Samenvatting met alles wat je nodig hebt voor het tentamen. Uitgebreide college aantekeningen en extra informatie wat verder is benoemd tijdens college. Bevat alle colleges (7x). College aantekeningen worden gevolgd door de bijhorende literatuur bij dat college, dit zijn de artikelen uit de klapper...
Colleges criminologie voor niet-juristen
Docente : dr. Mar5na Althoff
College 1 - dinsdag 1 september 2020
Wat is criminologie? Waar gaat criminologie over?
Literatuur :
• Jan van Dijk, Wim Huisman en Paul Nieuwbeerta (2014), Criminologie: een terreinverkenning. In: J. Van Dijk et al.,
Actuele Criminologie. 8e herziene druk. Den Haag: SDU, p. 13-41.
• Blz 9 t/m 37 bundel
• Richard Staring en René van Swaaningen (2016), Kwalita5ef onderzoek en criminologische theorie. In: T. Decorte et
al., Kwalita5eve methoden en technieken in de criminologie. 3e herziene druk. Leuven, Den Haag: acco, p. 34-60
• Blz 39 t/m 65 bundel
Juist geen juridisch vaak, wat bijzonder is bij de faculteit rechten. Wat leidt tot andere denkpatronen en andere manier
van kijken.
Studenten volgen vaak criminologie omdat het een ‘spannend’ vak is. Voor de inleiding van dit vak gaan we het
vandaag hebben over wat criminologie precies inhoudt. Ook omdat we vanuit verschillende studies en disciplines hier
zicen. Onderwerpen die aan bod komen : goed en kwaad, rouw, boetes, straf, schuld en al die onderwerpen zijn
gebonden met emo5es, dat maakt het vak spannend.
Filmpje die oplossing vind op de vraag: wat is criminologie? = criminologie onderzoekt criminaliteit of crimineel
gedrag. Criminaliteit = verzamelterm van verzakende delicten die in het wetboek van strafrecht opgenomen zijn. ‘Dit
vinden we crimineel’àheel erg moreel verwijtendàhoe we het alledaags gebruiken.
Bij jongeren is er geen scherpe grens tussen criminaliteit en baldadigheid. Jongeren leren normen door grenzen op te
zoeken en er overheen te gaan. Praat bij jongeren dan ook over afwijkend gedrag /deviant gedrag in plaats van
crimineel gedrag (gedrag tussen de grens).
Criminologie is veel breder gericht op het onderwerp criminaliteit dan alleen strafrechtelijk.
Allemaal uiteenlopende sociale gedragingen. Wetenschappers willen verklaringen geven die gebaseerd zijn op feiten
en inzichten ( + generaliseerbaar, toetsbaar en lager mee gaan). Dit is anders dan de normale burgers, zij willen vaak
eenvoudige antwoorden voor complexe zaken.
“Criminologen is ook niet geholpen door teveel mantra’s van feitjes, rijtje en theorieën.” (Sibo van Ruller)
Waarom?
“Dan gebeurt er weer wat ergs op straat. Of ze lezen in de krant over verse massagraven.. Geen rijtje in de wereld
helpt om zoiets te begrijpen.”
Criminaliteitsfenomenen zijn dus erg complex, met name bijvoorbeeld genocide, maffia etc.
Over de vraag wat criminologie is, zijn aardig wat misverstanden. Onder andere dat er meerdere vakgebieden zich met
criminaliteit bezig houden, maar geen criminologen zijn. Bijvoorbeeld strafrecht.
Misverstand : Criminologie gaat over het ‘SEIN’ (hoe het is) en niet zo zeer over het ‘SOLLEN’ (hoe het hoort) en over
norma5eve kwes5es. Strafrecht gaat meer over hoe het hoort.
Strafrecht is meer een norma5eve wetenschap, en criminologie een empirische wetenschap. Criminologie neemt wel
norma5eve zaken mee, maar doet hier niet expliciet onderzoek naar.
Geen hulpverlenende wetenschap, ook geen criminalisten. Criminalisten zijn bijvoorbeeld poli5e (opsporing,
verheldering).
