Summary
Samenvatting /
- Course
- Institution
Dit is een samenvatting gebaseerd op de cursus van wereldinzicht mens en maatschappij. Dit vak wordt in het 2e jaar gegeven.
[Show more]
Seller
Followgellensmargot
Reviews received
Content preview
Wereldinzicht: mens en maatschappijNieuwe tijden 1500 – 1945 + onze tijd 1945 - …
De vorstentijd
Situering in de tijd
Nieuwe tijd: suggereert een sterke breuk met de middeleeuwen en continuïteit met het heden.
Legt de klemtoon op de verschillen met de middeleeuwen.
Situering in de ruimte
De Middeleeuwste Europeaan leefde met een beperkte voorstelling van de wereld. In zijn fantasie
bevolkte hij onbekende landstreken met vreemde wezens. Angstvallig bleven zeelui langs de bekende
kusten varen.
Dit veranderde omstreeks het midden van de 15e eeuw toen de ontdekkingstochten een nieuwe wereld
aan Europa kenbaar maakten.
Europa ontdekt de wereld in de 15e eeuw
Wat maakte de ontdekkingsreizen mogelijk
Verbetering van de scheepvaarttechnieken
het kompas
de oudste vermelding van de magneetnaald vinden we in een Chinese tekst van rond 1 100 na Chr.
100 jaar later werd dit pas, dankzij de Arabieren en Italianen in Europa bekend.
De magneetnaald werd aanvankelijk op een stukje hout bevestigd en te drijven gelegd in een kom met
water. Bij woelige zee was ze onbetrouwbaar.
Rond 1300 monteerde een Italiaanse scheepsvaarder de magneetnaald op een spil die in een klein
doosje ingesloten werd. Hij voegde er ook een windrood aan toe, zo werd het oceaanvaren mogelijk
gemaakt en moesten de zeevaarders de kust niet meer in het oog houden.
de portulaankaarten
kaarten voor zeevaarders waar voornamelijk de kusten en havens op aangeduid zijn.
het astrolabium
= een instrument waarmee de zeevaarder zijn plaats kan bepalen a.d.h.v de sterren.
Pagina 1 van 38
, het karveel
in de middeleeuwen maakte men gebruik van galeien en koggen.
Een combinatie van deze twee boten wordt een karveel genoemd.
Galeien werden voortbewogen door roeiers en hadden een
driehoekig zeil, ze waren vlug maar hadden lange boorden en konden
dus moeilijk de hoge golven van de Atlantische oceaan trotseren.
Koggen waren schepen met een hoge boord en hadden één zeil en één mast, ze konden een grote last
vervoeren, maar waren zwaar en massief gebouwd en staken diep in het water. Ze waren wel geschikt
voor goederentransport maar waren te traag voor verre tochten.
het karveel had 3 of 4 masten met meerdere zeilen en vaart ongeveer 10 km/u, de zeer hoge boord
liet de hoge golven van de oceaan toe. Er was ook een stevig roer aan de achterkant van het schip
gevestigd waardoor de zeewaardigheid ten zeerste vermeerderd werd.
Nieuwe uitvindingen: het gebruik van vuurwapens
De technische vooruitgang kenmerkte het einde van de stedentijd en het begin van de vorstentijd.
Buskruit: mengsel van salpeter, zwavel en houtskool was sinds lang gekend bij de Chinezen.
7e eeuw: Byzantijnen gebruiken deze brandende stof onder de naam ‘Griekse vuur’ tegen
de turken.
Deze mengeling was brandbaar indien je met pek en olie ging werken en dit op het water
ging uitstrooien. Zo werden vijandige schepen in brand gestoken.
14e eeuw: De Arabieren leren dit mengel aan de Europeanen kennen.
Door de verhouding van dit mengsel te veranderen kreeg het een ontploffingskracht en
precies deze kracht werd toegepast op een hele reeks nieuwe wapens die projectielen
konden wegslingeren.
Het gebruik van vuurwapens had belangrijke gevolgen:
- versterking van het absolutisme van de koning
- het belang van de ruiterij op het slagveld verminderde
- de kolonisatie van vreemde volkeren werd vergemakkelijkt
vuurwapens werden als bovennatuurlijk beschouwd en dit verklaart waarom een handvol Spaanse
avonturiers in zeer geringe tijd een uitgestrekt rijk hebben kunnen veroveren en onderwerpen.
