Hierbij bied ik mijn samenvatting aan van het vak Rechtssociologie. De samenvatting bevat een samenvattig van alle literatuur, alle hoorcolleges en werkgroepen. Een zeer uitgebreide samenvatting die een goede voorbereiding is op je tentamen
Wat is rechtssociologie?
Een eerste verkenning
Rechtssociologie bestudeerd de wederzijdse beïnvloeding van recht en de samenleving.
Law in the books en law in action
Juristen willen problemen oplossen met rechtsregels en met behulp van bevoegde gezagsdragers
zoals de rechter en advocaat. law in the books
Het bestuderen van het functioneren van juridische instituties, de maatschappelijke structuren en
het handelen van juridische professionals en burgers. Mee praktijk van het recht dan theorie law
in action.
Problemen en geschillen
Het recht is een heel specifiek systeem van geschilbeslechting waarbij belangrijke spelregels en rollen
worden omschreven. Wanneer is iets problematisch genoeg o m een geschil aan te gaan? Volgens de
piramide van William Felstiner, Richard Abel en Austi Sarat maken burgers niet overal een probleem
van en gebruiken niet altijd het recht (alleen topje van piramide).
Naming blaming and claiming: conflicten zijn sociale constructen (wat mensen ervan maken)
we kijken naar wat er tussen partijen gebeurt voor en nadat ze bij rechtbank verschijnen.
Verschillende ontwikkelingsstadia:
- Geen probleem: er is nog niks aan de hand
- Probleem benoemen: bepaald gedrag wordt voor het eerst als probleem benoemd.
- Blaming: aanwijzen van een ander als verantwoordelijke. Hierbij kan de schuldige blaming
the victim introduceren (lokte het bijv zelf uit).
Wat men als probleem ziet hangt af van de maatschappelijke opvattingen over wat
problematisch is en wie daarvoor verantwoordelijk is. hierbij komt vaak het recht kijken. Wet
regelt bijv wat als seksuele intimidatie wordt gezien. Dus niet alleen kijken naar algemene
maatschappelijk verkeer of sociale opvattingen in eigen kring maar ook naar geldende
wetten.
- Claiming: het opvragen/eisen van excuses, herstel, zekerheid of schadevergoeding. Kan via
individueel handelen of sociaal handelen gaan collectivisering (kan dus ook bij andere
twee stappen). Private problems als het zich voordoet op micro niveau. Wordt het geschil
door juridische professionals bekeken zoals rechter en advocaat dan wordt het een juridisch
geschil.
De begrippen naming blaming en claiming hebben analytisch doel: ontwikkeling vna conflict
onder woorden brengen.
Het geschil heeft dynamisch karakter. Conflictspiramide er zijn veel problemen maar weinig zullen
voor een juridisch forum terechtkomen. Soms komen partijen met advocaten er samen uit en in
enkele gevallen moet er een rechter bijkomen. Wanneer is iets een conflict? Grote rol aan algemeen
gedeelde normatieve overtuigingen. Beschikbaarheid van concreet woord belangrijk bij naming.
Juridisering en deregulering
In rijke westerse landen zijn er veel wetten en regels in publieke en private domein. Deze regels
worden als een belemmering gezien van de vrijheid van individu en bedrijfsleven klaagt over hoge
kosten van ophopende milieuregels en andere administratieve lasten. Of de juridische interventies
succes zijn hangt af van je perspectief.
Functies van het recht
5 law jobs volgens Karl Llewellyn:
1. Voorkomen van desatreuze conflicten
2. Beslechten van geschillen
3. Mogelijk maken van verandering
4. Erkennen van bestaande gezagsstructuur
5. Vastleggen van procedureregels om andere taken uit te oefenen
Rob Schwitters kent 4 functies v recht:
, - Ordenende functie: ordening komt tot stand als mensen in staat zijn om elkaar handelen te
voorspellen zodat zij hun eigen gedrag op dat van anderen kunne afstemmen
(verkeersregels)
- Instrumentele functie: recht is instrument in handen van overheid om doelen te realiseren.
