-> maatschappijleer samenvatting van hoofdstuk 5 'verzorgingsstaat'
-> alle paragrafen.
-> voor het proefwerk had ik een 8.
-> bevat veel overzichtelijke opsommingen.
MAATSCHAPPIJ TENTAMEN – 19 JANUARI 2021 ‘VERZORGINGSSTAAT’
HOOFDSTUK 1: WAT IS EEN VERZORGINGSSTAAT?
Verzorgingsstaat= overheid bemoeit zich actief met welvaart en welzijn van haar inwoners.
-> welvaart: de mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun
behoeften te vervullen.
-> welzijn: de mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijk en geestelijke
gezondheid.
Voor het inrichten van een verzorgingsstaat is het belangrijkste solidariteit = als er
bereidheid is in een groep of samenleving om risico’s met elkaar te delen.
Bij een verzorgingsstaat is er een gezamenlijk/collectief belang:
-> als je iets overkomt ben je verzekerd
-> het gebruik van collectieve goederen (gezamenlijke voorzieningen)
Dit kan helaas wel leiden tot bewust passief gedrag -> zogenaamde free-Riders.
De verzorgingsstaat zorgt voor welvaart & welzijn en heeft 4 functies:
- verzorgen
- verzekeren
- verheffen
- verbinden
Het socialezekerheidsstelsel verzekert mensen van een inkomen bij werkeloosheid,
ziekte, ouderdom of arbeidsongeschiktheid.
Nederland is een sociale rechtsstaat, dus burgers hebben sociale grondrechten, zoals:
-> bestaanszekerheid en spreiding van de welvaart (betalen van belastingen premies)
-> woon & werkgelegenheid (sollicitatieplicht)
-> goed onderwijs (leerplicht)
-> volksgezondheid
Bij rechten horen ook plichten -> zie tussen de haakjes achter de rechten vermeld.
Planeconomie
-> gebaseerd op gelijkheid
-> communistische staatsopvattingen = staat neemt de totale verzorging v.d. burgers op zich
Vrijemarkteconomie = (de waarde vrijheid)
-> een passieve overheid
-> particuliere verzekeringen
-> hoge zorgkosten en kosten voor goed onderwijs
-> risico van het delen i.p.v. delen van het risico
We onderscheiden 3 typen van de verzorgingsstaten:
1. De sociaaldemocratische verzorgingsstaat
-> kenmerkend voor de Scandinavische landen
-> hoge uitkeringen
-> flexibele arbeidsmarkt + sociale zekerheid
-> hoge collectieve lasten
-> uitgebreide verlofregeling voor ouders
, 2. Liberale verzorgingsstaat
-> kenmerkend voor Angelsaksische landen
-> liberale waarden
-> beperkte sociale zekerheid
-> lage collectieve lasten
-> meer eigen verantwoordelijkheid voor de zorg + het onderwijs
-> een goed ondernemingsklimaat = loonvorming wordt bepaald door de flexibele
arbeidsmarkt.
3. Corporatistische verzorgingsstaat = (mix van voorgaande modellen)
-> goede samenwerking van werknemers, werkgevers en de overheid
-> werknemers en gezinnen worden goed beschermd
-> sociale zekerheid is belangrijk
Tot 1960 was Nederland een Corporatistische verzorgingsstaat. Alleen in de jaren 70 was er
een uitdijing v.d. verzorgingsstaat. Maar door de hoge kosten kwam het onder druk te staan
en vanaf de jaren 90 was er sprake van inkrimping van de voorzieningen. De collectieve
voorzieningen worden steeds meer geprivatiseerd.
HOOFDSTUK 2: ONTSTAAN VERZORGINGSSTAAT
-> 19e eeuw was Nederland gebaseerd op het vrijemarktprincipe (liberale grondslag)
-> zwakkeren werden geholpen door de kerk/rijken/organisaties i.p.v. de overheid =
nachtwakersstaat: staat waarin de overheid zich beperkt tot het handhaven v.d. rechtsorde
o De keerzijde van de vrijemarkteconomie:
-> lage lonen
-> meer dan 16 uur per dag werken
-> ook werken op zaterdagen
-> kinderen moesten soms ook werken
De eerste sociale wetten kwamen vanaf de 2e helft van de 19e eeuw:
-> armenwet (1854)
-> wet tegen kinderarbeid/ kinderwetje van Van Houten (1874)
-> veiligheidswet (1895)
-> leerplicht, woningwet & ongevallenwet (1901)
-> invaliditeitswet (1913)
-> arbeidswet (1919)
o Noodzaak tot verandering:
-> de christenen wilden dat de zwakkeren beter beschermd werden
-> sociaaldemocraten wilden een betere machtspositie voor de arbeiders
-> liberalen wilden minder armoede = automatisch ook minder criminaliteit
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller isaaaken. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.80. You're not tied to anything after your purchase.