Summary
Samenvatting Handelsrecht
- Course
- Institution
- Book
Uitgebreide samenvatting van Handelsrecht
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
rechtsgeleerde99
Reviews received
Content preview
Samenvatting HandelsrechtHoofdstuk 1 Inleiding Handelsrecht
1.2 Codificatie van het handelsrecht
Hieruit ontwikkelde zich op den duur het handelsrecht als een bijzonder domein van het privaatrecht
waarbinnen gebruiken en regels vaak van onderaf(bottom-up) ontstaan in de praktijk van de
internationale goederenhandel in plaats van dat zij van bovenaf(top-down) worden opgelegd door
een wetgever. In Nederland werd het handelsrecht gecodificeerd in het Wetboek van koophandel.
Het onderbrengen van delen van het privaatrecht in afzonderlijke wetboeken suggereert dat
daarmee twee los van elkaar staande systemen bestaan. Die bedoeling heeft de Nederlandse
wetgever echter nooit gehad: ‘’Het Burgerlijk Wetboek is, voor zover daarvan bij dit Wetboek niet
bijzonderlijk is afgeweken ook op de in dit Wetboek behandelde onderwerpen toepasselijk. Het
handelsrecht werd in zijn verhouding tot het burgerlijk recht als bijzonder getypeerd. De figuren uit
het Wetboek van Koophandel zijn nu opgenomen in het Burgerlijk Wetboek. Het karakter van het
handelsrecht brengt mee dat kerndelen van het handelsrecht zich buiten het nationale wettelijk
kader blijven ontwikkelen.
1.3 Handelsrecht als geschakelde goederenstroom
De juridische achterkant van de handel bestaat voornamelijk uit het sluiten van een samenstel van
internationale commerciële contracten. De koop en verloop van handelswaar zoals grondstoffen en
eindproducten zijn dan de basis en vervoer, betaling en verzekering vormen onmiskenbare
onderdelen van de internationale handelstransactie. Daarbij spelen vaak ook derden een belangrijke
rol door als vertegenwoordiger of als tussenpersoon te bemiddelen bij de totstandkoming van
overeenkomsten of door in opdracht van een contractspartij te assisteren bij de nakoming van diens
contractuele verbintenissen. Tenslotte kunnen door een internationale handelstransactie de
intellectuele eigendomsrechten van derden geschonden worden. Zo ligt aan het handelsverkeer in
veel gevallen een koopovereenkomst ten grondslag, die de goederenstroom op gang brengt. De
geschiedenis leert dat daarbij in de handel steeds weer eigen gebruiken en van het algemene
privaatrecht afwijkende regels ontstaan. De internationale handelspraktijk stoort zich niet al te veel
aan de dogmatiek van het nationale recht. De handel heeft vooral behoefte aan zekerheid bij het
afwikkelen van een handelstransactie. Zo worden goederen pas overhandigd wanneer de betaling
ervan is veiliggesteld. Omgekeerd dient de koper waar te krijgen voor zijn geld. Dit verklaart waarom
er alom aanvaarde en vertrouwde documenten worden opgemaakt en in omloop gebracht, welke
zich losmaken van de onderliggende rechtsverhoudingen zodra deze documenten zich in de handen
van derden bevinden. Zo dienen klassieke waardepapieren als de wissel en de cheque ertoe om
betalingen te doen verrichten met abstractie van de hieraan ten grondslag liggende
rechtsbetrekkingen. Hierop bouwt het moderne wereldwijde betalingsverkeer voort met
instrumenten zoals het documentair incasso en het documentair krediet. Het vervoer werkt met het
cognossement als waardepapier waarmee controle over verscheepte goederen kan worden
uitgeoefend. En in de transportverzekering speelt het verzekeringscertificaat een belangrijke rol. Wat
genoemde handelsrechtelijke instrumenten gemeen hebben is dat zij tot doel hebben om de
betreffende prestatie gemakkelijk ook aan een derde te laten toekomen.
