Class notes
Complete uitwerking colleges Health Psychology HSO-20806
- Course
- Institution
Volledige uitwerking van alle colleges inclusief PowerPoint slides!
[Show more]
Seller
Follow
JeskeKnol
Reviews received
Content preview
Openingscollege GezondheidspsychologieWaarom wordt de één 100 en de ander niet? Dit komt door een combinatie van factoren en niet door
één factor die heel belangrijk is. Genen en leefstijl zijn hele belangrijke factoren.
Gedrag niet de enige determinant van gezondheid, maar wel een belangrijke!
Soms denken mensen direct aan gedrag (i.e. leefstijl; gezonde voeding, niet roken, genoeg slapen),
maar dit is niet de enige factor. Het is wel een belangrijke factor omdat je er zelf invloed op uit kunt
oefenen. Een andere factor is het gezondheidssysteem (een goede dokter). Je hebt zelf weinig controle
over de medische vooruitgang, maar je leefstijl/gedrag is iets waar je degelijk iets aan kunt doen.
~1850: virussen en infectieziekten beheersten ons leven (i.e. Cholera, de Pest, Tyfus).
~1970: chronische ziekten (i.e. hart- en vaatziekten, kanker, diabetes → leefstijl gerelateerde ziekten
waar mensen aan overleden). Mensen hebben invloed op deze ziekten met hun gedrag. Menselijk
gedrag is dus belangrijk als we iets aan gezondheidsbevordering willen doen (i.e. rookpreventie,
mensen een goede voeding aanleren → chronische ziekten voor sommige mensen voorkomen). Het is
niet alleen belangrijk de start van chronische ziekten uit te stellen of te voorkomen, maar het
betekent ook dat er heel veel mensen rondlopen met een chronische ziekte (i.e. diabetes). Ook dan is
psychologie belangrijk (het begrijpen van menselijk gedrag) omdat deze mensen zullen moeten leren
omgaan met hun ziekte en medicijngebruik (mogelijke aanpassing van voedings- en beweegpatroon).
Gedrag = dingen die je mensen ziet doen (i.e. wat ze in hun mond stoppen, of ze wel of niet sporten,
of ze wel of niet sociale contacten hebben), maar het gaat ook om wat er zich in het hoofd van mensen
afspeelt (gevoelens en gedachten).
Sociologie richt zich meer op het niveau van de maatschappij i.p.v. het individu. Het kijkt naar hoe
groepen met elkaar omgaan (i.e. groepen met een dominante rol kunnen andere groepen
onderdrukken).
,Waarom dragen sommige mensen een helm en andere mensen niet? → Distale factoren staan verder
af van het gedrag.
- Demografische factoren: ouderen en kinderen dragen vaker een helm dan jongeren en
(jong)volwassenen.
- Beleidsfactor: is het wel of niet verplicht?
- Omgevingsfactoren: hoe is de kwaliteit van het fietspad? Op wat voor soort fiets fietsen
mensen?
Proximale (= psychologische / psychosociale) factoren (wat speelt er zich in het hoofd van het individu
af?) zijn dichterbije factoren die bepalen of iemand een bepaald gedrag uitvoert. Bv “waarom dragen
ouderen of kinderen vaker een helm dan jongeren?” Dat heeft mogelijk te maken met een
psychologische factor als risicoperceptie. Ouderen zullen zichzelf kwetsbaarder achten dan jongeren.
Of een bepaalde attitude hebben t.a.v. het gedragen van een helm bepaalt of een gedrag wel of niet
uitgevoerd wordt. Distale factoren oefenen invloed uit op proximale factoren (die makkelijker te
beïnvloeden zijn → daarom zijn psychologen hierin geïnteresseerd) die het gedrag beïnvloeden
volgens psychologen.
Er zijn veel verschillende psychologie disciplines. Freud beschreef hoe mensen zich ontwikkelen van
baby tot volwassene (ontwikkelingspsychologie). Gezondheidspsychologie heeft veel theorieën en
kennis uit de sociale- en klinische psychologie meegenomen.
,Gezondheidspsychologie past kennis over menselijk gedrag toe om de gezondheid van mensen te
bevorderen of in stand te houden. Dit kan preventie of voorlichting zijn of mensen helpen in hun
ziekteproces of in de diagnose van ziekte.
- Richt zich op een gezonde populatie. Hier wordt voornamelijk kennis uit de sociale psychologie
gebruikt.
- Gaat voornamelijk om de populatie van mensen die met ziekte te maken hebben.
Theorieën en modellen die gezondheidsgedrag of het omgaan met ziekte verklaren. Dit is samen
gegaan met de ontwikkeling van veel kwantitatieve meetinstrumenten om de modellen en theorieën
te toetsen.
Op basis van kennis die je al hebt, bestaande theorieën en waarnemingen kun je een bepaalde theorie
ontwikkelen. Een model probeert een theorie (met pijltjes etc.) visueel te maken.
Concept: dit is vaak iets dat niet tastbaar is (in psychologische theorie). Bv interne- of externe
motivatie.
, Eenvoudig versus complex model. De termen theorie en model worden vaak door elkaar gebruikt.
• SCT: Social Cognitive Theory → Je gedrag, omgeving en psyche staan met elkaar in verbinding
en beïnvloeden elkaar.
• HBM: Health Belief Model → Model rondom risicoperceptie (achten mensen zich vatbaar of
niet voor een bepaalde ziekte?). Bv. laten mensen zich wel of niet vaccineren?
• TRA: Theory of Reasoned Action → Voorloper van TPB.
• TPB: Theory of Planned Behaviour
• PMT: Protection Motivation Theory → Waarom voeren mensen bepaald beschermend gedrag
uit?
• TTMC / SoCM: The Stages of Change Model (Trans Theoretical Model of Change) → Model dat
aangeeft hoe mensen door verschillende processen van gedragsveranderingen gaan.
• SDT: Self-Determination Theory → Gaat over interne- versus externe motivatie. Relevant voor
gedrag waarbij motivatie een grote rol speelt.
• HAPA: Health Action Process Approach → Combineert informatie uit de andere modellen (zie
slide).
“Ervaren rokers positievere sociale normen t.a.v. roken dan niet-rokers?” Het gaat hier om een verschil
tussen groepen (rokers worden vergeleken met niet-rokers).
Onderzoeksopdracht
Ons gedrag is in sterke mate van invloed op onze gezondheid. Naast de BRAVO thema’s (Bewegen,
Roken, Alcohol, Voeding en Ontspanning) zijn er meer gedragingen die met gezondheid samenhangen.
Bij psychosociale determinanten gaat het om factoren die zich binnen een persoon afspelen (hoe
individuen denken of voelen). Bv iemands attitude, eigen affectiviteit, risico-perceptie, copings-
voorkeur, zelfvertrouwen of bepaalde persoonlijkheidskenmerken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller JeskeKnol. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.68. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64438 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now