Pieke: China, een gids voor de 21 eeuw
SAMENVATTING HOOFSTUK 6: Niet slechts een Chinese
eeuw
Inleiding
Toen de volksrepubliek China eind jaren 70 met haar hervormingen begon, stelde ze
zich niet gewoon open om de kansen te benutten die de wereld te bieden had. De
‘openstelling’ van China viel samen met en was onderdeel van de fundamentele
herstructurering van de kapitalistische wereldorde die tot op de dag van vandaag
voortduurt. Ondanks de huidige groei, rijkdom en macht van China is het niet zijn
lotsbestemming om ‘over de wereld te heersen’, hoewel de kans zeer groot is dat het
een zeer belangrijke macht wordt en dat in feite al is. Dat de wereld veel meer zal
zijn dan Chinees, betekent niet dat de China-centrische kijk van de schrijver niet op
zijn plaats is. Integendeel: als je vanuit een Chinees standpunt naar de wereld kijkt,
besef je juist dat de opkomende wereldorde vol onzekerheden zit en dat het stokje
niet eenvoudigweg wordt doorgegeven aan de Chinezen. De vraag die de schrijver in
dit hoofdstuk aan de orde wil stellen, is niet wanneer of hoe China de wereld gaat
regeren of hoe China als hegemoniale macht eruit zal zien, maar eerder hoe de
mondiale verschuivingen in economische, politieke en culturele macht er vanuit een
Chinees standpunt uitzien en wat de Chinese bijdrage aan deze verschuivingen zou
kunnen zijn. Dit perspectief noemt de schrijver Chinese mondialisering. De schrijver
betoogt hier ook niet dat de toekomst volledig zal gaan over mondiale krachten,
processen en actoren. In deze samenvatting wordt het volgende besproken:
- Hoe het land China opkomt als belangrijke speler in het internationale
domein.
- De mondialiseringsprocessen en de mondiale impact van de
neosocialistische staat waardoor Chinezen en Chinese organisaties,
goederen en cultuur een steeds normaler onderdeel worden van de wereld
waarin we leven.
- De mondiale reikwijdte van de neosocialistische staat.
1. Opkomend China
De afgelopen tien jaar is er met verrassend weinig tegengeluiden een consensus
ontstaan (en niet in het minst in China zelf) dat het onvermijdelijk is dat China
vanwege zijn economische succes een internationale supermacht zal worden.
Fundamentele verschuiving in de wereldorde is belangrijker dan welk land die orde
nu precies domineert. De opkomst van China als wereldmacht wordt gewoonlijk in
drie verschillende domeinen geplaatst, namelijk de internationale economie, de
militaire en strategische relaties, en internationale betrekkingen en het bestuur van
internationale organisaties. Hoewel China in elk van deze domeinen een ander
gezicht laat zien, zijn de vragen die we moeten stellen relatief eenvoudig, hoewel
daarmee niet per se gemakkelijk te beantwoorden:
- Hoe ver is China verwijderd van de status van supermacht?
- Wanneer zal China de VS overschaduwen?
- Hoe graag wil China zijn economische gewicht vertalen in militaire macht
en een diplomatieke rol? En hoeveel tijd kost dat?
, - Zal de overgang van Amerikaanse naar Chinese hegemonie geleidelijk en
soepel verlopen of vergeven zijn van plotselinge confrontaties en
conflicten?
Het is een kwestie van enkele jaren of op zijn hoogst een decennium voordat China
de grootste economie ter wereld zal zijn. Toegegeven, de economie van China groet
niet meer zo snel als voorheen en de economie van de Verenigde Staten is de
afgelopen jaren weer sneller gaan groeien, maar de Chinese economie heeft nog zo
veel meer ruimte om te groeien (al was het alleen al vanwege de omvang van de
bevolking van China, die in ieder geval in de komende vijftien jaar nog niet zal
krimpen) dat ze wel bijna groter moet worden dan die van de Verenigde Staten.
Grootte doet ertoe, maar economische dominantie gaat over meer dan alleen maar
geld. De Chinese economie leunt nog steeds grotendeels op de productie voor de
export, waarbij ze profiteert van goedkope arbeid in plaats van een hoge
toegevoegde waarde. Hoewel Chinese bedrijven inmiddels een prominente plaats
innemen onder de grootste bedrijven ter wereld, blijven ze op enkele uitzonderingen
na geworteld in de Chinese economie en het protectionisme van de Chinese
overheid en zijn het nog geen echt mondiale spelers geworden. Hoewel het hier om
reële problemen gaat, zou het niet eerlijk zijn om te concluderen dat China het niet in
zich heeft om een economische supermacht te worden. Deze problemen zijn
allemaal op te lossen, en ook het socialistisch politieke systeem van China vormt in
beginsel geen belemmering om oplossingen te vinden. De keerzijde van de medaille
is dat de wereldeconomie ook meer last zal krijgen van tegenslagen in China of van
structureel zwakke kanten van de Chinese economie, met de vergrijzing en
inkrimping van de (beroeps)bevolking als mogelijk ernstigste problemen. Dat een
land de grootste economie wordt, is op zichzelf nog niet genoeg om de status van
supermacht te krijgen, zoals de opkomst van Japan in de jaren 70 en 80 duidelijk
heeft laten zien: economisch een krachtpatser, politiek een dwerg. Als de stijging van
de militaire begroting echter doorgaat met een percentage dat aanzienlijk hoger ligt
dan het percentage economische groei, zullen de uitgaven uiteindelijk op lange
termijn die van de Verenigde Staten evenaren, en daarmee de weg effenen voor een
in potentie geloofwaardige aanspraak op de status van hegemoniale macht ruwweg
rond het midden van deze eeuw. Op dit moment worden China’s strategische
ambities echter nog steeds grotendeels bepaald door meer beperkte territoriale,
regionale en veiligheidskwesties. Tegen deze achtergrond is het geen verassing dat
China tot nu toe alleen als een echte wereldmacht kan optreden bij Afrikaanse en in
mindere mate Latijns-Amerikaanse landen.
Naarmate Chinese bedrijven en individuen over de hele wereld uitwaaieren en de
wereldeconomie afhankelijker wordt van leveranties en markten ver van huis, wordt
de regering steeds bezorgder dat ze de directe belangen van het land niet adequaat
kan verdedigen. Het moet echter benadrukt worden dat China in zijn strategie van
‘actieve verdediging’ de territoriale integriteit van China, terrorisme en lokale
conflicten overal ter wereld als belangrijkste strategische kwesties beschouwt, op dit
moment althans, en niet een eventuele strijd om de hegemonie met andere
grootmachten. Wat het mondiale bestuur betreft, houdt de evolutie van China min of
meer gelijke tred met of loopt misschien zelfs een klein beetje voor op zijn militair en
strategisch profiel. China profileert zich nu steeds vaker als voorvechter van de niet-
westerse wereld, waarbij vele internationale organisaties worden opgevat als
onderdrukkende instrumenten van de westerse hegemonie. Veel westerse
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller IsaLeenders. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.21. You're not tied to anything after your purchase.