1
,1.4 Samenhang overeenkomsten
Meister=Koper
Seda=Verkoper
Scheepsagent/cargodoor=Brengt de transportcontracten tot stand tussen reder(schipseigenaar) en
aanbieder van de lading
Cognossement= Geeft het recht tot opeising van de goederen(waardepapier)
De Duitse onderneming Meister koopt een partij aluminium ladders van Seda in Seoul (Korea).
Verkoper Seda dient het vervoer naar Rotterdam te regelen, die afspraak berust op de
koopovereenkomst en is in de koopprijs verdisconteerd. Daartoe benadert Seda de lokale
scheepsagent (Eastern) van vervoerder Damco, die voor het vervoer van de ladders drie ‘on board’
cognossementen (bill of lading, kortweg b/l) aan Seda uitgeeft met vermelding van respectievelijk 16,
16 en 12 containers. Beoogd zijn drie zendingen aan boord van drie verschillende schepen. Seda zit
met de inontvangstneming van de cognossementen op rozen. Hij kan immers op grond van de
afspraak met koper Meister betaling van diens bank ontvangen tegen inlevering van deze
cognossementen bij de bank. Op grond van deze afgesproken wijze van betaling door middel van
documentair krediet dient de bank van Meister immers tegen inlevering van de in de ‘letter of credit’
omschreven documenten te betalen. Aldus geschiedt. De bank stuurt de cognossementen vervolgens
door aan Meister, wiens ontvangstexpediteur deze nodig heeft om aflevering van de containers in
Rotterdam te verkrijgen. Zo is de cirkel rond. De constructie ziet er als volgt uit:
Goederen-en geldstroom: Het recht op aflevering van de containers met de goederen is na
betaling door middel van het documentair krediet veiliggesteld door de afgifte van
cognossementen. Deze verschaffen de koper of diens ontvangexpediteur het exclusieve recht
op aflevering van de container op de plaats van bestemming.
Bij aflevering van de eerste zending aan de ontvangstexpediteur van koper Meister worden in plaats
van de toegezegde 16 slechts 9 containers afgeleverd. Maar het kan nog erger: de overige zendingen
hebben nimmer plaats gevonden. Derhalve heeft Meister zijn dure geld betaald voor cognossementen
die recht geven op 35 containers, die nimmer in Seoel zijn verscheept! Naar later komt vast te staan
betreft het hier op instigatie van verkoper Seda door een werknemer van scheepsagent Eastern vals
opgemaakte cognossementen. De vraag is dan wie aansprakelijk is voor de schade die Meister
daardoor lijdt:
1.5 Eigen gezicht van het handelsverkeer
De hier beschreven casus biedt een mooi aanknopingspunt om een aantal kenmerken van het
handelsverkeerrecht nader te belichten:
Beginsel van rechtszekerheid: De bij elke handelstransactie behorende gezonde portie
wantrouwen dient gecompenseerd te worden door voldoende rechtszekerheid. De risico’s
van handelstransacties worden berekend, toegedeeld en verdisconteerd aan de hand van het
toepasselijke recht. Op die basis kunnen de risico’s verder worden afgedekt door een
passende verzekering. De bronnen van handelsrecht zijn vaak internationale verdragen die
op commerciële contracten van toepassing zijn. Maar de handel is waar nodig ook in staat
tot standaardisering en zelfregulering. Zo geven de Incoterms een gezaghebbende
interpretatie aan veelgebruikte handelsbedingen bij de koop en verkoop van grondstoffen en
eindproducten. Voorts worden wereldwijk aanvaar de Uniform Customs and Practise for
2
, Documentary Credits(UCP600) voor het documentair krediet. Uit zichzelf binden de
Incoterms of UCP600 handelspartijen niet, maar door verwijzing kunnen dergelijke
regelingen deel gaan uitmaken van de overeenkomst. Internationaal aanvaarde regelingen
bieden meer perspectief op rechtszekerheid dan nationaal recht dat naar zijn aard niet is
toegesneden op internationale rechtsverhoudingen.
