Summary
Samenvatting Historische context 'de Republiek' (H1)
- Course
- Level
Goede en duidelijke samenvatting. Een complete samenvatting van de afspeellijst van Jortgeschiedenis over dit onderwerp (VWO Historiche contexten de Republiek).
[Show more]
Seller
Follow
charlottejanssenn
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 1 – De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 1515-16481.1 - Waardoor brak er een opstand uit in de Nederlanden, 1515-1572?
Luther en de Reformatie
Begin 16e eeuw kritiek van Maarten Luther op de katholieke kerk:
1517: Maarten Luther 95 stellingen gespijkerd op de deur van een kerk, daarmee begon zijn protest
in het openbaar.
Volgens Luther was katholieke kerk te veel bezig met roem, rijkdom en macht en hadden ze allemaal
zaken bij het geloof bedacht die niet in de bijbel stonden en er dus ook niet bij hoorden.
Ze hadden b.v. een eigen staat en leger. Paus niet alleen hoofd katholieke geloof, maar was
ook staatshoofd
Geestelijken veel te veel bezig met rijkdom; B.v. handel in aflaten (als je zonde had begaan,
moest je aflaten verkrijgen zodat je zonde weer vergeven was en je naar de hemel kan) dit
kon steeds vaker bij geestelijken gekocht worden.
Geestelijken waren onwetend; wisten niet meer wat bij het geloof hoorden
Volgens de katholieke kerk had je geestelijken nodig om in de hemel te komen. Volgens Luther was
dit allemaal niet nodig. Hij zegt dat alleen de bijbel nodig is, die moet daarom in de volkstaal worden
verspreid.
De protestantse boodschap werd verspreid via de nieuwe media pamflet en boek.
-> In het Duitse rijk waar Luther leefde, groeide zijn aanhang sterk. Karel V was op dat moment de
leider. Karel was katholiek en vond het verhaal van Luther maar niks. Net zoals de Paus, die had
Luther in de ban gedaan van de kerk.
Volgens Luther mag de vorst het geloof voor zijn onderdanen bepalen. Daarom steunen veel vorsten
de ideeën van Luther. Hierdoor kreeg Karel minder macht in het Duitse rijk.
1521: Rijksdag van Worms -> Karel V roept Luther op om in Worms te verschijnen.
Luther moet ideeën herroepen
🔽
Luther weigert
🔽
Karel V verklaar Luther vogelvrij (=iedereen mag Luther doden zonder daarvoor te worden gestraft)
Luther wordt verstopt in Kasteel van Saksen.
🔽
Scheuring in de christelijke kerk (katholiek <-> protestant)
-> (K.A: protestantse reformatie die splitsing v.d. christelijke kerk in West-Europa tot gevolg had)
Luther krijgt steun van Duitse vorsten -> Godsdienstoorlogen in Duitse rijk.
1555: Vrede van Augsburg. Vrede tussen protestantse Duitse vorsten en Karel V
Karel vindt dat zelf niks, maar moest wel. 'Wiens gebied, diens gebed' -> vorst bepaalt in een gebied
wat het geloof is. Karel heeft hier geen invloed op en daarom vindt hij dat niks.
Centralisatiepolitiek van Karel V
Bestuur in de Nederlanden in de Middeleeuwen:
Feodale leenstelsel met als leenheer de Duitse keizer of Franse koning -> Die stelden iemand van
hoge adel aan (graaf/hertog) -> die verdeelden verder onder achterleenmannen (lage adel) en
tegelijkertijd krijgen steden ook steeds macht.
, Duitse keizer/Franse koning niet veel te zeggen in NL, de hoge adel regeerde namelijk samen de
(gewestelijke) Staten. -> dat waren de geestelijkheid, adel en steden.
Geen centraal bestuur, maar grote zelfstandigheid van de gewesten.
In de 15e en 16e eeuw wordt in de Nederlanden de positie van de stedelijke burgerij sterker -> komt
door toename van handel en nijverheid.
Omdat ze rijker worden, moeten ze ook meer belasting betalen aan de graven/hertog. In ruil
hiervoor kregen ze weer privileges (stadsrechten) terug.
Karel vindt het niks dat die 17 Nederlandse Gewesten zoveel mogelijk zelf proberen te besturen.
Karel V: centralisatie.
Centralisatiebeleid vormt een bedreiging voor de privileges van de steden.
1531: instelling van de drie collaterale raden (de drie centrale bestuursraden)
Die gaan vanuit Brussel besturen:
1 - Raad van State
Belangrijkste Nederlandse edelen
Advies geven over het beleid in de 17 gewesten
2 - Geheime Raad
Rechtsgeleerden
Opstellen van wetten en toezicht houden op het bestuur van gewesten en steden
3 - Raad van Financiën
Hoge edelen en rechtsgeleerden
Uitvoering van en toezicht houden op het financiële beleid
-> (K.A: Het begin van staatsvorming en centralisatie)
1555: Karel V wordt opgevolgd door Filips ll. Hij zet het centralisatiebeleid voort. Alleen Filips
vertrekt al snel naar Madrid ->
Dagelijks bestuur over de Nederlanden komt in handen van een landvoogd. (Margaretha van Parma)
Kettervervolgingen in de Nederlanden
~ In de Nederlanden kreeg de kerkhervormer Calvijn meer aanhangers dan Luther
~ Volgens Calvijn mag een gelovige zelf zijn geloof bepalen, zonder toestemming van de overheid
~ 1550: instelling van de bloedplakkaten door Karel V
Bloedplakkaten zijn wetten waarin staat dat je de doodstraf krijgt en al je goederen in beslag worden
genomen als gevolg van:
Drukken, schrijven, verspreiden en bezitten van ketterse boeken en afbeeldingen
Bijwonen van protestantse bijeenkomsten
Huisvesten van protestanten
-> (K.A: Het streven van vorsten naar absolute macht)
Filips II zet beleid van Karel V voort.
Veel Nederlanders twijfelden aan de zin van strenge vervolging en waren bezorgd over de aantasting
van hun privileges.
1566: indienen smeekschrift door de lage Nederlandse adel, een verzoek tot matiging van de
kettervervolgingen.
🔽
Belofte landvoogd: tijdelijk minder kettervervolgingen.
🔽
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller charlottejanssenn. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.02. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
82191 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now