Samenvatting van het vak Kritisch Denken in de K2! Uitwerken van alle denkfouten, de vragen behorende bij het boek 'je hebt wel iets te verbergen' van Martijn en Tokmetzis en de zaak Peterson!
Schema “de kunt van het helder denken” (Rolf Dobelli)
N Denkfout Omschrijving Voorbeeld Trefwoorden
o.
1 Survivorship bias Het systematisch overschatten van het vooruitzicht Je hoort en ziet overal bekende artiesten. Op de - Succesvol.
‘Overlevende op succes, omdat succes in het dagelijks leven radio, tv, nieuws en op internet. Je denkt dat zelf - Overschatting.
vertekening’ zichtbaarder is dan mislukking. dat je ook bekend kan worden door een liedje op - Vertekend beeld.
te nemen. Echter, achter elke succesvolle - Bekendheid.
Je weet niet hoe onwaarschijnlijk de kans op succes muzikant gaan honderd andere schuil die geen - Bekend worden.
is. succes hebben nadat zij een liedje opgenomen
hebben.
Je weet niet hoe de realiteit eruit ziet.
Dit is ook zo bij schrijvers, fotografen,
ondernemers, kunstenaars etc.
2 Swimmer’s body Het keuzecriterium wordt verward met het Is Harvard een goede of een slechte universiteit? - Illusie.
illusion resultaat. We weten het niet. Doordat veel succesvolle - Selectiecriterium.
‘De illusie van het personen aan Harvard gestudeerd hebben, wordt - Zwemmerslichaam.
zwemmerslichaam’ Zwemmerslichaam de professionele zwemmers Harvard gezien als een van de beste - Verwarring.
hebben niet van die volmaakt gebouwde lichamen universiteiten. Het is echter niet bewezen dat
omdat ze zo bijzonder veel trainen. Het is andere universiteiten slechter zijn.
andersom: het zijn zulke goede zwemmers omdat
ze zo zijn gebouwd.
3 Overconfidence- We overschatten systematisch onze kennis en onze Uit enquête blijkt dat 84% van de Franse mannen - Zelfoverschatting.
effect vaardigheden in het voorspellen en andere zichzelf een bovengemiddeld goede minnaar vindt. - Marge.
‘Zelfoverschatting’ vaardigheden. Zonder overconfidence-effect moet het precies - Kennis en vaardigheden
50% zijn, want gemiddeld (mediaan) betekent systematisch
Je denkt dat je dingen kan of bent, maar in de 50% erboven ligt en 50% eronder. overschatten.
praktijk blijkt dat niet het geval te zijn.
4 Social proof
5 Sunk cost fallacy Het geïnvesteerde wordt een motief om door te - Bij een slechte film de bioscoopzaal willen - Veel geïnvesteerd.
gaan, zelfs als het objectief gezien geen zin meer verlaten maar het niet doen omdat je niet - Niet willen stoppen.
heeft. Hoe meer er al geïnvesteerd is, en hoe groter voor niets €30,- aan kaartjes hebt - Streven.
de sunk costs dus zijn, des te sterker is het streven uitgegeven. Terwijl je die €30,- toch al - Alles is dan voor niets
het project voort te zetten. kwijt bent. geweest.
- Als de reclamecampagne al maanden - Irrationeel denken.
Er is al zoveel tijd, geld, energie, liefde, etc. in slecht loopt, maar er niet mee willen - Verleden negeren.
gestopt en daarom niet meer willen stoppen. stoppen omdat er al zoveel geld in is
geïnvesteerd.
- Je vriendin (die jou al meerdere malen Rationeel denken = de
heeft bedrogen) niet willen verlaten, opgelopen kosten, tijd, energie,
liefde, etc. negeren en stoppen.
omdat je al zoveel emotionele energie in
1
, de relatie hebt gestopt.
6 Wederkerigheid Je verplicht voelen om iets terug te doen. Mensen - Je wordt uitgenodigd om bij een stel thuis - Dwang/verplichting.
kunnen het nauwelijks verdragen om bij een ander te komen eten. Een paar maanden later - In het krijt staan bij
in het krijt te staan. nodig je hen bij jou thuis uit, ook al wil je iemand.
dit liever niet. - Liefdadigheid.
Onaangename kant van wederkerigheid: op wraak - Ik help jou uit de nood en jij helpt mij uit - Uit de nood helpen.
volgt weerwraak (vergelding). de nood. - Iets terug doen voor een
- Elkaar jarenlang blijven zien vanwege de ander.
Je kan dus beter geen drankje van een ander wederkerigheid, ook al waren ze het liefst - Geen ‘nee’ durven
aannemen, omdat je het dan waarschijnlijk koopt
allang aan die vicieuze cirkel ontsnapt. zeggen.
omdat je geen ‘nee’ durft te zeggen.
- Iets proeven in de supermarkt en het
vervolgens kopen omdat je geen ‘nee’
durft te zeggen.