- Geschilbeslechtingsfunctie: conflicten oplossen op vreedzame wijze
- Normatieve functie: recht vormt uitdrukking van bepaalde waarden en idealen.
Recht en sociale controle
Groepen en instituties oefenen sociale controle uit overr jou als individu door een subtiel stelsel van
(in)formele regels. Gaat niet om bindende rechtsregels en dus niet het recht geen rol speelt. Het
recht is een speciale vorm van sociale controle dmv overheidsregels. Niet-juridische oplossingen vaak
voorkeur als men in toekomst met elkaar nog te maken heeft.
Sturingsvraagstukken
Door veranderingen in van oa landgrenzen leggen burgers en bedrijven niet makkelijk neer bij
beslissingen van hogere hand. Bestaande kaders schieten vaan tekort om greep te krijgen op de
ingewikkelde maatschappij. hierom behoefte aan orientatiepunten en sturing
Governance is dat de overheid niet meer de enige instantie is die inrichting geeft aan ontwikkeling
van samenleving.
Toeschouwers- en deelnemersperspectief
Rechtssociologie is deeldiscipline van sociologie en
- in zuivere sociologische benadering van recht gebruikt men het externe perspectief (recht
wordt gezien als maatschappelijk verschijnsel en hierop sociologische inzichten op loslaten).
Doordat het deeldiscipline is kan je sociologische theorieën erop loslaten (sterke kant) maar
sociologen staan vreemd tegenover het recht dat sterk normatief is (zwak punt). Ze zijn niet
geïnteresseerd in het recht en geven voorkeur aan toeschouwersperspectief.
- Rechtsrealisatische studies kijken naar effecten van het recht in de samenleving en hoe recht
tot stand komt. sterke kant hiervan is dat vanuit voorhoede van rechtsgeleerdheid wordt
geopereerd. Juristen maken analyses om recht te veranderen met oog op gewijzigde
maatschappelijke omstandigheden. Recht = vorm van social engineering. Zwakke kant is dat
juristen beperkt beeld hebben van sociale wetenschappen. Weinig theoretische diepgang.
Kritisch en constructief
Kritische functie van rechtssociologie zie je in het bevragen en bekritiseren van veronderstellingen
van juristen als zij uitspraak doen over gedrag van mensen zonder empirische onderbouwing.
Constructieve dimensie: uit sociale wetenschappen wil men het recht beter laten functioneren
waardoor een betere fit ontstaan tussen recht en samenleving. Denk aan wetten evalueren.
Wetgever die effectiviteit nastreeft doet er goed aan om rekening te houden met sociale context
waarbinnen het recht werkt.
De meerwaarde van rechtssociologie is gelegen in de wetenschappelijke, empirische en
systematische bestudering van het recht met methoden en theorieën uit de sociale wetenschappen.
Bottom-up versus top-downperspectief
Top-down: het officiele perspectief van de autoriteiten en bestuurders als vertrekpunt (worden
bedoelingen van wetgever gerealiseerd?).
Bottom-up: onderzoeker kijkt naar recht vanuit positie van de burger/bedrijf (hoe reageren burger op
wet).
Het tweerichtingsverkeer tussen recht en samenleving
Recht is sociaal verschijnsel als product van menselijke interactie. Onderzoeken in de mate waarin
juridische constructies betekenis krijgen in samenleving. Rechtssociologie = de wederzijdse
beinvloeding van recht en samenleving bestudeert. Twee relaties:
1. Invloed samenleving op recht (sociale productie van recht)
2. Invloed van recht op samenleving (sociale werking van recht)
De sociale productie van recht
4 maatschappelijke bronnen van recht:
, 1. De politiek: bestaande politieke machtsverhoudingen in land. De politieke partijen,
bestuurders en ambtenaren zijn belangrijke publieke machtsfactoren. Zij bepalen in grote
mate wat voor wetten er komen. Ook private instellingen/organisaties hebben invloed op
politieke besluitvorming. Denk ook aan vakbonden. Op EU niveau ook internationale
politieke besluitvorming waarin NL een ondergeschikte positie inneemt.
