Summary
Samenvatting filosofie Het goede leven en de Vrije markt Deel I
- Course
- Level
- Book
Samenvatting van het boek Het goede leven en de Vrije markt deel 1. Samenvatting op basis van de eindtermen. VWO 6
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
pienstals
Content preview
Samenvatting Filosofie Deel 1Hoofdstuk 1 (P1.1 t/m P1.4)
De mens is een wezen dat zich tot zichzelf verhoudt, of nog preciezer, dat zich tot
zichzelf-in-de-wereld (Wereld= de totale situatie waarin ieder mens zich bevindt; het
leven met andere mensen, met de natuur, met de dingen, oftewel onze
omstandigheden) verhoudt. We zijn in staat tot reflectie, tot bespiegeling. We kunnen
doelen stellen, beslissingen nemen en onszelf evalueren. Mensen verhouden zich tot de
totaliteit van hun leven. Mensen kunnen op verschillende wijzen uitdrukking geven aan
hoe zij zich tot zichzelf-in-de-wereld verhouden, bijvoorbeeld door religie, kunst, taal,
wetenschap en filosofie. Deze vormen worden vrijwel altijd gedeeld met andere mensen
(Een gedeelde moraal).
Volgens Nietzsche is een gedeelde moraal iets voor de kudde, de grote massa. De
übermensch daarentegen, de mens die waarlijk vrij en creatief is, schept zijn eigen
waarden, voorbij alle traditionele ideeën over goed en kwaad. Hij legde nadruk op het
individu dat zelf, zonder steun van tradities of levensovertuigingen, heroïsch het eigen
leven vormgeeft en zijn eigen waarden en standaarden kiest.
Socrates → Een leven dat zichzelf niet kritisch onderzoekt, is niet waard geleefd te
worden.
“De vrije markt” → de specifieke manier waarop de uitwisseling van kapitaal, goederen
en diensten tussen mensen, bedrijven, organisaties en landen wordt georganiseerd.
Deeleconomie → Dingen produceren en dan delen. Een soort gezamenlijke coöperatie.
Gifteconomie → Alles wat we produceren aan elkaar geven, als geschenk.
De wijze van organiseren van een economie via de vrije markt is dus een optie.
Herverdeling Economie → Communisme, bv China. Alles wordt eerlijk verdeeld onder
de burgers.
Betekenis vrije markt volgens economen → Wereldwijde systeem waarin
ondernemingen en privé-personen goederen en diensten kunnen ontwikkelen en
aanbieden aan elkaar. Daarbij kunnen ze vrije keuzes maken en beschikken zij over
productiemiddelen, koopkracht en rationaliteit zodat zij tot onderlinge transacties kunnen
komen, waarbij de prij wordt bepaald door de verhouding van vraag en aanbod.
Abstract → Bepaalde aspecten worden uitgelicht en verhelderd, maar andere zaken
worden juist aan onze ogen onttrokken.
Verschillende soorten actoren zijn actief op de markt, zij geven het systeem vorm en
zorgen dat deze stand houdt. De actoren laten zich in hun activiteiten leiden door
bepaalde ideeën en verlangens omtrent het goede leven.
A. Consumenten → We geven geld uit aan iets, en wel om een bepaalde behoefte
te bevredigen.
B. Producenten → Degene die het product maken. Zij gaan de concurrentie aan op
de vrije markt om te zorgen dat consumenten hun product kopen.
C. Financiers → Productie en consumptie samen zijn ingebed in een wereldwijd
financieel systeem waarin veel geld wordt verdiend door te beleggen en geld uit
, te lenen. Dit wordt gedaan door onder andere banken, grote beleggers (bv.
pensioenfondsen), durfinvesteerders, hedge funds en particulieren.
Ideologie → Ideeën over de inrichting van de samenleving die door bepaalde groepen
mensen worden gedeeld. Deze ideeën inspireren mensen om zich te organiseren en
anderen te mobiliseren: zo gaan we de samenleving inrichten, zo wordt het goed, zo
wordt het beter.
Vanuit de ideologie is de vrije markt er gekomen. De vrije markt is ontstaan doordat
mensen gedreven werden door bepaalde ideeën over het goede leven. Ideologische
verdedigers van de vrije markt zijn vaak liberalen (Adam Smith, Milton Friedman).
Neoliberalisme → een stroming binnen het liberalisme, waarin de overheid de rol heeft
van schepper en handhaver van markten en concurrentie, met de nadruk op het
maximaliseren van individuele vrijheid. Deze visie op de overheid onderscheidt het van
het oude ('klassieke liberalisme'), dat de overheid een minimale rol in het economisch
verkeer toebedeelt en van het sociale of progressieve liberalisme, dat de overheid wil
inzetten als rem op de ongewenste sociale effecten van de markteconomie. Het
neoliberalisme legt sterke nadruk op marktwerking en vrijhandel en het terugdringen van
de invloed van vakbonden, staatsbedrijven en andere collectieve voorzieningen. Onder
de economen wordt dit aangeduid met Neoklassiek. (Friedrich Hayek)
Opvatting schrijvers boek → De vrije markt is (1) geen neutraal objectief mechanisme,
maar een systeem waaraan een bepaalde moraliteit ten grondslag ligt en waarin morele
overwegingen onverminderd belangrijk blijven. (2) Ze is cultuurhistorisch allerminst
vanzelfsprekend, maar het resultaat van bepaalde geschiedenis en cultuur kan en/of
moet daarom weer veranderen als de onderliggende cultuur veranderd en (3) ze is geen
doelloos fenomeen maar de belichaming van bepaalde ideeën en idealen omtrent het
goede leven. Ze zijn van mening dat de vrijheid van de vrije markt een groot goed is, en
ze verlangen niet nostalgisch terug naar een tijd waarin deze niet bestond. Maar wil die
vrijheid echt aan het goede leven bijdragen en niet zelfdestructief worden.
