Waarheden over andere tijden
Over de verdwenen werkelijkheid van andere tijden
Het is gebaseerd op overblijfselen
o Die zijn soms willekeurig en onvolledig
Geschiedenis: niet wat er vroeger is gebeurd, maar later als waarheid is vastgesteld
Verleden: alles wat is gebeurd, maar niet vastgesteld
Er zijn verschillen in het veranderde waardenpatroon
o Mensen gaan vaan uit van de hedendaagse waarden en normen
Elke tijd heeft zijn eigen normen en waarden
We kunnen bijna niet anders dan het verleden bekijken met het perspectief van het heden
Hermeneutiek: vertolken hoe mensen hebben geleefd en tot hun dood zijn gekomen
Er is een relatie tussen vroeger en nu
Verleden en geschiedenis
Niet meer met bestaande werkelijkheid (verleden)
Beelden van het verleden (geschiedenis)
De hedendaagse werkelijkheid besturen met de bedoeling om beelden van het verleden vast
te stellen
Het gaat in de geschiedenis alleen om het verleden van de menselijke cultuur
o Alles door mensen bedacht, gemaakt en ontwikkeld
o Een voorstelling van mensen
In dubbele zin is geschiedenis een cultuurvak
o Vanuit de ene cultuur over de andere cultuur
Prehistorie: de tijd voor de geschreven bronnen
Paragraaf 2 historisch denken
Het onderscheiden van voorbije tijden van de eigen tijd.
Traditie en verandering
Iedere tijd voegt iets nieuw toe
Tussen de 17de en 20de eeuw waren er belangrijke veranderingen
In traditionele boerensamenleving of van ambachtslieden gold wat vroeger goed is blijft goed
o Weinig of geen historische belangstelling
Omstreeks 1800 moest men door de revolutie zich richten op de toekomst
o Ruimte uit ervaring (verleden) en horizon van de verwachting (heden) groeiden uit
elkaar
Vanaf de 19de eeuw werd het verleden een object van de studie
Hoe moderne de tijd werd, hoe meer belangstelling
Kenmerken
Periodiseren: indelen in perioden met duidelijke eigen karakteristieken
Anachronismen: het verkeerd plaatsen van zaken in de tijd
Iedere tijd moet apart bestuurd worden
1880 de Duitse historicus Leopold von Ranke (1795-1886)
o Hoe het eigenlijk was en niet wat we er van vinden
Een gevoel van anachronisme is nodig
,Historisch denken samenvattingen
Historische distantie: een gevoel van afstand
o Onoverbrugbare kloof tussen heden en verleden
Vaak was er een voorkeur naar zaken die gevolgen hebben voor de eigen tijd
o Het wordt beschouwen als de voorgeschiedenis van het heden
Allen wat belangrijk is voor het heden wordt besproken
Bij historische denken is er aandacht voor alle geschiedenis
Toeval en onvoorspelbaarheid
Wat mensen bedoelen, gebeurt niet altijd zo
Contingentie: het feit dat iets bestaat zonder een dwingende noodzaak
Historisch tijdbewust: bewust van langdurige opeenvolging van tijden die essentieel
verschillen
De chronologie is van groot belang
Historische distantie is uitgelegd in overblijfselen en generaties
Paragraaf 3 historische redeneerwijzen
Wat maakt redeneerwijzen typisch historisch?
Het maken van een documentaire
Eyes on the Prize omstreeks 1990
o Eerst gegevens verzamelen
o Vaststellen van de feiten (indeling maken)
o 2 delen
De jaren van de burgerrechten (1954-1965)
Amerika op een kruispunt (1965-1985)
o Verklaren door analyseren
o Vormen van een beeld: interpretatie
Vier redeneerwijzen
1. Verzamelen: bronnen + vaststellen feiten
2. Ordenen: perioden en thema’s
3. Verklaren: analyseren oorzaak en gevolg
4. Vormen van een beeld: interpretatie
Denken en argumenten vanuit het besef van tijdverschil
Historische context van de bronnen moet mee genomen worden
o Inhoud, moment en omstandigheden
o Maker of schrijver
Het indelen kan alleen vanuit een achterafperspectief
Twee momenten vergelijken om verandering of continuïteit te bepalen
Echte motieven zijn vaak niet meer te achterhalen
o Acties hebben vaak onbedoelde gevolgen
Het is moeilijk zich te verplaatsen in motieven door onze eigen normen en waarden
De genoemde redeneerwijzen zijn pas historisch als er rekening moet worden gehouden met de
complicaties die voortvloeien uit het tijdverschil tussen heden en verleden.
Paragraaf 4 het nut van historisch denken
, Historisch denken samenvattingen
Een beroep op geschiedenis
Er wordt niet altijd historisch gedacht of geredeneerd
o Reconstructie van feiten
o Analyseren van oorzaken en gevolgen
o Pas daarna een waar getrouw beeld
Afstand tussen heden en verleden is het belangrijk
o Verschil in context
Gebruiken voor hedendaagse doeleinden?
Pragmatische opvatting van het verleden
o Historisch denken creëert juist afstand
o Niks gebeurt twee keer hetzelfde
Aanzetten om genuanceerd te zijn in een oordeel
Niet de geschiedenis aanpassen om het eigen gelijk aan te tonen
Het verhaal van wisselvalligheden en spelingen van het lot
Mythevorming en bestaansverheldering
Mythevorming zijn verhalen voor verzinsels
o Tegen te gaan met correcte feiten
Het verleden is ver en vreemd, maar dingen van tegenwoordig zijn te verklaren
o Verhelderd en relativeert
Hoofdstuk 2 verzamelen
Paragraaf 2.1 bronnenonderzoek
Historische bronnen zijn overblijfselen van het verleden bedoeld om ontwikkelingen van de
menselijke cultuur te ontdekken. Bewijsmateriaal zou een betere term zijn, omdat de informatie
eerst ondersteund moet worden met een beeld over het verleden.
Het belang van bronnen
In de zeventiende eeuw was geschiedenis geen wetenschap, er was geen fundamenteel
onderscheid tussen verleden en verleden.
o De daden van het voorgeslacht dienden als moreel kompas voor het eigen handelen
o Het verleden werd gezien als een verleng stuk van het heden
Historicus gaan nu anders met geschiedenis om
o Ontstaan in west-europa in de 19de eeuw
o Bestuderen met meer distantie
o Oude geschriften en objecten gezien als waardevolle overblijfselen waar kennis mee
kan worden vergaard
Bronnenonderzoek kwam tot stand
o Centralisatie en ontsluiting van het archiefwezen
Documenten werden voorzien met bronnenkritiek
Bronnen vertegenwoordigen de historische werkelijkheid op de meest zuivere, objectieve
manier
o De bronnen laten spreken en onthouden van eigentijdse commentaar werd het
verleden recht gedaan
Brongericht en probleemgericht
er ontstonden omvangrijke bronnenpublicaties
o 1903 het 1ste deel van de Rijks Geschiedkundige Publicatiën, met 450 delen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller IsaLeenders. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.31. You're not tied to anything after your purchase.