Samenvatting van Nederland binnen Europa en Wereld. HBO-Rechten leerjaar 1, Saxion Enschede. Gebruikte boek: Inleiding in het Nederlandse Recht, Verheugt. Ik heb de toets zelf in 1 keer gehaald.
Hoofdstuk 1 Recht in het algemeen
§3 Nationaal en internationaal recht
Het staat ieder land in beginsel vrij in zijn wetgeving te regelen wat het nodig acht, en te
bepalen welke bevoegdheden aan het bestuur en de rechterlijke macht toekomen. Dit
verschijnsel wordt soevereiniteit genoemd. Dit nationale recht heeft uit zichzelf alleen binnen
een nationale staat rechtskracht. Naast het nationale recht geldt binnen staten ook recht van
internationale oorsprong. We noemen dat internationaal recht.
Het deel van het internationaal recht dat rechtsregels bevat over het verkeer tussen staten
onderling en het verkeer tussen staten en volkenrechtelijke organisaties, wordt het
volkenrecht genoemd. Het volkenrecht bestaat voornamelijk uit verdragen, besluiten van
volkenrechtelijke organisaties en regels van gewoonterecht.
Een verdrag kan worden omschreven als een schriftelijke, bindende regeling tussen staten
onderling of tussen staten en volkenrechtelijke organisaties.
Een bijzonder type verdragen wordt gevormd door verdragen die ingrijpen in de soevereiniteit
van de aangesloten staten. Het gaat dan om verdragen met rechtsregels die rechtstreeks
binnen de nationale rechtsorde van een staat gelden. Dergelijke verdragen hebben
rechtstreekse werking. Een belangrijk voorbeeld van een rechtstreeks werkend verdrag is het
Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden
(EVRM). Het EVRM is tot stand gekomen onder de hoede van de Raad van Europa.
De grondrechten uit het EVRM werken rechtstreeks door in de Nederlandse rechtsorde. Dit
systeem waarbij bijvoorbeeld de grondrechten uit het EVRM deel uitmaken van het nationale
recht wordt het monistisch systeem (monisme) genoemd: rechtsregels uit een verdrag kunnen
rechtstreeks deel uitmaken van het nationale recht zonder dat eerst omzetting in nationaal
recht nodig is. Met het monisme heeft Nederland gekozen voor een vrijwillige inperking van
zijn soevereiniteit.
Er is nog een ander type verdrag. Het gaat dan om een verdrag waarbij bevoegdheden tot
wetgeving, bestuur en rechtspraak zijn opgedragen aan een internationale organisatie. Het
voor Nederland belangrijkste voorbeeld van een verdrag waarbij de genoemde bevoegdheden
zijn opgedragen aan een internationale organisatie, is het Verdrag betreffende de Europese
Unie dat nader is uitgewerkt in het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie
(VwEU). In Nederland gelden talloze rechtsregels die afkomstig zijn van de Europese Unie.
Zulke regels zijn te vinden in onder meer verordeningen van de Europese Unie (Europese
verordeningen). In art. 94 Gw is bepaald dat een regel of besluit van internationale herkomst
voorrang heeft boven de nationale regel.
Hoofdstuk 2 Recht en Staat
§1 Verdeling van de overheidsmacht: De Trias Politica
, De Trias Politica is een theorie over de vraag hoe de vrijheid van het individu zo goed mogelijk
kan worden beschermd tegen de macht van de Staat en is afkomstig van de Franse denker en
rechter Montesquieu. Als alle staatsmacht in één hand of bij een kleinere groep machthebbers
zou berusten, vormt de Staat een regelrechte bedreiging voor de vrijheid van de burger. Dan is
er sprake van machtsconcentratie en moet voor tirannie worden gevreesd. Omdat de Trias
Politica een spreiding en verdeling van de staatsmacht bevat, wordt deze ook aangehaald als
'de leer van de machtenscheiding'.
De leer van de machtenscheiding komt op het volgende neer:
De staatsmacht moet worden verdeeld over drie machten:
Een wetgevende macht
Een uitvoerende macht
Een rechtsprekende macht.
De drie genoemde overheidstaken worden door drie afzonderlijke organen
uitgeoefend.
Elk orgaan wordt belast met niet meer dan alleen zijn eigen taak of functie.
In wezen komt de Trias Politica neer op een staatsrechtelijke scheiding in drie
machten/bevoegdheden en drie organen met eigen, gescheiden functies. Door een staat op
deze manier in te richten wordt volgens Montesquieu machtsmisbruik voorkomen en is de
vrijheid van de burger het best gewaarborgd.
Het tweede mechanisme om machtsmisbruik te voorkomen zijn checks and balances. Bij
checks gaat het om het houden van toezicht van het ene orgaan op het andere, terwijl met
balances is bedoeld dat er bevoegdheden gelijkelijk worden gedeeld.
Uit de denkbeelden van Montesquieu voortgekomen opvattingen noemt men het legisme. Het
legisme houdt in dat het gehele (positieve) recht uitsluitend door de wetgever wordt
geschapen. De wet is dan de enige rechtsbron.
§2 De Trias Politica in Nederland
2.1 De wetgevende macht
In Nederland is de wetgevende macht opgedragen aan de regering en de Staten-Generaal
tezamen (art. 81 Gw). Zij zijn dus bevoegd tot het maken van wetten, dat zijn algemeen
verbindende voorschriften. Daarbij is de rol van de Staten-Generaal niet meer dan
controlerende.
2.2 De uitvoerende macht
De uitvoerende macht berust in Nederland bij de regering. Deze wordt gevormd door de
koning en de ministers (art. 42 lid 1 Gw). Daarnaast is er de ministerraad, deze bestaat uit alle
ministers en wordt voorgezeten door de minister-president (art. 45 Gw). We kennen ook nog
het kabinet, dit zijn de ministers en de staatssecretarissen gezamenlijk. Als de regering een
besluit neemt, heet zo'n besluit altijd een koninklijk besluit (KB). De inhoud hiervan is echter
heel verschillend. Dit hangt af van de vraag of de regering de bestuurlijke dan wel de
wetgevende bevoegdheid uitoefend:
Als de regering zijn bestuurlijke bevoegdheid gebruikt, leidt dat gewoonlijk tot een
beschikking. Een beschikking is een rechtsvaststelling ten aanzien van een individueel
persoon.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller quinndejongh. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.04. You're not tied to anything after your purchase.
