Summary
Samenvatting Internationaal Publiekrecht
- Course
- Institution
- Book
Deze samenvatting bevat de stof voor het tentamen Internationaal Publiekrecht.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Followcarintawfik
Reviews received
Content preview
Deel I Begrip en aard van het internationaal publiekrecht1.1. Inleiding
1. Het internationaal publiekrecht heeft een omvangrijk rechtsgebied, want deze wordt
wereldwijd toegepast. Het belang hiervan vloeit voort uit onderlinge afhankelijkheden tussen
staten.
Veel regels van internationaal publiekrecht hebben ook een mondiale ambitie; globalisering,
mobiliteit en technologische ontwikkelingen leiden tot onderlinge afhankelijkheden tussen
staten. Dergelijke onderlinge afhankelijkheden maken internationale samenwerking
noodzakelijk. Internationaal recht speelt daarbij een belangrijke rol.
2. Internationaal publiekrecht is ook van groot belang voor het nationaal recht van staten.
Internationale afspraken over bijv. terrorisme, klimaatverandering ect. hebben in het
algemeen pas effect als staten hieraan binnen hun nationale rechtsorde toepassing geven.
Internationaal recht bepaalt in vergaande mate de reikwijdte en inhoud van nationaal recht.
Het gevolg hiervan is dat nationaal recht niet meer kan worden gekend en begrepen zonder
kennis van internationaal recht.
3. Voor Nederland is internationaal recht van bijzondere betekenis, wegens haar relatief
machteloze karakter. Een sterk internationaal recht biedt stabiliteit in internationale
betrekkingen, maakt het makkelijker om gemeenschappelijke belangen te realiseren en
beschermt relatief zwakke staten zoals Nederland. De Grondwet weerspiegelt dit belang en
geeft de Nederlandse regering de taak de ontwikkelingen van het internationale rechtsorde
te bevorderen.
Deze taakstelling heeft praktische gevolgen -> zo is NL lid van vele internationale
organisaties, en speelt het een actieve rol bij de ontwikkeling en naleving van internationaal
recht, bijv. bij de bescherming van mensenrechten.
Het grote belang dat Nederland toekent aan de internationale rechtsorde heeft er ook toe
geleid dat de Nederlandse rechtsorde relatief vergaand is opengesteld voor internationaal
recht. Zo maakt de Grondwet het mogelijk dat bepaalde internationale rechten en
verplichtingen rechtstreeks door de Nederlandse rechter worden toegepast en, in geval van
botsing met internationaal recht, voorrang hebben boven formele wetgeving en zelfs boven
de Grondwet.
Kanttekeningen bij sterke Nederlandse oriëntatie op de toepassing van internationaal recht:
zo blijkt met een zekere regelmaat dat de Nederlandse steun voor de internationale
rechtsorde op gespannen voet staat met de traditionele verbondenheid van Nederland met
de buitenlandse politiek van de VS - voor wie internationaal recht aanmerkelijk minder van
belang is en die er geen moeite mee hebben om internationaal recht terzijde te schuiven als
het nationaal belang erom vraagt.
Internationaal recht voldoet ook niet altijd aan de democratische rechtsstatelijke waarborgen
die de Nederlandse rechtsorde kenmerken. Internationaal recht komt veelal tot stand zonder
de betrokkenheid van een parlement.
1.2 Geschiedenis
5. Vroege vormen van Internationaal recht is al terug te vinden in Mesopotamië (3000 v.
Chr.). En ook de Romeinen sloten verdragen met omringende staten om hun invloedssfeer
af te bakenen en handel mogelijk te maken. Deze vormen vonden ook plaats in China en
India.
,Gedurende grote delen van de geschiedenis waren de politieke organisatievormen te zwak
om gecentraliseerd publiek gezag uit te oefenen. Hierdoor ontbraken de voorwaarden voor
wat we nu kennen als internationaal publiekrecht.
6. Met het ontstaan van staten, en het vreedzaam bestaan van deze staten die hun eigen
belangen nastreven, vraagt om een rechtsstelsel dat deze onafhankelijkheid beschermt -
internationaal recht.
De onafhankelijke staten ontstonden in Europa van de zestiende en zeventiende eeuw.
