De 3 stappenaanpak helpt een cliënt de KVL te optimaliseren. De 3 denkstappen vormen de leidraad
voor het sociaal werk.
1.2 Duurzaam multimethodisch sociaal werk in 3 stappen
Onder het multimethodische stappenplan in het sociaal werk wordt verstaan: het stapsgewijs in
kaart brengen van en werken aan de cliëntsituatie, zodat de cliënt optimaal geniet van de
mogelijkheden die het leven biedt.
Het multimethodische stappenplan in het sociaal werk bestaat uit 3 stappen:
1. Persoonlijke archiefkast (PAK)
De sociaal werker onderzoekt en ordent in het verhaal van de cliënt welke minfactoren
(spanningsbronnen) en welke plusfactoren (krachtbronnen) de cliënt ervaart.
2. Psychosociaal assessment (PSA)
De sociaal werker ontwikkelt werkhypothesen; ingeschat wordt hoe (met welke methoden)
de aanwezige plussen in de cliëntsituatie kunnen worden aangewend om de minnen te
reduceren.
3. Psychosociale interventie (PSI)
De sociaal werker werkt met de cliënt en stelt voor de minnen ook daadwerkelijk te
reduceren in de cliëntsituatie door middel van de aanwezige plussen. Tevens wordt gemeten
of er voorderingen zijn en zo ja welke. Draagt dit bij aan de KVL. Indien nodig worden de PAK
en PSA bijgesteld en de 3 stappen opnieuw ondernomen.
Zo worden de cliënt en diens omgeving op verschillende niveaus geholpen de eigen kwetsbaarheid
en kracht te erkennen (impactfactor +/-), de eigen omgangsstijl te verbeteren (copingfactor +/-) en
het eigen netwerk en de voorzieningen te versterken (supportfactor +/-)
Bij behoefte gericht werken in de hulpverlening neemt de maatschappelijk werker steeds de
behoeften en noden van de cliënt als uitgangspunt. Dit zorgt ervoor dat de natuurlijke behoeften van
de cliënt vooropstaan in plaats van de toevallige voorkeursmethode van de sociaal werker.
1.2.1 Stap 1: persoonlijke archiefkast (PAK)
De eerste methodische stap van jou als sociaal werker bij de aanmelding is de contactlegging, het
verzamelen van informatie over de cliëntsituatie en deze ordenen in de genoemde PAK.
Een veilige basis van contact is nodig voor het krijgen van betrouwbare informatie.
Bij de aanmelding begin je ‘daar waar de cliënt is’. Daarbij zet je de non-directieve basismethode in.
Door de contactlegging met de cliënt wordt een vertrouwensbasis gelegd tussen jou als sociaal
werker en de cliënt.
Je brengt bij de aanmelding en de intake de cliëntsituatie in kaart. Dit is een eerste inventarisatie van
de plussen en minnen.
,De cliënt is expert
De vraag is welke factoren de cliënt als negatief en welke als positief ervaart, de minnen en de
plussen, ofwel de kwetsbaarheid en de kracht in de cliëntsituatie.
De plussen en minnen worden door de sociaal werker samengevat in trefwoorden als ‘negatief of
positief aandachtsgebied’.
Voor het samenvatten en spiegelen van de gebleken feitelijke aandachtsgebieden maak je gebruik
van de PAK.
Door het tekenen van de archiefkast van de cliënt wordt elk aandachtsgebied voorgesteld als een
‘laatje’ van de eigen archiefkast.
De laatjes zijn als het ware gevuld met ‘onrustig materiaal’ (onvervulde behoeften) dat tot dusver
onvoldoende aandacht heeft gehad.
Je stelt als sociaal werker voor samen met de cliënt orde aan te brengen in de persoonlijke
archiefkast. Op die manier breng je rust bij de cliënt. Door deze werkwijze bevorde4re je een
proactieve en ze4lfregulerende houding bij de cliënt.
De kracht van de cliënt zelf (de plussen) wordt gemobiliseerd (empowerment) om actief de
spanningsbronnen (de minnen) op te sporen en samen met de sociaal werker te werken aan het
optimaliseren van de KVL.
Impactfactor +/-
Bij impactfactor denken we aan de invloed van life-events (levensgebeurtenissen), de manier waarop
we reageren en de steun die we krijgen.
Life-events kunnen niet worden beïnvloed, want ze zijn een wezenlijk onderdeel van het leven. Maar
de impact van life-events kan ook positief zijn (successen).
