In dit bestand is thema 4 samengevat met veel afbeeldingen erbij die de tekst onderbouwen waardoor je het beter snapt. Ook gebruik ik een aantal voorbeelden!
Biologie samenvatting hoofdstuk 4: Transport (havo 5)
4.1 Transportsystemen
Vatenstelsel
Grotere planten en dieren
hebben voor het transport
van stoffen een
vatenstelsel.
Bij planten vindt het
transport plaats in 2
richtingen en zijn vooral
capillaire werking en
verdamping de drijvende
kracht.
Het vatenstelsel van
Figuur 1: Wortel.
planten bestaat uit:
Houtvaten
- Vervoeren water en mineralen van de wortels via de stengels naar de
bladeren = de anorganische sapstroom (opwaartse sapstroom)
Bastvaten
Vervoeren water en assimilatie producten vanuit de bladeren naar alle delen van de
planten = organische sapstroom.
Worteldruk
Planten nemen water en
mineralen op via de
worteluiteinden waar cellen van
de epidermis (opperhuid) zijn
uitgegroeid tot wortelharen.
Houtvaten en basvaten liggen
in de centrale cilinder. De
buitenste laag van de centrale
cilinder heet de endodermis
zorgt voor de selectieve
opname van mineralen.
Hoe kan water omhoog komen
in de wortels:
Figuur 2: Opname van water en opgeloste mineralen.
1. Water met opgeloste mineralen wordt via de wortelharen opgenomen uit de bodem
en diffundeert via de schors naar de endodermis.
2. Dit gebeurt via de celwanden.
3. Mineralen worden actief door endodermiscellen naar binnen in de boom
getransporteerd.
4. Door osmose diffundeert het water naar de centrale cilinder. ontstaat worteldruk
5. Het water met de opgeloste mineralen stijgt in de houtvaten. (de bandjes van
Caspary verhinderen dat het water teruggaat)
Capillaire werking
, Biologie samenvatting hoofdstuk 4: Transport (havo 5)
Bij capillaire werking stijgt een vloeistof in een smal buisje. In houtvaten is dit mogelijk,
omdat ze nauw zijn.
Door een combinatie van cohesie en adhesie kan vloeistof omhoog getransporteerd
worden.
Cohesie = binding van dezelfde soort moleculen binding tussen water moleculen
Adhesie = binding van verschillenden soorten moleculen. binding met de celwand.
De cohesiekracht en de adhesie kracht zijn groter dan zwaartekracht hierdoor gaat het water
omhoog.
Verdamping
Water verdampt vanuit de
luchtholten en cel tussenruimten
naar buiten via de huidmondjes.
water uit de celwanden gaan
ook verdampen. Door verdamping
ontstaat in de houtvaten een
onder druk Hierdoor zuigen
houtvaten water op.
Figuur 3: Verdamping uit een deel van een blad.
Figuur 4: Anorganische sapstroom.
Organische sapstroom
Basvaten transporteren organische producten van de fotosynthese door de gehele plant.
Het sap in de basvaten bestaat uit: suiker, mineralen, aminozuren en hormonen. De sap
richting inde basvaten kunnen in alle richtingen gaan.
Circulatiesystemen bij dieren
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Esmayderks. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.77. You're not tied to anything after your purchase.