Hierbij speelde de Vrede van Westfalen een beslissende rol. In 1648 maakte een aantal
verdragen een einde aan de Dertigjarige Oorlog waarmee ruim driehonderd politieke
eenheden zich ontworstelde van het gezag van het Heilig Romeinse Rijke en de Kerkelijke
Staat.
Met deze Vrede ontstond een systeem van soevereine en gelijke staten die niet langer
waren onderworpen aan een hoger gezag. Sindsdien kon er ook onderscheid worden
gemaakt tussen publiek gezag, dat werd uitgevoerd door de staat, en de private belangen
van de monarch. Hiermee waren de voorwaarden voor het moderne internationaal
publiekrecht gecreëerd.
7. Aanvankelijk was internationaal publiekrecht vooral Europees publiekrecht. De Verenigde
Staten speelde lange tijd hierin geen rol en ook al waren er in andere regio’s internationale
rechtsbetrekkingen ontstaan, vanuit een Europees perspectief werden deze niet beschouwd
als internationaal recht.
Gedreven door economische belangen en militaire macht breiden Europese staten hun
activiteiten uit naar andere delen van de wereld. Vele staten werden onderworpen aan
koloniaal gezag van Europese staten, en aan het door deze staten gevormde internationaal
recht.
Met een aantal relatief machtige en georganiseerde politieke eenheden sloten Europese
staten ‘capitulaties’: overeenkomsten die belangen van hun onderdanen in die gebieden
beschermden.
Kolonisatie gaf het internationaal publiekrecht in geografische zin een mondiaal karakter.
Maar dit rechtssysteem, dat werd beheerst door een aantal klein Europese staten, kon niet
werkelijk universeel worden genoemd.
In het tijdperk van kolonisatie ontwikkelden zich tal van beginselen die nu ook bepalend zijn,
zoals de regels over gebieds verkrijging.
De geschiedenis van het internationaal recht als ‘Europees internationaal publiekrecht’ biedt
een nuttig perspectief op de moderne ambities van NEderland en andere Europese staten.
8. Na WOI verloor Europa zijn greep op de internationale rechtsorde. De opkomst van de
Verenigde Staten als machtsfactor, een stagnerende koloniale expansie en het ontstaan van
de Sovjet-Unie verzwakten Europese dominantie.
,De echte waterscheiding kwam na WOII. Het beginsel van zelfbeschikking (ontstaan in
1916) werd in 1945 aanvaard als rechtsbeginsel in het VN-Handvest. Dit gaf alle volkeren
het recht om hun eigen lot te bepalen. De koloniale rijken van Europa werden hiermee
ontmanteld. Hoewel in tal van aspecten ook de huidige vorm van internationale rechtsorde
nog de sporen van het Europese verleden draagt, kan nu daadwerkelijk worden gezegd dat
internationaal publiekrecht de gehele wereld omvat.
De positie van Europa in de internationale rechtsorde is hiermee principieel veranderd.
Hoewel Europa nog steeds ambities en idealen heeft om internationaal recht naar zijn
idealen, nu zijn de macht en invloed van het ‘Westen’ op de ontwikkeling van internationaal
recht verminderd. Landen als China, India en Rusland hebben evenzeer belang bij een
sterke internationale rechtsorde, maar leggen andere accenten, en de resulterende
rechtsorde is lang niet altijd de rechtsorde die Europa had gewenst.
Sinds de WOII is de dominantie van soevereine staten afgenomen. Enerzijds omdat er meer
bovennationale vormen van organisatie zijn ontstaan, zoals de VN en de EU. Anderzijds
spelen niet-statelijke instituties, zoals multinationals, een steeds belangrijkere rol in het
realiseren van boven nationale belangen. Hoewel de staat de belangrijkste organisatievorm
blijft, lijkt het internationaal publiekrecht in de 21ste eeuw steeds minder op zijn oervorm in
de 16de eeuw.
1.3 Omschrijving -> 1.3.1 Algemene omschrijving
9. Internationaal recht kent bevoegdheden toe aan entiteiten die publiek gezag uitoefenen
en biedt een juridisch kader waarbinnen zij deze bevoegdheden uitoefenen.