Beginsel van vertrouwensbescherming: We zagen in het hiervoor door de Hoge Raad besliste
geval de voor het vervoer onder cognossement geldende regel dat de houder, die zelf niet bij
de uitgifte van de vervoerder aan de afzender aanwezig was, beschermd wordt. Dat geldt
ook voor andere houders van order en toonderpapieren die niet geconfronteerd kunnen
worden met mogelijke verweren uit de onderliggende rechtsverhouding in het kader
waarvan het papier is uitgegeven.Vertrouwensbescherming van derden is essentieel in het
handelsverkeer. Rechtszekerheid en vertrouwensbescherming gaan hand is hand. Het
beginsel dat aan 6:146 BW ten grondslag ligt is dan ook rechtstreeks ontleend aan het
handelsrecht(8:441 lid 2 BW).
Vlot handelsverkeer: De goederenstroom dient snel en zonder juridische obstakels te kunne
plaatsvinden. Het recht moet het handelsverkeer ondersteunen en niet hinderen. Daarvoor
zijn instrumenten ontwikkeld die hier aan kunnen bijdragen, zoals de reeds genoemde order-
en toonderpapieren die het overdragen van vorderingen aan derden vergemakkelijken.
Derden mogen afgaan op de schijn van recht die het papier opwekt, hen kan niet worden
tegengeworpen wat uit het papier niet kenbaar is. Voor het cognossement geldt dat de
vervoeder moet de goederen afleveren aan de houder van het cognossement. Hij hoeft zich
niet te verdiepen in de achterliggende juridische aanspraken op de goederen.
Drie-en meerpartijenverhoudingen: De betrokkenheid van derden bij overeenkomsten loopt
als een rode draad door het handelsrecht.
Internationale dimensie: Het Nederlandse privaatrecht wordt over de hele linie en in
toenemende mate beïnvloed door Europese regelgeving. Het BW waarin burgerlijk recht en
handelsrecht samen zijn gebracht, toont hierdoor als boegbeeld van het nationale
codificatiestreven steeds minder fier. Voor het handelsrecht is dit nooit anders geweest.
Voortgekomen uit plaatselijke gewoonten en gebruiken staat het handelsrecht steeds bloot
aan de in de praktijk bestaande behoefte aan internationale uniformiteit. Eenvormige
verdragen spelen daarbij een belangrijke rol. Het internationale handelsrecht bepaalt zijn
eigen actieradius, de rol en betekenis van het nationale recht is maar bescheiden. De
bepalingen in het BW zijn vaak incorporaties van internationale verdragen.
Hoofdstuk 2 Handelskoop
Vaak is een koopovereenkomst de achterliggende reden waarom tal van andere contracten ontstaan
of nodig worden. Zo vormt een koopovereenkomst doorgaans een schakel in een lange keten van
overeenkomsten(supply chain). Om deze lange keten van koopovereenkomsten mogelijk te maken
moet er nog diverse andere overeenkomsten gesloten worden.
2.2 Koop
In art. 7:1 wordt koop omschreven als de overeenkomst waarbij de een zich verbindt een zaak te
geven en de ander om daarvoor een prijs in geld te betalen.
Zaak: Met de term zaak wordt bedoeld een menselijke beheersing vatbaar stoffelijk
object(3:2), waaronder zowel roerende als onroerende zaken kunnen worden begrepen.
Toch kan koop ook vermogensrechten betreffen(7:47). Tot een zaak worden eveneens de
toebehoren van deze zaak geregeld(7:9).
3
, Geven: De term geven omvat blijkens 7:9 de verplichting van de verkoper om de verkochte
zaak in de eigendom over te dragen. De aflevering is eveneens van belang omdat de
verkochte zaak op het moment van aflevering in overeenstemming dien te zijn met de
koopovereenkomst(7:17) en vanaf dat moment voor risico is van de koper(7:10).