, Pagina 2 van 87
Wat is criminologie? (1) (dia 4)
Logie = wetenschap (La5jns)
—> Criminologie wil betrouwbare en precieze kennis leveren over criminaliteit (hier hebben we het over criminologie
in brede zin), over mensen die misdaden plegen en over hoe daarop gereageerd kan worden:
• Haalt kennis uit de waarneembare werkelijkheid - er zijn bepaalde methoden om dit te doen (zichtbaar), maar een
deel is ook onzichtbaar
• Is op (wetenschappelijk) ervaring, bevinding en observa5e gegrond en daaruit voortvloeiend weten
= een empirische wetenschap
Dit impliceert dan criminologie sociale wetenschappers zijn die naar de werkelijkheid moeten kijken en die
onderzoeken (waarnemen) door te observeren. Ze willen weten hoe het is met een bepaald fenomeen.
Wat is criminologie? (2) (dia 5)
• Een mul5disciplinaire wetenschap; geen zelfstandige wetenschap (heeu geen eigen theorie, methodologie en
denksysteem /onderzoeksmethode voor de criminologie - alle disciplines hebben eigen en totaal andere theorie en
methodologie) —> criminologie maakt gebruik van inzichten uit verschillende wetenschapsdisciplines.
• Ontleent haar begrijpen, theorieën en onderzoeksmethoden aan verschillende andere sociale wetenschappen /
disciplines - awankelijk van onderwerp kiezen we methodes uit andere disciplines om onderzoek te doen
• Haar onderzoeksobject (in algemene zin) is de criminaliteit en de beheersing daarvan
Een criminoloog aan het woord - dr. Jan Nijboer (dia 6)
hcp://www.youtube.com/watch?v=mJnx4bQJiwM
Inzichten rondom uitgaansgeweld en hoe dit is te beheersen.
’s nachts gedragen mensen zich anders dan overdag, bijvoorbeeld meer geweld. Jan Nijboer ondervraagde stappers
zelf over het geweld, observeerde hen en hield bij wat er bij wapencontrole werd ingenomen. Tegenwoordig veel
melding van geweld, maar dat beteken niet dat het ook erger geweld is dan vroeger. Vanuit historisch perspec5ef
leven we tegenwoordig in een rela5ef vreedzame 5jd met weinig geweld.
Het blijkt dat cameratoezicht bijdraagt aan veiligheidsgevoel van mensen. Samenwerking tussen poli5e en beveiligers
is erg belangrijk in de beheersing van geweld in uitgaansleven.
Belang bij onderzoek is eigen morele beschouwing (emo5es en gevoelens) buiten beeld houden. Het doel is begrijpen
(verstehen), om zo te verklaren. We moeten begrijpen niet verwarren met begrip tonen (denk aan genocides).
Criminologie onderzoekt (definiJe Sutherland) (dia 7)
• Hoe en waarom strafwecen worden gemaakt,
• Hoe en waarom strafwecen worden overreden en
• Hoe en waarom door de samenleving op misdrijven wordt gereageerd
• Door de wetgever, door poli5e en jus55e, door de media en door de burger
Founding fathers criminologie (dia 8)
• Cesare Beccaria (rechtsfilosoof) - pleidooi tegen de willekeur in de strafoplegging en de wreedheid van de straffen
(1766)
• Beroemde filosoof die in de 18e eeuw leefde en had een hele andere kijk op criminaliteit en strafrecht dat
normaal was in die 5jd. Hij was enorm kri5sch op toenmalig strafrecht. Strafrecht was gekenmerkt door willekeur,
en wreedheid van straffen. Hij publiceerde zijn pleidooi niet onder zijn tegen naam vanwege de kri5ek op
strafrecht van de samenleving.
• Adolphe Quetelet (cartograaf) - maatschappelijke wetma5gheden (armoede, werkeloosheid) bepalen de
ontwikkeling van de criminaliteit meer dan individuele wilsbesluiten (1835)
• Ontstaan van criminologie ging samen met opstaan sta5s5ek. Toen heece het nog de cartografische school. Begin
criminologie als empirische wetenschap (gegevens uit werkelijkheid verzamelen). Hij legt verbanden tussen
criminaliteit en leeuijd en sekse maar ook correla5es tussen criminaliteit en onderwijsniveau, armoede, klimaat,
seizoenswisseling.
