Summary
samenvatting biologie, waarnemen 5 vwo
- Course
- Level
- Book
Samenvatting over hoofdstuk 14 waarnemen, bij het vak biologie.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
sanneamvbuuren
Reviews received
Content preview
H14 WaarnemenAdequate prikkel =een prikkel waar een zintuig(cel) het gevoeligst voor is.
Beide evenwichtsorganen bestaan uit een vestibulum (een centraal deel) en drie halfcirkelvormige
kanalen, allemaal gevuld met endolymfe. Deze drie kanalen staan loodrecht op elkaar in drie
vlakken. Over de stand van je hoofd en de rechtlijnige versnelling krijg je informatie uit twee kleine
zintuigorgaantjes in het vestibulum: de maculae. De haarcellen (zintuigcellen) in een macula steken
met lange cilliën (zintuigharen) in een geleilaag met daarboven op een laagje kalksteentjes.
Informatie over de draaibewegingen van je hoofd komt uit de drie halfcirkelvormige kanalen. Deze
kunnen de draaiingen in drie richtingen registreren; ja-knikken (bovenkanaal), hoofd van links naar
rechts naar schouder laten zakken (achterkanaal) en nee schudden (zijkanaal). Elk kanaal heeft aan
de basis een knobbel met daarin haarcellen met lange cilliën. Die cilliën steken is een geleiachtige
massa, de cupula, die vrij heen en weer kan bewegen. Bij elke beweging van je hoofd bewegen de
kanalen mee, maar door de traagheid beweegt het endolymfe niet direct mee. Aan het begin en
einde van een draaiing, bewegen de cupulae door de trage endolymfe t.o.v. de wand van de kanalen
de cilliën buigen en de haarcellen sturen impulsen naar het evenwichtscentrum in de hersenstam en
je neemt waar dat je hoofd beweegt.
Zintuigcellen reageren op verandering in prikkelsterkte, het zijn receptorcellen, waarmee je
informatie kunt verzamelen. In je cupulae en de maculae zijn je zintuigcellen
mechanoreceptoren(1). Deze zijn gevoelig voor mechanische prikkels,zoals het buigen van de cilliën.
Verder heb je: Thermoreceptoren(2), deze reageren op temperatuurverandering.
Chemoreceptoren(3), deze reageren op bepaalde stoffen. Fotoreceptoren(4), deze reageren op
licht.
Receptoren hebben ook over hun membraan een rustpotentiaal. Een adequate prikkel leidt tot een
verandering in de membraanpotentiaal, door het openen of dichtgaan van de ionpoorten. Bij
mechanoreceptoren gebeurt dit onder invloed van vormverandering van het celmembraan. Bij
thermoreceptoren door een warmtegevoelig eiwit. Bij chemoreceptoren en bij fotoreceptoren
spelen een signaalcasade en een secundaire boodschapper een rol. De secundaire boodschapper
bindt aan doelwitmoleculen op ionpoorten, die daardoor open of dichtgaan.
Is de prikkeldrempel van een receptormembraan bereikt dan volgt volledige depolarisatie. De Ca2+-
poorten openen en Ca2+-ionen stromen naar binnen en de receptorcellen lozen een exciterende
neurotransmitter in een synaps met een sensorisch neuron. De hoeveelheid neurotransmitters die
vrijkomt bepaald de impulsfrequentie (die ontstaat in het sensorische neuron). Vaak heeft een
sterkere prikkel een hogere impulsfrequentie tot gevolg.
Er bestaan ook nog pijnreceptoren, deze zijn geen zintuigcellen, maar zenuwceluiteinden die
reageren op prikkels die schade kunne geven. De prikkeldrempel van pijnreceptoren ligt veel hoger
dan die van zintuigcellen. Zij geven hun informatie via het ruggenmerg door aan de pijncentra in de
grote hersenen.
Adaptie= gewenning, door een langdurige constante prikkel kan de prikkeldrempel omhooggaan. De
receptorcel reageert dan minder op de adequate prikkel.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller sanneamvbuuren. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.89. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
84190 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now