Pagina 2 van 38
,Nieuwe wetenschappelijke opvattingen-uitvindingen
verruiming van de aardrijkskundige kennis
einde van de middeleeuwen: brede kringen beginnen het idee te aanvaarden dat de aarde
bolvormig is. Dit was reeds een wetenschappelijke verworvenheid
van de Grieken maar was tijdens de middeleeuwen terug in de
vergetelheid geraakt.
Deze nieuwe opvatting was een belangrijke voorbereiding voor de
grote ontdekkingsreizen van de 15e en 16e eeuw.
papier en boekdrukkunst
= uitgevonden door de Chinezen (ca. 100 n. Chr.) en werd bij de Arabieren bekend in de 8e eeuw. De
Arabieren leerden het de Europeanen in de 12e eeuw.
Eerste schreef men op perkament, gemaakt van gelooide huiden van dieren. Papier had als voordeel dat
het minder dik, lichter en vooral minder kostelijk te zijn dan het perkament. Maar pas bij de uitvinding
van de boekdrukkunst, waarbij papier gebruikt wordt, krijgt papier pas een overwegend belang.
De boekdrukkunst is in ‘fasen’ uitgevonden: 1) begin 15e eeuw: in Europa werden bepaalde teksten
in hout gesneden en door drukken vermenigvuldigd.
= blokboek
Groot nadeel: kan enkel gebruikt worden voor één-
zelfde tekst.
2) het gebruik van losse houten letters ligt aan de basis
van de eigenlijke boekdrukkunst. Deze kunnen voor
verschillende teksten aangewend worden, omdat ze
de houten letters in de gewenste volgorde konden
plaatsen.
3) Jan Gutenberg van Mainz zal deze techniek
verbeteren door van de houten letters, metalen letters
te maken, want deze letters kunnen gegoten worden,
zijn beter, minder slijtbaar en zijn gemakkelijker te
maken. In enkele tientallen jaren werd deze methode
over heel Europa verspreid.
In de Nederlanden werd de boekdrukkunst ingevoerd tijdens het Bourgondische tijdperk. Dirk Martens
uit Aalst en Christoffel Plantijn uit Antwerpen zijn zeer bekende drukkers.
Pagina 3 van 38
, Doel van de zeereizen
Nieuwe weg naar Indië voor specerijen
15e eeuw: de Middellandse zee werd onveilig gemaakt door Ottomaanse zeerovers. Hun activiteiten
belemmerden ten zeerste de handelsbetrekkingen tussen de Italiaanse steden en de
Arabieren, die waren uit Indië aanvoerden.
GEVOLG: specerijen werden peperduur en edele metalen, onontbeerlijk voor het
vervaardigen van de munt, uiterst zeldzaam waren.
Van deze schaarste aan specerijen en edele metalen maakten de Venetianen
en Genuezen dankbaar gebruik: Portugezen en Spanjaarden wilden zich
ontdoen van die tussenpersoonwoekeraars en zochten aldus een nieuwe weg
naar Indië.
Godsdienstige redenen
De heidenen bekeren tot het Christendom.
De Portugezen ontdekten de zuidoostelijke doorvaart naar Indië
Volgens Middeleeuwse legende: in het oosten van Afrika een christelijk rijk Portugese prins
Hendrik de Zeevaarder wilde dit rijk vinden. Hij wilde er een
verbond mee sluiten en in een laatste kruistocht de Turken definitief
verslaan. Het zou volstaan Afrika langs het zuiden te omzeilen.
Bovendien wou hij meer van de wereld te weten komen.
De portugese vloten die op verkenning werden gestuurd, hebben het “rijk van papa Jan” nooit gevonden.
Wel ontdekten ze nog tijdens het leven van Hendrik de Zeevaarder de kusten van Afrika tot aan de
Kaapverdische eilanden. Daar deden ze een grote ondervinding op over de winden en de stromingen en
begonnen ze met de kolonisatie van de Canarische Eilanden en de Azoren.
Na de dood Hendrik de Zeevaarder: gedachten over een kruistocht waren al snel vergeten.
Portugese schepen vaarden steeds verder langs de Afrikaanse
kusten, maar met de bedoeling om enkel de doorvaart naar
Indië te vinden.
1485: Diego Cao bereikte de monding van de Kongostroom
1486: Bartolomeu Dias bereikte de stormkaap
1498: Vasco Da Gama legt aan in Calicut op de westkust van Indië en hij had dus als eerste het doel
bereikt.
Pagina 4 van 38
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller gellensmargot. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $11.31. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
58426 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now