• Cesare Lombroso (gevangenisarts) - criminele antropologie (1872)
• De eerste die echt empirische onderzoek heeu gedaan. Zijn benadering wordt ook wel de criminele antropologie
genoemd, ook wel de kennis van de mens (andere bekentenis toen aan antropologie dan nu). Zijn benadering :
meer biologie. Zijn veronderstelling : hij stelde dat aangeboren aanleg voor crimineel gedrag met de ontwikkeling
, Pagina 3 van 87
van zekere gelaatskenmerken gepaard gaat. Mogelijke criminelen zouden op grond van deze kenmerken kunnen
worden herkend. Criminaliteit heeu haar oorsprong in het feit dat de crimineel achtergebleven is in het
evolu5eproces. Daardoor biologisch gedetermineerd. Dit maakt het determinis5sch.
• = Determinisme is een filosofisch concept dat stelt dat elke gebeurtenis of stand van zaken niet zomaar
willekeurig is, maar een reden heeu. ... Het causaal determinisme veronderstelt dat de toestand van het
heden veroorzaakt is door eerdere gebeurtenissen volgens de causale wecen die de wereld regelen en
beheersen.
• De determinis5sche kijk van Lombroso is na WOII en de Holocaust in de taboesfeer geraakt maar is nu minder
het geval, er wordt bijvoorbeeld hersenonderzoek gedaan.
1. Hij was gevangenisarts in de 19e eeuw - niemand ging in die 5jd naar de gevangenis, specifieke popula5e. Hij heeu
tegelijk al die mensen empirisch gecategoriseerd
2. Het was precies in de 5jd dat fotografie is ontstaan - visuele werkelijkheid waarnemen. Op basis van die foto’s
heeu hij aannames gemaakt. Hij was erg innova5ef en nieuw in zijn manier van werken.
3. Tijd van Charles Darwin - natuurlijke selec5e van de natuur die bepaald wie gaat leven of niet
4. Disciplines als frenologie en kranologie (gezicht, schedel) zijn ontstaan - met veronderstelling dat je aan iemand
hersenen of schedel iets te weten komt over iemand karakter
Heel veel kri5ek op zijn theorie. Veel gebruik en misbruik gemaakt van zijn theorieën.
Historische inzichten (dia 10)
• Alexandre Lacassagne (forensische geneeskunde 1880/90): “iedere maatschappij krijgt de criminaliteit die zij
verdient”
• Kri5ek op Lombroso biologisch determinisme. Hij veronderstelt juist een sociaal determinisme. Het is de sociale
omgeving die iemand tot criminaliteit brengt. Dit betekent ook dat de maatschappij is mede verantwoordelijk en
iedere maatschappij krijgt die criminaliteit die zij verdient. Dit is een heel ander perspec5ef dan Lombroso.
• Willem Bonger (jurist en socioloog 1920) over de rela5e tussen de ontwikkeling van criminaliteit en economische
condi5es
• Eerste hoogleraar criminologie Universiteit van Amsterdam. Over de rela5e tussen de ontwikkeling van
criminaliteit en economische omstandigheden. Veronderstelling van hem : Als de economische situa5e zou
verbeteren, dan zou de criminaliteit afnemen.
• Nog steeds een basisidee van Bonger: sociale ongelijkheid is een fenomeen dat criminaliteit kan verklaren. Het
is een belangrijke factor voor het ontstaan van criminaliteit.
Chicago-school (dia 11,12,13)
= een sociologische school, ontstaan het begin van de 20ste eeuw, rond 1920 in de VS. Geldt als een van de
beroemdste scholen binnen de sociologie.
De reden voor het ontstaan van deze school is dat het een 5jd was van hele snelle industrialisa5e en massale
immigrantenstromen vanuit Europa naar de VS (effect WOI). Chicago was in 1840 een kleine handelspost, 50 jaar later,
in 1890, was het een miljoenenstad. Het had een enorme aantrekkingskracht. In een hele korte periode was er een
explosie van de bevolking, dit leidde tot extreme sociale problemen in die stad (1 miljoen inwoners per 15 jaar er bij).
