Samenvatting veiligheid en kwaliteit kwartiel 1
Les 1.1 hoe goed doen jij en jouw stage-instelling het?
Vrijheidsbeperking in het ziekenhuis? (2-10 + 64-69)
Het terugdringen en zorgvuldig toepassen van vrijheidsbeperkende interventies is vanwege
twee redenen noodzakelijk:
1. In de grondwet zijn rechten opgenomen die voor alle nederlanders van toepassing
zijn, ook in de zorg. Een professional mag alleen inbreuk maken wanneer de patient
hiervoor toestemming geeft. Het recht op bescherming van de persoonlijke
levenssfeer en het recht op integriteit van het lichaam.
2. In de praktijk en uit onderzoek is gebleken dat het toepassen van een zware
vrijheidsbeperkende interventies tot grote gezondheidsrisico’s kan leiden.
Pols, enkel en onrustbanden worden gezien als een van de meest zware vormen van
vrijheidsbeperking. Een VBI kan zorgen voor decubitus, incontinentie, contracturen en
afname van de spiermassa.
Vrijheidsbeperking? Nee tenzij:
- Het toepassen van VBI moet zoveel mogelijk worden voorkomen
- Als VBI toegepast worden, dan met VBI tot het minimum worden beperkt
- VBI mogen alleen worden toegepast als het echt niet anders kan
- Bij het toepassen moet altijd gezocht worden naar de mildste vorm van VBI welke
het meest geschikt is om het gestelde doel te bereiken en in duur en omvang in
redelijke verhouding staat met de aanleiding.
- De meest ingrijpende vorm: fixatie met onrustband en/of van pols en/of enkel en/of
van bovenarm/bovenbeen moet niet worden toegepast, enkel in uiterste nood.
- Het besluit tot het toepassen van VBI, ook de mildere vormen, moet altijd zeer
weloverwogen, veilig en zorgvuldig, in multidisciplinair verband en in overleg met
patient en familie worden genomen.
- Het gebruik van VBI is geen oplossing bij gebrek aan adequate hulp.
Vrijheidsbeperkende interventies (VBI) in de zorg zijn interventies die ‘beperkende gevolgen hebben
voor de individuele vrijheid van patiënten’.10 In de meeste gevallen gaat het om de
bewegingsvrijheid van de patiënt. VBI worden in de volgende gradaties onderverdeeld: Milde(re)
vrijheidsbeperkende interventies / VBI-score 1-4 (Voor uitleg van de score zie: Interventie op Maat) •
Fysieke VBI: materiaal dat aan het lichaam van de patiënt is bevestigd waardoor de
bewegingsvrijheid wordt beperkt (bijvoorbeeld armspalk, veiligheidshandschoen). • Niet-fysieke VBI:
materiaal dat niet fysiek aan de patiënt is bevestigd, maar wel direct de vrijheid beperkt
(bijvoorbeeld tafelblad aan (rol)stoel, diepe stoel, rolkussen, extra-laagbed, aanschuiven van stoel-
tafel, bedhekken die beiderzijds over volledige zijde van het bed omhoog staan, tentbed). • Niet-
fysieke afzondering: afnemen van materiele benodigdheden (bijvoorbeeld van telefoon, bed-
bediening of bel). • Chemische VBI: gedragsbeïnvloeding door medicatie. • Elektronische VBI:
inzetten van elektronische hulpmiddelen die op afstand een alarm afgeven bij een bepaalde
activiteit van de patiënt (bijvoorbeeld domotica: belmat, opsta-alarm, bewegingssensoren en
akoestische bewaking, camera, webcam). Wees alert op ethische en juridische aspecten in het
, gebruik van elektronische VBI.11 Zware vrijheidsbeperkende interventies / VBI-score 5. (Voor uitleg
van de score zie: Interventie op Maat) • Mechanische/fysieke fixatie: Materiaal dat aan het lichaam
van de patiënt én aan een bed of de stoel wordt bevestigd waardoor de bewegingsvrijheid wordt
beperkt (pols-, enkel- en onrustband, stoelfixatie, verpleegdeken).
Preventieve interventie Preventieve interventies worden ingezet en toegepast als er een kans
bestaat dat de patiënt risicogedrag kan gaan vertonen maar nog geen symptomen vertoont. Het
doel is de kans op risicogedrag(ingen) van de patiënt te reduceren. Bij het toepassen van een
preventieve interventie wordt de patiënt niet in zijn vrijheid beperkt.
Alternatieve interventie Alternatieve interventies worden ingezet en toegepast als een patiënt
(toenemend) risicogedrag en één of meer symptomen vertoont. Het doel is de toename van het
risicogedrag te reduceren of stabiliseren. Bij het toepassen van een alternatieve interventie wordt de
patiënt niet in zijn vrijheid beperkt.
Risicoacceptatie Bij risicoacceptatie wordt weloverwogen (multidisciplinair en in overleg met
patiënt, vertegenwoordiger en/of familie) gekozen om het risico op gevaar te aanvaarden. De
achterliggende gedachte is dat het inzetten van een zware of milde(re) vrijheidsbeperkende
interventie niet in verhouding staat tot het gevaar van de situatie.
Milde(re) vrijheidsbeperkende interventie Een milde VBI wordt ingezet wanneer het risico op gevaar
te groot is om te accepteren maar te klein is om een patiënt fysiek te fixeren. Hierin staat de
interventie niet in redelijke verhouding met de aanleiding.
Zware vrijheidsbeperkende interventie De zware VBI worden als laatste redmiddel ingezet wanneer
de milde(re) VBI onvoldoende doeltreffend blijken. Onder deze zware interventies vallen de
mechanische/fysieke fixatie.
Proportionaliteit De interventie staat in duur en omvang in redelijke verhouding met de aanleiding
(bijvoorbeeld het toepassen van een zware VBI bij een patiënt die wild om zich heen slaat, is meer
gegrond dan bij een rustige delirante patiënt).
Subsidiariteit De interventie is de minst ingrijpende keuze (bijvoorbeeld een patiënt die zijn
maagsonde verwijdert, wordt niet meteen met polsbanden gefixeerd, maar krijgt een armspalk).
Doelmatigheid De interventie is het meest geschikt om het gestelde doel te bereiken (bijvoorbeeld
het doel van de interventie is de patiënt rustig te laten worden en niet het personeel te ontlasten).
Acuut gevaar (noodsituatie) Een onverwachte en acuut gevaarlijke situatie voor de patiënt waarop
het behandelplan niet is afgestemd en waar direct handelen van belang is.
Dreigend gevaar Er is nog geen sprake van gevaar voor de patiënt, maar de kans op gevaar is groot
wanneer de situatie niet wijzigt.
Wilsonbekwaamheid De situatie waarin de patiënt ‘niet in staat kan worden geacht tot een redelijke
waardering van zijn belangen ter zake’. De patiënt kan geen adequaat antwoord geven op een vraag
waarover een beslissing moet worden genomen.
Wettelijk vertegenwoordiger Een persoon die mag optreden en beslissen voor de patiënt, nadat dat
de hoofdbehandelaar de patiënt wilsonbekwaam heeft verklaard. De hiërarchische volgorde van
personen die als wettelijk vertegenwoordiger kunnen optreden is: 1 Curator, mentor, welke
benoemd is door de rechter 2 Schriftelijke gemachtigde, welke benoemd is door de patiënt in een
schriftelijke verklaring 3 Echtgenoot of partner 4 Ouder/kind/broer/zus
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller marlouendemi. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.