Een voorstel om te onderzoeken in welke mate Forum voor Democratie en Thierry Baudet passen binnen het concept van Populisme zoals het door theorie geformuleerd is.
Naam: Roan Buma (studentnr. 2647113)
Vak: Nederlandse Politiek en Kwalitatieve Methoden
Docenten: Krouwel & Overeem
Datum: 31-05-2018
Aantal Woorden: 1489
Extreemrechts populisme
Een inhoudelijke en vergelijkende analyse van Forum voor Democratie
Research topic
Volgens sommige onderzoekers hebben er zich in het immigratie- en integratiedebat grote
verschuivingen gedaan in afgelopen decennia. Zo zouden immigratie- en integratiethematiek
aan belang gewonnen hebben en lijkt de nadruk van culturele aspecten van immigratie- en
integratiethematiek overhand te nemen, ten opzichte van de sociaaleconomische aspecten (van
der Brug, Fennema, van Heerden & de Lange 2009). Andere onderzoekers noemen het
immigratie- en integratiedebat zelfs de op een na belangrijkste scheidslijn in Nederland, na de
sociaaleconomische scheidslijn (Pellikaan, Van der Meer, & De Lange 2007). Pim Fortuyn zou
in 2002 met zijn politieke partij Lijst Pim Fortuyn (LPF) de nieuwe dimensie levend gebracht
hebben en daarmee voor abrupte en blijvende verandering gezorgd hebben in het Nederlandse
partijensysteem (Pellikaan, Van der Meer, & De Lange 2003; van der Brug et. al. 2009). Een
opmerkelijk detail is dat de kritische houding tegenover multiculturalisme, integratie en
migratie, vooral ingenomen wordt door partijen die worden bestempeld als rechts-populistisch.
Forum voor Democratie, in 2014 opgericht als denktank, besloot zich te registreren als partij
voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017, met oprichter Thierry Baudet als lijsttrekker
(Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen, 2019). De partij is kritisch tegenover
multiculturalisme, integratie en migratie, maar is ook fel voorstander van directe democratie
en fel tegenstander van de Europese Unie. De partij is nog weinig behandeld is door
wetenschappers, voornamelijk omdat de partij nog in haar kinderschoenen staat. Het is de vraag
of Thierry ook gezien kan worden als extreemrechtse populist.
Research Puzzle
In de jaren negentig vond een meerderheid van de Nederlandse bevolking dat immigranten zich
moesten aanpassen en dat migratie beperkt moest worden. Er bestond toen in de politiek echter
een taboe op het bespreken van dat onderwerp; partijen waren onder andere bewust van interne
verdeeldheid over het onderwerp (van der Brug et. al. 2009). Centrum democraten (CD), de
partij geleid door Hans Janmaat, hield bijvoorbeeld eind jaren tachtig en begin jaren negentig
anti-immigratie standpunten, kreeg nooit meer dan een paar procent stemmen en werd al snel
gemarginaliseerd door de andere partijen (Pelikaan et. al. 2007; De Lange & Art 2011).
Pim Fortuyn zorgde bij de millenniumwisseling voor de laatste aandacht die nodig was
om het integratiedebat écht op de agenda te zetten. Door het electorale succes van LPF, pasten
de gevestigde partijen uiteindelijk hun partijprogramma’s aan, om het nieuwe thema aan te
snijden. (Pelikaan et. al. 2003; van der Brug et. al. 2009). Na de ondergang van LPF kwam
Geert Wilders in 2006 met zijn Partij voor de vrijheid (PVV) en nam hij bij wijze van het roer
over van ‘de populistische, kritische partij’. Wilders ging daarbij specifiek de fouten vermijden
1
, in partijorganisatie die hadden geleid tot de ondergang van LPF (De Lange & Art 2011).
Hierdoor kon de PVV zich vestigen als partij, die inmiddels bij 4 verkiezingen een
noemenswaardige hoeveelheid zetels heeft weten te winnen.
Hoewel CD, LPF en PVV alle drie kritisch zijn over immigratie en doorgaans als rechts-
populistisch bestempeld worden, is er nog weinig literatuur over de nieuwe partij FvD (De
Lange & Rooduijn 2011). FvD behaalde in de verkiezingen van maart 2017 twee zetels met
een kleine 1,8% van de stemmen (Van Holsteyn 2018). De groei van FvD werd pas echt
zichtbaar bij de uitslag van de provinciale statenverkiezingen in 2019 waar FVD met 14,53%
van de stemmen, de grootste partij werd (Kiesraad, 2019).
Doel en onderzoeksvraag
Dit onderzoek heeft als doel het vaststellen in welke mate FvD en Thierry Baudet passen binnen
de kernmerken van extreemrechts populisme die tot nu toe aanwezig zijn in Nederland en waar
de partij juist afwijkt.
Deze vraag zal beantwoord worden met de volgende deelvragen:
- Welke kenmerken heeft extreemrechts populisme volgens theorie?
- Voldoet Thierry Baudet aan de kenmerken van extreemrechts-populisme?
- In welke mate komen de kenmerken van de literatuur overeen met Nederlandse
extreemrechtse populistische partijen?
- Wat zijn de overeenkomsten en verschillen in het populisme van FvD met het
populisme van andere Nederlandse populistische partijen?
De eerste deelvraag zal de theorie vormen van dit onderzoek en kan met behulp van
bestaande literatuur beantwoord worden. De tweede vraag zou beantwoord kunnen worden
door middel van een discours-analyse van Thierry Baudet. De derde en vierde vraag kunnen
beantwoord worden met een kwalitatieve vergelijkende analyse (ook wel bekend als QCA).
Kenmerken extreemrechts populisme
Aan populisme wijden De Lange & Rooduijn (2011) twee kenmerken toe, namelijk de nadruk
op de centrale positie van het volk en anti-elitisme. De Lange & Rooduijn maken ook een
onderscheiding tussen populisten met een inclusieve of exclusieve opvatting van ‘het volk’.
Aan de tweede opvatting hangt vaak een nationalistische ideologie aan. Het vormen van een
onderscheiding tussen ‘ons’ en ‘hen’ is volgens Mudde (2007) een cruciaal element voor
extreemrechtse populistische partijen, om identiteitspolitiek te kunnen bedrijven.
Extreemrechtse populistische partijen maken daarbij ook een onderscheiding tussen ‘goed’ en
‘slecht’, om de ‘anderen’ – de buitenstaanders – vervolgens te demoniseren. Dit onderscheid
tussen ‘ons’ en ‘hen’ komt overeen met de exclusieve opvatting van het volk van De Lange &
Rooduijn.
De basis ingrediënten van populisme zijn volgens Vossen (2010) de veroordeling van
‘de elite’ als het kwaad enerzijds en de verheerlijking van ‘het volk’ als virtuoos anderzijds.
Daarnaast noemt Vossen nog extra elementen die bijdragen aan of iemand te zien is als
populist. Ten eerste de neiging naar het geloof in samenzweringstheorieën. Ten tweede het
gebruik van een volkse spreekstijl met simpele woorden, directe taal en referenties naar
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller roanbuma. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.