Toen in 1929 de crisis uitbrak, kwam er nog grotere armoede en werkloosheid, georganiseerde criminaliteit,
jeugdbendes en corrup5e in Chicago. De immigranten uit Zuid- en Oost-Europa werden verantwoordelijk gehouden
voor de criminaliteit. Labels : ongelecerd, crimineel, onbeschaafd en gewelddadig.
Volgens de Chicago School was dit te kort door de bocht en discriminerend. Het doel van de Chicago School was inzicht
verwerven in sociale problemen van de verschillende bevolkingsgroepen.
, Pagina 4 van 87
Ze hadden kri5ek op laboratorium-criminologie en aan onderzoek gebaseerd op met andere doeleinden verzamelde
sta5s5sche kennis. Volgens hen was er een verband tussen de stad en alle verschillende mensen die er woonden. De
stad was hun onderzoeksobject, het is een natuurlijke biotoop die zelf regels opstelt, zich controleert en reguleert.
Kijken naar sociale structuur van al die wijken.
Sociaal ecologisch benadering :
• vergelijking tussen biologische eco-systemen en menselijke gemeenschappen (‘communi5es')
• de samenleving als een organisa5e waarin de strijd om het bestaan aan banden werd gelegd door sociale controle
• omgevingsfactoren zijn van invloed op delinquent gedrag
• sociale desorganisa5e als verklaring voor criminaliteit
Conclusies en actualiteit C.S (dia 14)
• Kenmerken van de sociale structuur zijn van invloed op de omvang van criminaliteit (Chicago School: Park & Burgess)
• Volgens de Chicago School zijn kenmerken van sociale structuur van invloed op de omvang van criminaliteit
ongeacht de sociale en etnische achtergrond van de bewoners.
• Verband tussen sociaal-economische achterstand en criminaliteit op buurtniveau ( Shaw & McKay)
• De meest criminele buurten lagen vooral in de tussenzones in Chicago, dit lag tussen het centrum (waar gewerkt
werd) en de woonwijken aan de rand van de stad in. Hier woonden de mensen die het niet konden betalen om
in de woonwijken te wonen. Het was een transi5ezone met arme, veelal verlaten fabriekswijken met veel
verandering en migranten.
In deze tussenzones was sprake van sociale desorganisaJe = een situa5e waarin geen gemeenschapsgevoel, geen
stabiele rela5es, lage sociale controle, zwakke en ineffec5eve ins5tu5es en geen harmonie binnen de gemeenschap en
haar waarden aanwezig zijn. De sociale desorganisa5e is de verklaring voor de criminaliteit.
Daar waar de compe55e het hoogst is, is ook de meeste criminaliteit en deze wijken zijn gedesorganiseerd.
Criminaliteit wordt veroorzaakt door twee factoren: demografische en geografische aspecten van een wijk enerzijds.
Zij zagen criminaliteit niet langer als een biologische maar als een sociologisch proces. Ze legden verbanden met de
organisa5e van buurten en wijken, als een soort indicator voor het risico op criminaliteit.
De beïnvloeding van de
Tijd Discipline Vertegenwoordigers
criminologie door andere
Tot 1830 Rechtsfilosofie Beccaria, Bentham disciplines (dia 15)
1830 Statistiek Guerry, Quetelet
1870 Medicijnen en evolutieleer Lombroso, Aletrino
1885 Sociale psychologie Tarde, Lacassagne
1920 Psychoanalyse Freud, Reik
1935 Psychiatrie Baan, Eyseneck
1950 Sociologie Chicago School, Sutherland, H. Becker
1980 Economie G. Becker, Cornish
1988 Culturele antropologie Katz, Bovenkerk
1990 Biopsychologie, Neuro- Moffitt, Trembley
2000 Neurobiologie en hersenw. Roth, Swaab, Doreleijers
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller yulaschreuder. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.58. You're not tied to anything after your purchase.