Prijs in geld: Met het vereiste dat de koper als tegenprestatie een prijs in geld dient te
betalen onderscheidt de koopovereenkomst zich van de overeenkomst van ruil(7:49).
Overigens tast het ontbreken van een overeengekomen koopprijs de geldigheid van de
koopovereenkomst niet aan(7:4).
In het BW heeft de wetgever zich ervan onthouden om nader onderscheid te maken tussen
koopovereenkomsten van bedrijven onderling(Business to Business). Alleen voor consumentenkoop
is een uitzondering gemaakt. Het consumentenrecht is van dwingend recht, anders dan het
algemene kooprecht waarbinnen het beginsel van de contractsvrijheid leidend is. In het BW maakt
het ook geen verschil of een koopovereenkomst een internationaal karakter heeft of niet. Dat
onderscheid is wel van belang voor de toepassing van het Weens Koopverdrag(Convention on the
International Sale of Goods- CISG). Indien tussen partijen gevestigd in verschillende staten een
koopovereenkomst betreffende roerende zaken wordt gesloten kan het Weens Koopverdrag van
toepassing zijn. Daarvoor is echter tevens nodig dat beide partijen gevestigd zijn in een verdragsstaat
of bij gebrek daarvan het recht van een verdragsstaat toepasselijk is op de koopovereenkomst(art. 1
lid 1 sub a en b CISG). Betreft het bijvoorbeeld een internationale koop tussen een Chinese verkoper
en een Amerikaanse koper, dan is het CISG van toepassing indien beide gevestigd zijn in een
verdragsstaat. Hetzelfde geldt bij een internationale koop tussen in een Nederland gevestigde
verkoper en een in Engeland(geen lid Weens Koopverdrag) gevestigde koper, indien de
koopovereenkomst beheerst wordt door Nederlands recht.
Het toepasselijke recht op een internationale koopovereenkomst kan aan de hand van de Europese
Verordening 593/2008 inzake het recht dat van toepassing is op verbintenissen uit
overeenkomst(Rome I) worden bepaald. Voorop staat als hoofdregel de bevoegdheid van partijen
om met een rechtskeuze zelf te bepalen welk recht hun overeenkomst zal beheersen(art. 3 Rome
I). Een dergelijke rechtskeuze kan bij het sluiten van de koop, maar ook later worden gemaakt. Indien
partijen geen rechtskeuze hebben gemaakt wordt de internationale koopovereenkomst beheerst
door het recht van de plaats van vestiging van de verkoper(art. 4(1 a Rome I), nu hij onder een
koopovereenkomst de kenmerkende prestatie verricht. De toepasselijkheid van het Weens
Koopverdrag op een koopovereenkomst is overigens niet van dwingend recht. Het staat partijen vrij
om de toepassing van het verdrag uit te sluiten of daarvan af te wijken(art. 6 CISG).
2.3 Handelskoop
Hoewel in de wet niet omschreven of geregeld pleegt men in de literatuur en rechtspraak het begrip
handelskoop wel te gebruiken voor koopovereenkomsten over grote hoeveelheden grondstoffen
waarvoor op goederenbeurzen markprijzen ontstaan. Bij de handelskoop plegen partijen de te
leveren zaken tot in detail te beschrijven en voorts duidelijke afspraken te maken over wanneer de
eigendom overgaat, de tijd en plaats van levering van de goederen en de verdeling van bijkomende
kosten. Daarbij wordt tevens geregeld wie vervoer en verzekering van de goederen moet regelen,
alsmede hoe en wanneer betaling van de koopprijs zal geschieden. Juridisch gezien is de handelskoop
een gewone koopovereenkomst. Alle normale regels van ons recht zijn op die koop van toepassing,
met uitzondering van de consumentenkoop. Door het veelal internationale karakter van de
handelskoop kan op deze overeenkomst het Weens Koopverdrag toepasselijk zijn of ander nationaal
recht.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rechtsgeleerde99. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.43. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
70055 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now