Duidelijke samenvatting met begrippenlijst van de hoofdstukken 6, 7, 8 en 10 -> precies wat je moet kennen voor het tentamen arbeidsverhoudingen.
Erg uitgebreid waardoor het tentamen de eerste keer makkelijk te halen is.
Hoofdstuk 10 Arbeidsverhoudingen vanaf 1945
Hoe is de relatie tussen de sociale partners en de overheid inzake de
arbeidsvoorwaardenvorming?
10.1 Historische context
Tot WOII stelde de wg en wn de arbeidsvoorwaarden zelf vast. Later
vormde er een cao waarin arbeidsvoorwaarden werden vastgelegd.
Na de oorlog kreeg de overheid een actieve rol en een leiderspostitie
toegewezen ook op gebied van ontwikkeling van lonen en andere
arbeidsvoorwaarden.
Na 1945 hadden wg gezegd dat de vrijheid die ze hadden mbt
arbeidsvoorwaarden mag en kan worden ingeperkt.
10.2 Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen 1945
In het BBA 1945 werd het fundament gelegd voor een naoorlogse
loonpolitiek. Na de oorlog werd er gekozen voor een gecentraliseerde en
geleide loonpolitiek. Het zag er ongeveer zo uit:
- De overheid had bevoegdheid algemene aanwijzingen op te stellen
- Voor die overweging had de stichting van arbeid die uit
vertegenwoordigers van de wg en wn centrales bestond
mogelijkheid hun visie te laten horen.
- Algemene aanwijzingen waren bestemd voor het College van
Rijksbemiddelaars die de spil vormde waar het loonpolitieke stelsel
om draaide.
- Alle nieuw afgesloten cao’s moesten voor inwerktreding door het
college worden goedgekeurd.
- Het college kreeg de bevoegdheid om bindende loonregelingen vast
te stellen.
Deze regeling is bijna 20jr van kracht geweest.
10.3 Buitengewoon Besluit Arbeidsverhoudingen 1963
In het nieuwe stelsel is meer plaats voor een grotere
onderhandelingsvrijheid voor wg en wn. Toetsing van cao’s voorafgaand
bleef wel maar kwam in handen van stichting van de arbeid.
Stichting van de arbeid moest eerst een positief advies geven voordat het
college van rijksbemiddelaars bindende loonregelingen uit te vaardigen.
De regering kon el half jaar haar wensen in een gesprek met de stichting
van de arbeid uiteenzetten op basis van de door de SER opgestelde
rapporten. Stichting van de arbeid was niet gebonden aan het
overheidsadvies.
De regering mocht toch wel iets doen namelijk een loonpauze afkondigen
dat hielt in dat de goedkeuring van de cao’s opgeschort zou worden
tijdens die betreffende periode. Ook mocht de regering bij een
fundamenteel verschil van inzicht met de stichting van de arbeid terug
grijpen naar het stelsel van vóór 1963, goedkeuring van cao’s kwam dan
,weer in handen van Rijksbemiddelaars. In half 1966 maakte de overheid
daar gebruik van tot eind 1967.
10.4 Wet op de loonvorming 1970
In 1970 werd via de Wet op de loonvorming (oftewel de Loonwet) het BBA-
stelsel definitief afgeschaft. Er werd een systeem geïntroduceerd dat
gebaseerd was op vrije collectieve onderhandelingen en decentralisatie.
De Wet op de loonvorming geldt nu nog steeds.
Een belangrijk punt was dat de toetsing voor de inwerktreding van een cao
niet meer bestond. Cao-onderhandelaars hadden alleen nog een
meldingsplicht. Van het bereikte restultaat bij de toenmalige
arbeidsinspectie wat nu Inspectie SZW is.
10.5 Ingrepen van de regering sedert 1970
Sinds 1970 zouden de cao-partijen zelfstandig de inhoud van de
arbeidsvoorwaarden moeten kunnen vaststellen en alleen in
uitzonderingssituaties zou een regering dit proces kunnen verstoren dmv
het afkondigen van een loonmaatregel. Dat was de opzet van de Wet op
de loonvorming.
Tot 1983 probeerde de overheid de wet te wijzigen en dat lukte soms ook
om de greep op de collectieve arbeidsvoorwaardenvorming te versterken.
Sociale partners eisten net als voor WOII vrije collectieve
onderhandelingen net als ze die tot 1970 hadden. Ze ervaarde de
overheidsinsterventie als een onaanvaardbare inbreuk. Bij ernstige
verstoringen van de economie accepteerde de sociale partners een
sturende overheid. De sociale partners beriepen zich op de Verdragen nr.
87 en 98 van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO). In deze
verdragen worden het recht van vakverenigingsvrijheid en het recht op
vrije collectieve onderhandelingen erkend.