7 Confirmation-bias De neiging om nieuwe informatie zo te Je volgt een dieet. Als je afgevallen bent ten - De waarheid niet willen
(deel 1) interpreteren dat die met onze bestaande overstaan van de vorige dag, noteer je dit. Als je zien.
theorieën, levensbeschouwing en overtuiging aangekomen bent, dan doe je alsof het een - Wegfilteren.
overeenkomt. normale schommeling is. - Vergeten.
- Negeren.
Nieuwe informatie die in tegenspraak is met onze
bestaande meningen filteren we weg.
8 Confirmation-bias
(deel 2)
9 Authority-bias Je luistert naar een autoriteit en vertrouwt erop wat Een professor doet een experiment. Proefpersonen - Autoriteiten.
hij zegt. moeten een andere persoon stroomstoten - Experts.
toedienen. Het begon bij 15 volt en het eindigde - Professor.
Tegenover experts is de mens minder sceptisch dan bij 450 volt (dodelijk). De mishandelde persoon - Vertrouwen.
tegenover meningen van anderen. schreeuwde en trilde van pijn (er was geen sprake - Gehoorzaamheid.
van stroom, het was een acteur). De
proefpersonen wilde op enige momenten stoppen,
maar de professor zei dat zij door moesten gaan
en dat het bij het experiment hoorde. Ze gingen
dan ook door.
10 Contrast-effect Je laten misleiden. - Pietje roept dat een stoel €50,- kost en Jan - Misleiding.
verkoopt de stoel uiteindelijk voor €30,- - Irrationeel gedrag.
We beschouwen iets als mooier, duurder, groter, (lijkt goedkoop). - Verleiding.
etc. als we tegelijk iets lelijks, goedkoops, kleins, - Een stoel is afgeprijsd van €100,- naar - Je denkt voordelig uit te
etc. voor ons zien. €70,-. De stoel wordt nu wel verkocht, zijn.
terwijl die anders (als die normaal €70,- - Opgezet plan.
zou kosten) niet verkocht zou worden.
- Je kan beter twee lelijke vriendinnen
meenemen, dan twee knappen als je
opzoek bent naar een date. Anders ben je
2
, niet aantrekkelijk.
11 Availibility bias We vormen ons beeld van de werkelijkheid aan de - Zaak Peterson: de OvJ zei “ik kan me - Beschikbaarheidsvooroo
hand van het gemak waarmee ons voorbeelden te voorstellen dat het letsel is ontstaan door rdeel;
binnen schieten. het vallen van de trap” je vormt dan - Beschikbaarheidsfout.
een vooroordeel over het werkelijk - Iets willen bewijzen,
gebeuren feit, terwijl de val niet per sé de maar het bewijst niets.
oorzaak moet zijn van het letsel.
- ‘Hij heeft zijn hele leven lang drie pakjes
sigaretten per dag gerookt en hij werd
over de honderd. Zo schadelijk kan roken
dus niet zijn’ iets willen bewijzen, maar
het bewijst niets.
- Artsen passen hun lievelingstheorieën toe,
terwijl er misschien een geschiktere
behandeling zou zijn (die zitten alleen niet
in hun hoofd).
12 Eerst wordt het Een vakman die zijn vak niet verstaat of onzeker is, - Een arts weet niet precies wat de diagnose - Eerst wordt het erger.
erger doet er goed aan om de ‘eerst-wordt-het-erger’ is en schrijft antibiotica voor. Hij zegt - Moeilijk traject
techniek toe te passen. Als het verder bergafwaarts daarbij dat de pijn eerst erger wordt. alarmbellen.
gaat, is het een bevestiging van zijn voorspelling. - Geen vooruitgang.
Als het onverwachts beter gaat, is de klant gelukkig
en kan de vakman deze verbetering opschrijven
(leermoment). Linksom of rechtsom heeft hij altijd
gelijk.
13 Story bias De neiging om alles in elkaar te draaien tot zinvolle - Wat onthoud je beter? A. De koning - Vervorming
verhalen. Daardoor kan de werkelijkheid vervormd stierf en toen stierf de koningin? Of B. De werkelijkheid.
worden. koning stierf en de koningin stierf van - Eigen interpretatie.
verdriet B onthoud je beter. Verhaal A is - Verzonnen.
Je gaat niet meer van de feiten uit, maar van de een reportage en verhaal B heeft ‘zin’.
betekenis/interpretatie die dan zelf inlegt. - Een brug stort in. In de krant lees je hoe
de inzittende het ongeluk overleefd heeft.
Terwijl het belangrijker is hoe dit ongeluk
kon gebeuren (de staat van de brug), zal
het voornamelijk gaan over de biografie
van de inzittende.
14 Achteraf-fout/ “Ik-heb-het-altijd-gezegd-houding” achteraf lijkt - Achteraf is het makkelijk om te zeggen dat - Achteraf.
historici-fout alles alleen maar op die ene, begrijpelijke manier carnaval 2020 nooit door had moeten - Ik heb het gezegd/ik zei
verlopen te kunnen zijn. gaan, omdat je nu de gevolgen van het het.
coronavirus weet. - Terugkijken.
Achteraf zeggen dat de situatie van tevoren bekend - Afloop bekend.
was of dat je het vooraf al gezegd had.
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller dvm26. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.08. You're not tied to anything after your purchase.
