Summary
Samenvatting Maatschappijwetenschappen Politieke besluitvorming (H1-H9)
- Course
- Level
- Book
Uitgebreide samenvatting van het boek 'Politieke besluitvorming' voor maatschappijwetenschappen.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
nathaliehaas01
Content preview
Politieke BesluitvormingH1 Wat is politiek?
§1.1 Het begrip politiek
Betekenissen politiek:
Beleid = de maatregelen van de ministers en hun ambtenaren waarmee zij een bepaald
probleem willen aanpakken of oplossen
Staatsinrichting = het geheel van regels waarin is vastgelegd hoe een land bestuurd wordt
Strategie / handelswijze (om een doel te bereiken)
Synoniem voor sluw, behendig, slim, achterbaks
Proces van politieke besluitvorming = het proces waarbij verlangens, wensen en eisen vanuit de
samenleving worden omgezet in bindende besluiten
Definitie van Easton:
→ politiek is het besluitvormingsproces over hoe de schaarse middelen verdeeld moeten
worden, waarbij de manier van besluiten “gezag moet hebben” en daarmee de steun van
de meerderheid van de bevolking krijgt.
‘Eisen’ politiek probleem:
De situatie wordt als ongewenst ervaren
Er spelen belangentegenstellingen / er is onenigheid
De overheid moet ingrijpen / zorgen voor een oplossing
Er zijn veel mensen bij betrokken / het gaat velen aan
§1.2 De overheid
Overheid = de regering (= staatshoofd + ministers) die samen met het ambtelijk apparaat
besluiten voert
Het gaat bij overheidsbeleid altijd om collectieve goederen en diensten.
Kenmerken collectieve goederen:
Goederen die ter beschikking staan van iedereen
Goederen en diensten die niet via een markt kunnen worden gedistribueerd
Goederen waarvan niemand kan worden uitgesloten / niet te splitsen in individuele
eenheden
Kerntaken van de overheid:
Garanderen van openbare orde en veiligheid
Garanderen van de mensenrechten
Onderhouden van goede buitenlandse betrekkingen
Het scheppen van:
Werkgelegenheid
Sociale zekerheid
Goede arbeidsomstandigheden
Infrastructuur
Goed economisch klimaat
Zorgen voor:
Welzijn
Onderwijs
Volksgezondheid
, Kunst
Andere goederen en diensten op sociaal-cultureel gebied
Richtingen politieke belangstelling:
Liberaal-individualistische visie:
Legt de nadruk op individuele vrijheden van mensen
Takenpakket van overheid moet zich beperken tot het strikt noodzakelijke
Markt(werking) en het particulier initiatief moet grotere rol spelen
Sociaal-collectivistische visie:
Legt de nadruk op sociale gelijkheid
Overheid moet kunnen ingrijpen in het sociaaleconomische leven
Minder vertrouwen in marktwerking vanwege negatieve gevolgen voor lagere
sociaaleconomische klassen
§1.3 Politiek en macht
Kenmerken van een staat:
De overheid heeft soevereine macht (geen verantwoording schuldig)
Er is een bevolking waarover wordt geregeerd
Het grondgebied wordt internationaal erkend
De overheid heeft het geweldsmonopolie (= alleen de overheid mag geweld gebruiken, tenzij
‘noodweer’ (binnen proporties))
Macht = het vermogen anderen je wil op te leggen
→ machtsbronnen kunnen zijn:
Wetten
Bevoegdheden
Geld
Aantal (meerderheid, veel mensen)
Kennis
Morele steun
Charisma
Geweld
Gezag = zeggenschap van anderen die als legitiem wordt ervaren
Om machtsmisbruik te voorkomen is de macht in een democratie altijd gecontroleerde macht
→ behalve Veiligheidsdiensten, die worden niet gecontroleerd
§1.4 Visies over politieke macht
Visies over politieke macht:
Klassieke democratietheorie – de macht ligt bij ‘de wil van het volk’
(politici doen wat het volk wil)
Representatietheorie – de bevolking heeft haar zeggenschap overgedragen aan gekozen
volksvertegenwoordigers, die zelfstandig besluiten mogen nemen
(niet het volk, maar professionele politici beslissen)
Pluralistische democratie – politieke macht wordt niet alleen verdeeld tussen kiezer en
gekozene, maar kan ook via maatschappelijke organisaties worden uitgevoerd
(bijv. kerk, vakbond, pressiegroepen, belangenorganisaties)
Elitetheorie – ook in een democratie is er een elite met een sleutelpositie op
sociaaleconomisch gebied die de macht heeft
, (bijv. topmilitairen, ‘captains of industry’, leden Raad van Bestuur, ex-politici,
bankdirecteuren)
H2 Democratie en rechtsstaat
§2.1 Nederland als democratische rechtsstaat
Nederland is een democratische rechtsstaat
Rechtsstaat = de rechten en plichten van de inwoners en de overheid zijn vastgelegd zodat
burgers worden beschermd tegen machtsmisbruik van de overheid
Democratie = het volk heeft invloed op de regering
Democratische rechtsstaat = een staat waarin de macht door of namens het volk wordt
uitgeoefend binnen de grenzen van de grondwet, zodat individuele grondrechten worden
beschermd
Kenmerken van een democratische rechtsstaat:
Scheiding der machten
(trias politica)
Eerbiediging van de grondrechten
Bestuur is gebaseerd op het legaliteitsbeginsel
Scheiding der machten / trias politica:
1. Wetgevende macht
Stelt de wetten vast waaraan burgers zich moeten houden
Nederland: regering (staatshoofd + ministers) en parlement (Eerste + Tweede Kamer)
Ministers doen wetsvoorstellen → parlement beslist → regering zet handtekening
2. Uitvoerende macht
Zorgt ervoor dat de goedgekeurde wetten worden uitgevoerd
Nederland: minister geven richtlijnen aan ambtenaren / speciale instanties
Parlement controleert uitvoerende macht
3. Rechterlijke macht
Beoordeelt of de wetten goed worden nageleefd
Nederland: onafhankelijke rechters
Scheiding tussen wetgevende en uitvoerende macht is in Nederland niet strikt doorgevoerd:
ministers hebben zowel wetgevende als uitvoerende macht.
→ ministers hebben meer macht dan het parlement
Klassieke grondrechten Sociale grondrechten
Garanderen de vrijheid en gelijkheid van Verplichten de overheid om te zorgen voor
burgers en beschermen hen tegen de macht bestaanszekerheid, welvaart en welzijn.
van de overheid
Zijn afdwingbaar bij de rechter Zijn niet afdwingbaar bij de rechter
Bijv.: vrijheid van godsdienst, vrijheid van Bijv.: recht op werk, huisvesting en sociale
meningsuiting en kiesrecht zekerheid
§2.2 Constitutionele monarchie met parlementair stelsel
Nederland is een constitutionele monarchie met een parlementair stelsel.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nathaliehaas01. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.87. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now