De loonontwikkelingen binnen de private sector waren zo belangrijk dat de
regering de sociale partners niet kon vrijlaten met name omdat er diverse
koppelingsmechanismen bestonden die direct invloed uitoefenden op de
hoogte van de salarissen in de publieke en semipublieke sector. Omdat er
loon- en inkomstenbelasting wordt geheden is het mogelijk dat deze
uitgaven uit de collectieve middelen wordt gefinancierd. Bijvoorbeeld:
- Ambtenarensalarissen
- Inkomens van de werknemers in de semipublieke sector als
welzijnssector of gezondheidszorg volgenden op hun beurt de
ambtenarensalarissen
- De cao-arbeidsvoorwaarden waren ook maatgevend voor de hoogte
van het minimum(jeugd)loon.
Het koppelingsmechanisme van de ambtenarensalarissen aan de
loonontwikkelingen binnen de private sector is volledig afgeschaft. Ook de
arbeidsvoorwaarden in de semipublieke sector is afgeschaft.
10.6 Terugtred overheid
,In 1985 heeft de regering een wetsontwerp ingediend tot wijziging van
specifiek art. 10 van de Loonwet. Hierop lijkt dat de overheid door wil gaan
op de (afgedwongen) weg die ze in 1983 ingeslagen zijn en die meer
aansluiten op sociale partners. Er mogen alleen van overheidswege
correcties worden aangebracht op lonen en andere arbeidsvoorwaarden
als ‘een zich plotseling voordoende noodsituatie van de nationale
economie, veroorzaakt door één of meer schoksgewijs optredende externe
factoren, het nemen van maatregelen ten aanzien van het peil van de
loonkosten, in samenhang met andere maatregelen, vereist’. In 1987 is dit
in werking getreden.
10.7 Loonmaatregel, centraal akkoord en collectieve actie
Loonmaatregelen gaan gepaard met spanningen. Omdat loonmaatregelen
juridisch gezien in feite niet meer mogelijk zijn, is overreding het
belangrijkste instrument dat de regering bezit: wg en wn moeten bewust
worden gemaakt van de gevolgen van cao-afspraken die ongunstig zijn
voor het landsbelang.
Verhoudingen tussen overheid en wg/wn hebben in de 21e eeuw vaak op
scherp gestaan en er was weinig vh poldermodel zichtbaar. In 2004 waren
er veel spanningen tussen overheid/ regering en de sociale partners
omdat de regering tegen de zin van wg en wn wettelijke maatregelen ging
nemen op gebied van ziekte, arbeidsongeschiktheid, werkloosheid en
pensioen. Uiteindelijk was er in 2005 een sociaal akkoord hierover. In 2013
zijn samen met wg, wn en overheid een sociaal akkoord gesloten met
ingrijpende bezuinigingen en is het ontslagrecht gewijzigd. Deze
maatregelen zijn terug te vinden in de Wet werk en zekerheid (WWZ). In
2019 is een landelijk pensioenakkoord gesloten tussen alle betrokkenen.
Begrippenlijst
Buitengewoon Besluit Besluit op basis waarvan na WOII
Arbeidsverhoudingen (1945/1963) de nationale loonontwikkelingen
konden worden beheerst.
College van Rijksbemiddelaars College dat in de jaren na WOII een
flinke stempel drukte op de
loonontwikkelingen in Nederland.
De overheid/ regering gaf het
College aanwijzingen over de wijze
waarop beslist diende te worden.
Geleide loonpolitiek Situatie waarbij de loonvorming in
Nederland niet door werkgevers en
werknemers wordt bepaald, maar
door de centrale overheid
, (regering) en/ of het College van
Rijksbemiddelaars.
Loonmaatregel Maatregel door de overheid, thans
gebaseerd op de Wet op de
loonvorming, waarbij inbreuk wordt
gemaakt op het beginsel van vrije
collectieve onderhandelingen.
Verdragen nr. 87 en 98 Verdragen van de Internationale
Arbeidsorganisatie (ILO), die het
recht van vakverenigingsvrijheid
en van vrije collectieve
onderhandelingen door wg en wn
garanderen.
Vrije collectieve onderhandelingen Situatie waarbij
werkgevers(organsiaties) en
vakbonden tezamen bij cao
vaststellen hoe hoog de lonen ne
andere arbeidsvoorwaarden zullen
zijn, zonder inmenging van de
overheid.
Wet op de loonvorming 1970 Wet die in beginsel vrije collectieve
onderhandelingen over
arbeidsvoorwaarden door
vakbonden en
werkgevers(organisaties)
garandeerde. In de praktijk is
desondanks tot 1983 een strak
loonbeleid door de nationale
overheid gevoerd.
Hoofdstuk 6 Cao (collectieve
arbeidsovereenkomst
6.1 Praktische relevantie cao
Ongeveer 85% werkers hebben te maken met een cao.
6.2 Formele aspecten van de cao
We bespreken:
1. Wat een cao is
2. Het karakter van de cao
3. Ondernemings-cao en bedrijfstak-cao
4. Standaardregeling en minimumregeling
6.2.1 Wat is een cao?
De cao is geregeld in de Wet op de collectieve arbeidsovereenkomst
(Wcao). In deze wet wordt cao omschreven als: een schriftelijke
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller fdejong. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.94. You're not tied to anything after your purchase.
