreiging werd gereduceerd door Robinson
kaarten in 1988. Deze kaarten boden een plattere (qua oppervlakte) en nauwkeurige wereld.
Hierdoor werden landen als Groenland en de Sovjet-Unie verkleind. De dominantie van de American
National Geographic Society werd in andere landen niet geëvenaard. De Royal Geographical Society
in Groot-Brittannië wilden geen bepaalde kaarten opleggen aan de Britse cartografische
gemeenschap.
De Duitse marxist Arno Peters bedacht zijn kaart in 1967. De kaart was veel slechter, in vergelijking
tot andere wereldkaarten, omdat de wereld veel meer was vervormd. De tropen van Afrika waren
bijvoorbeeld langer in de lengte dan gebruikelijk. De ontvangst van de Peters kaart liet zien dat
politiek betrokken was bij de keuze van kaarten. Peters gebruikte het argument dat er een einde was
gekomen aan het Europees kolonialisme, en dat moderne technologie een nieuwe cartografie
noodzakelijk en mogelijk maakte. De kaart van Peters sloeg aan bij een internationaal publiek die
weinig om cartografie gaf, maar wel een behoefte hadden aan een nieuwe wereldorde (bevrijd van
de westerse opvattingen). Peters nadruk op de tropen paste bij de bekommernis van de Derde
Wereld. Organisaties zoals UNICEF (United Nations Children’s Fund), UNESCO (United Nations
Educational, Scientific and Cultural Organization) en kerkelijke organisaties hielden zich bezig met
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller UUStudents. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