Dit boek gebruikt twee termen volksrecht en internationaal recht
10. De term volkenrecht gaat terug naar de Romeinse tijd, toen duidde deze term het recht
dat op alle burgers van toepassing was. Echter ligt het nu anders. Internationaal publiekrecht
ziet niet in eerste instantie op volkeren (Koerden). Als we volkenrecht opvatten als een term
die ziet op staten, is hij echter te beperkt. Bij het uitoefenen van publiek gezag in de
internationale rechtsorde zijn ook andere actoren betrokken zoals internationale organisaties
en andere niet-gouvernementele organisaties. De term internationaal publiekrecht sluit beter
aan bij de veelzijdigheid van internationale rechtsbetrekkingen en heeft daarom de voorkeur
11. De term internationaal recht omvat strikt genomen zowel internationaal publiekrecht als
internationaal privaatrecht. In praktijk wordt de term internationaal recht gebruikt als
synoniem voor internationaal publiekrecht.
De betekenis en reikwijdte van het begrip internationaal publiekrecht kunnen nader
worden omschreven aan de hand van drie termen: internationaal, publiek en recht.
1.3.2 Het internationale element
12. Het internationale element onderscheid internationaal recht van nationaal recht. Het
internationale en nationale karakter van recht wordt bepaald aan de hand van de rechtsbron
waaruit deze regel voortvloeit. Rechtsbronnen zijn feiten, gebeurtenissen of procedures die
een rechtsorde als rechtscheppend erkend. De internationale rechtsorde kent vier
rechtsbronnen: gewoonterecht (vanuit de praktijk), verdragen, besluiten van internationale
, organisaties en algemene rechtsbeginselen. Rechtsbronnen die hieruit voortvloeien worden
aangeduid als internationaal recht
13. Dualistische opvatting zegt dat de internationale en nationale rechtsordes geheel
gescheiden rechtssystemen zijn. In de klassieke vorm ziet het dualisme de soevereine staat
als het hoogste metafysische gezag. Het primaat van soevereiniteit brengt met zich mee dat
het internationaal recht niet boven de staat kan staan. Omdat internationaal recht voortkomt
uit de wil van de staat is het per definitie afhankelijk van en onderworpen aan de staat.
Internationaal recht staat niet boven de staat maar is ‘extern’ recht van de staat.
De dualistische leer is geïnspireerd door nationalistische opvattingen.
Een extreme doorvoering van het dualisme leidde in tot de gedachte dat individuele vrijheid
niet wordt bereikt door het individu tegen de staat te beschermen, maar door de individuele
wil op te laten gaan in de wil van staat (nazi-Duitsland)
14. De monistische leer gaat ervan uit dat er één rechtsorde bestaat, waar zowel
internationaal recht als nationaal recht deel van uitmaken. Het individu staat centraal en er is
een systeem waarbij statelijke macht was onderworpen aan internationaal recht.
Internationaal recht werd niet gezien als ‘extern recht’ van de staat, maar als recht dat de
macht van de staat kon beperken. Alleen zo kunnen de rechten van individuen worden
beschermd.
15. In de 21e eeuw blijven de normatieve dimensies van beide opvattingen relevant voor het
debat over de wenselijke verhouding tussen internationaal en nationaal recht.
Zo blijft de dualistische aspiratie waardevol, omdat ze de autonomie van in staten
georganiseerde politieke gemeenschappen benadrukt boven een nauwelijks gedefinieerde
internationale gemeenschap. De monistische aspiratie blijft van belang nu individuen in grote
delen van de wereld van een kwetsbare positie hebben.
De verhouding tussen de internationale en nationale rechtsorde is complexer geworden en
kan niet langer eenvoudig worden gevangen in een dualistisch of monistisch model.
Moderne theorieën geven dan ook de voorkeur aan een pluralistische opvatting die uitgaat
van een niet-hiërarchische ordening van naast elkaar staande rechtsordes
16. Het is duidelijk dat er een formele scheiding bestaat tussen internationaal en nationaal
recht. De internationale en nationale rechtsordes hebben ieder hun eigen rechtsbronnen.
Ook zijn zij autonoom.
Het uitgangspunt hierbij is dat in beginsel een regel van nationaal recht geen juridische
betekenis heeft op de internationale rechtsorde. Voor deze regel zijn goede gronden. Als
nationaal recht een bindend effect zou hebben in de internationale rechtsorde, zou één staat
internationale regels kunnen vaststellen met rechtsgevolgen voor andere staten.
Deze formele scheiding betekent dat internationale recht niet zelf kan bepalen welke
rechtsgevolgen het heeft in de nationale rechtsorde.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller carintawfik. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.34. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53022 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now