2. Economisch-technologische ontwikkelingen: nieuwe ontwikkelingen zorgen voor richting van
rechtssysteem. Recht moet aanpassen aan de eisen van de economie. Door
wetenschappelijke vooruitgang moeten ook nieuwe eisen aan recht worden gesteld denk
aan mogelijkheden om illegaal muziek te kopieren tegenwoordig. Daarvoor wordt recht ook
aangepast. Ontwikkelingen als rampen zijn ook krachtige impuls aan rechtsontwikkeling
3. Juridische professionals: wettelijke regels krijgen betekenis als rechter ze concreet toepast.
Belangrijk dus om te weten hoe rechterlijke macht functioneert.
4. Rechtsopvattingen van burgers: welke rechtskennis heeft de burger en wat zijn hun
opvattingen hierover en vertrouwen ze het recht als oplossingsmethode voor hun geschillen?
Ze maken hun mening bijv duidelijk door voor bepaalde politiek partij te stemmen/spreken
anderen aan/demonstraties doen/mening geven op een weblog. Driedeling: before the law
(kijken op naar recht en erkennen het), with the law (gebruiken recht als het hen uitkomt)
and against the law (recht is onze tegenstander)
Rechtsculturen verschillen per land door naar bepaalde kenmerken te kijken. Cultuur wordt bepaald
door:
- wat in hoofden van individuen afspeelt en gedrag dat hieruit voortvloeit (kwali)
- Kijken naar bestaande juridische en sociale instituties en de aantallen juridische instituties,
professionals, advocaten en rechters. Hoeveel rechters/advocaten hebben we bijv
vergeleken andere landen? (kwanti)
De sociale werking van recht
Effecten van recht in samenleving.
- Bedoelde effecten: effecten die wetgever voor ogen stonden met invoering van wet
- Onbedoelde effecten: effecten die wetgever niet voor ogen stonden met invoering van wet
Sociale werking van recht zet vraagtekens bij twee aannames de burger kent de wet en
gehoorzaamt de wet. De burger kent niet alle wetten en door verschillende prikkels verandert het
gedrag. Twee vragen rijzen op:
- Hoe bereikt het recht de burger? tv, kranten, internet maar media geeft eigen inkleuring aan
hun berichtgeving. Nieuwe regelgeving via publicatie van werkgever, uni, bedrijf, vakbond op
sportvereniging (intermediaire organisaties, maken eigen selectie van regels). Wet vaardigt
wetten uit maar burger krijgt hiervan enkele gefilterd, strategisch en gekleurde informatie
over die wet binnen waardoor het andere wet lijkt dan de wet die is uitgevaardigd.
- Wat is de rol van sociale verbanden en instituties op effecten van recht? we leven in allerlei
semiautonome sociale velden (SASV). Deze organisaties hebben hoge mate van autonomie
en bepalen zelf zowel het doel als de manier waarop ze het nastreven en beperkt beinvloed
door overheid. Het semiautonome sociale veld worden groepen mensen bedoeld die eigen
regels opstellen en deze ook handhaven. Prikkels van wetgever hebben alleen invloed op
SASV als het in hun eigen overlevingsstrategie past. semiautonoom omdat regels van
buitenaf wel rol spelen. Instituties spelen een rol tussen burger en staat bij toepassing van
recht. in de wereld verschillen mensen qua behoeften, capaciteiten en rijkdom en dat het
niet eerlijk verdeeld is in de wereld. De verdeling wordt bepaald door maatschappelijke
instituties. Elke institutie eigen principes wie ergens voorrang krijgt.
Recht van onderop: het perspectief van de rechtssociologie
Introductie
Rechtssociologie bestudeert wisselwerking tussen recht en maatschappij. Uitkomst in recht door
veranderende sociale verhoudingen en effecten van recht op die verhoudingen? Maatschappelijke
betekenis van het recht (law in action).