Human condition → De situatie waarin het menselijke leven zich afspeelt.
Lichamelijkheid en lokaliteit zijn onontkoombare onderdelen van onze “menselijke
conditie”, of we het nu leuk vinden of niet. (We moeten eten, slapen en zijn met ons lijf
op één plek tegelijk aanwezig). Om deze reden kunnen opvattingen over het goede
leven niet puur subjectief zijn, maar zullen ze altijd op de een of andere manier de
menselijke conditie in rekening moet brengen.
BNP werd gebruikt als maatstaf voor “het goed doen” van een land. Hier kwam kritiek
op, namelijk dat deze maat in feite heel weinig zegt over hoe ‘ontwikkeld’ een land in
feite is, laat staan dat een hoog BNP als vanzelf het goede leven zou bevorderen. →
Nussbaum was een van de eerste filosofen die kritiek leverde op het BNP.
Nussbaum → Capability Approach → Gaat ervan uit dat het mens-zijn zelf een aantal
potenties of mogelijkheden (capabilities) verondersteld. Als en voor zover men dat zelf
wil, zou men deze moeten kunnen ontwikkelen om tot een goed leven te kunnen komen.
, Een samenleving is goed georganiseerd als ze op elk van deze potenties garandeert dat
ten minste een bepaald minimum voor iedere burger mogelijk is. Niet a priori, ze
hanteert geen begrip van ‘de’ menselijke cultuur maar komt verkennenderwijs tot een
aantal zaken of activiteiten die voor mensen belangrijk blijken te zijn en die mensen
verbinden met ‘bloei’ en het goede leven.
Lijst van belangrijkste capabilities volgens Nussbaum; (‘Die samenleving is goed, die
mensen in staat stelt tot;)
- Leven → In staat zijn te leven zonder dat een vroege dood dit voortijdig afbreekt.
- Lichamelijke gezondheid → Inclusief reproductieve gezondheid, goede voeding
en onderdak.
- Lichamelijke integriteit → Vrijheid van beweging, vrijheid van alle soorten geweld,
seksuele vrijheid.
- Zintuiglijke waarneming → Verbeelden, denken ; veronderstelt onderwijs en
basale wetenschappelijke training, mogelijkheid tot expressie op religieus, literair,
muzikaal gebied, vrijheid van godsdienst en vrijheid in het op eigen wijze zoeken
naar de zin van het leven.
- Emoties → In staat zijn relaties met anderen aan te gaan, liefde en verdriet te
ervaren, verlangen, dankbaarheid en woede te mogen uiten, zonder dat het
emotionele leven door angst of traumatische ervaringen wordt geblokkeerd.
- Plannen maken → In staat zijn een besef van het goede te ontwikkelen en het
eigen leven dienovereenkomstig in te richten (inclusief vrijheid van geweten).
- Relaties met anderen kunnen en mogen hebben → & voor hen zorg te dragen.
Compassie, rechtvaardigheid en vriendschap zijn hier kernbegrippen bij. Daarbij
hoort ook de sociale basis voor zelfrespect; geen discriminatie op grond van ras,
sekse, seksuele geaardheid, religie, kaste of nationaliteit.
- Relatie met andere soorten → De mogelijkheid om zorgen te kunnen dragen voor
en te leven in relatie met dieren, planten en de natuurlijke omgeving.
- Spel → In staat zijn te lachen, te spelen en te recreëren.
- Zeggenschap over de eigen omgeving → In politieke zin, dus recht op vrijheid
van meningsuiting en politieke participatie en ook in materiële zin, dus recht op
bezit, recht om op gelijke basis als anderen werk te zoeken.
Niet ieder mensen zal alle capabilities even belangrijk vinden, dit leidt tot flinke
verschillen tussen samenlevingen en culturen. Het kan dus op verschillende plaatsen
anders gewaardeerd worden. Volgens Nussbaum is het niet goed wanneer een
samenleving een of meer van deze potenties of mogelijkheden van mensen stelselmatig
onderdrukt. Een Goede samenleving geeft op elk van deze punten een basaal minimum
aan ontwikkelingsruimte. Het is aan de mensen zelf om te kiezen of ze daar gebruik van
maken. (BV. Mensen kunnen er zelf voor kiezen om alleen door het leven te gaan, dat is
hun eigen keuze - zolang het maar wel mogelijk is om relaties met andere op te
bouwen). Capability Approach gaat dus niet primair over de uitkomsten van menselijke
keuzes maar over de ruimte keuzes te kunnen maken.
Kritiek op Nussbaums capability approach → Capability 8 relatie met andere soorten.
Het lijkt hier om een dierentuin achtige relatie te gaan; wij hebben, als we willen, relaties
met dieren, en met onze planten, maar we kunnen het ook niet willen. In de lijst komt
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller pienstals. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.63. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now