In de PAK worden de feitelijke en persoonlijke gevolgen van life-events zichtbaar zoals ze door de
cliënt zijn ervaren: de life-impact.
Je gaat uit van de cliënt en laat het persoonlijke cliëntverhaal vertellen, met alle feiten rond life-
events, klachten, emoties en vragen waar de cliënt mee zit.
De life-impact vormt de ballast, de tekorten, de onvervulde behoeften, de psychosociale kilo’s die het
leven van iemand danig kunnen ontregelen.
Life-impact is op de eerste plaats de positiviteit of negativiteit die iemand ervaart door een of meer
life-events.
Aan bod komen dus gebeurtenissen als de oorzaak van life-events, bijvoorbeeld scheiding, overlijden,
ziekte, gevoelens als moe, gespannen etc.
De impactfactor betreft op de 2e plaats de eigen reacties die life-events oproepen ‘ik weet hier niet
mee om te gaan’.
Een 3e aspect is de ervaren steun tot dusver ‘ze laten me stikken’.
, In dat opzicht helpt het opmaken van de PAK de cliënt bij de erkenning en bewustwording van de
eigen situatie.
Het is erkennend wanneer de sociaal werker alle aspecten van de impactfactor in trefwoorden in de
PAK neerzet. Welke invloed hebben de life-events op de vervulling van levensbehoeften? Worden de
survival-, affectie- en zelfbepalingsbehoeften vervuld?
De bewustwording van de impact bij de cliënt is de basis voor de 2 e stap van de 3 stappenaanpak.
1.2.2 Stap 2: psychosociaal assessment (PSA)
De sociaalwerker heeft volgens de 1e stap voldoende informatie verzameld en is tot een (voorlopige)
analyse van de cliëntsituatie gekomen. Op basis van deze gegevens ontwikkel je niet alleen
werkhypothesen over wat er aan de hand zou kunnen zijn (waar zit negativiteit en waar zit
positiviteit in de cliëntsituatie en hoe verhouden deze zich tot elkaar), maar ontwikkel je ook
werkhypothesen over wat eraan te doen is: welke methoden zijn geïndiceerd.
De PAK is dus de 1e grove inventarisatie en vormt het uitgangspunt voor stap 2, het psychosociale
assessment van plussen en minnen en bij bijpassende methoden (PSA).
Als de plussen en minnen in kaart zijn gebracht probeer je samen met de cliënt de aanwezige
behoeftegebieden tot in detail duidelijk te krijgen.
Je helpt de cliënt bij de bewustwording van welke behoeften aan de aanvankelijke knelpunten
gerelateerd zijn door middel van een checklist van 4 vragen:
1. Reality testing: Doet de cliënt uitspraken over de eigen situatie waaruit blijkt dat de realiteit
van de eigen situatie onder ogen gezien wordt (ik ben ontslagen met alle gevolgen van dien)
2. Gevoelens: Spreek de cliënt zich uit wat een feeling-yes-gevoel (prettig = pluspunt) geeft en
wat een feeling-no-gevoel (lastig = minpunt)? (dat voelt helemaal niet goed. dit is een
spanningsbron voor me)
3. Behoeften: Welke onderliggende onvervulde behoeften ervaart de cliënt? (ik mis door mijn
ontslag een bron van inkomen)
4. Wensen: Vertaalt de cliënt de behoeften in wensen aan wie? (zou jij me willen helpen weer
een bron van inkomen te krijgen?)
Bij een min ervaart de cliënt dus een nee-gevoel, een spannignsbron omdat kennelijk een behoefte
onvervuld is.
Een plus staat voor een krachtbron, de aanwezige behoeften zijn wel vervuld.
Je erkent en waardeert wat de cliënt aan positieve zelfzorg (coping) en positieve mantelzorg
(support) naar voren brengt om zo uiteindelijk de onvervulde levensbehoeften vervuld te krijgen.
Zo ontstaat behoefte- ofwel vraagverheldering en kunnen doelen gesteld worden.
De mogelijkheid ontstaat een methode(combinatie) voor te stellen die tegemoetkomt aan de ervaren
behoefte(n).
Werkhypothese, de dynamische diagnose?
Het zoeken naar en herkennen van aanwijzingen voor het inzetten van de meeste passende
methodecombinatie wordt methodische indicatiestelling genoemd.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller vvfemke. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.