, Recht van onderop
Perspectief van rechtssociologie kan best worden verwoordt met recht van onderop. Op twee
manieren interpreteren:
- Recht ‘van onderop’: rechtssociologen kijken vanuit maatschappij naar het recht. hoe geven
burgers/bedrijven en organisaties betekenis aan wetgeving. Hierom niet van binnenuit recht
bekijken maar extern/toeschouwersperspectief.
- ‘recht’ van onderop: gebruikmaken van ruim rechtsbegrip dan in bijv strafrecht. Naast
officiele rechtsvormen kijken we ook naar niet-officieel recht zoals egels die groepen mensen
zelf belangrijk vinden en waar zij in praktijk naar handelen zonder directe tussenkomst van
overheid.
Rechtssociologie van onderop
Resultaten van rechtssociologie tegenwoordig terug te vinden in beleidsnota’s, wetsevaluaties en de
media. Tegenwoordig ook andere wetenschapsgebieden die op hetzelfde terrein bevinden. In dit
boek andere invalshoek en niet alleen gericht voor vakgenoten geschreven maar voor breder publiek
door onderwerpen te gebruiken die ook voor niet-rechtssociologen herkenbaar zijn.
Meerwaarde van rechtssociologie: een leeswijzer
Het bied inzicht in maatschappelijke context van het recht. volgende stellingen:
- Recht is mensenwerk: recht maakt onderdeel uit van samenleving. Wet ontstaat door sociale
verbanden. De opvattingen van de wetgever geven kleur aan de wetten
- Recht en staat zijn niet onlosmakelijk met elkaar verbonden: he recht moet met andere
normen en regels concurreren binnen bijv bedrijven, groepen.
- Invloed van het recht staat ter discussie: wetten hebben niet altijd bedoelde effecten. Wet
moet aansluiten bij eigen normen en regels van sociale verbanden. Men moet vertrouwen
hebben in politiek en hen als legitiem zien.
Making sense of the law and society movement
Introduction
Empirical legal studies (ELS) krijgt weer meer aandacht. De vraag rijst waarom empirische
wetenschap over recht gesegmenteerd was over disciplines. Dit artikel richt op evolutie van Law and
Society movement (L&S), een alternatief terrein voor empirische studie van de wet en juridische
instellingen. L&S was ook tijden dat het belangrijk was binnen de law schools. Nadruk van law
schools naar social science verklaren waarom deze verandering zich voordeed. Kenmerken van L&S
uitleggen en Relatie uitleggen tussen ELS en L&S.
Origins
Wortels van L&S in ELS. Beide bewegingen kwamen begin 20 e eeuw toen in EU en VS de
wetenschappen verder gingen kijken dan alleen de wetten. In EU kwam er samenwerking tussen
rechtsgeleerden en sociale wetenschappers. Hierdoor betere effectiviteit en efficiëntie van beleid en
recht. Rechtsgeleerden in VS kregen interesse in de impact van de wetten. Ze richten op gerechtelijke
uitspraken. De mensen die deze uitspraken doen zijn onderhevig aan normen, overtuigingen en
emoties wat invloed heeft op uitkomst van de uitspraak. LSA werd opgericht in 1964 (interesse in
studie van recht en samenleving). Gingen meer vragen stellen rondom interactie tussen recht en
samenleving. 4 factoren die bijdrage aan de hernieuwde interesse in recht en samenleving:
- Verhoogde respect voor sociale wetenschappen
- Civil rights movement and war on poverty
- Financieringsmogelijkheden: er werd meer geld vrijgemaakt voor law and society research
- Law in the books was not the same as law in action. Het bestuderen van wetten was niet
genoeg omdat er verschil is in tussen wat de wet zegt en wat mensen doen
Sociale wetenschap werd belangrijk instrument voor beleid maken. de komt van deze wetenschap als
aansluiting op rechtswetenschap zorgt voor gezonder beleid en gerechtelijke besluitvorming.
Evolution
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller maximebanastasia. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.04. You're not tied to anything after your purchase.
