Hoofdstuk 2: Nederland rivierenland
wonen in Nederland
- benedenloop: deel van de rivier of beek vanaf de middenloop tot de monding, waar
het verval en de stroomsnelheid over het algemeen gering zijn en waar de
sedimentatie groot is.
- bovenloop: deel van de rivier of beek vanaf de bron of oorsprong tot de middenloop,
waar het verval, de stroomsnelheid en de uitschuring (erosie) over het algemeen
groot zijn.
- debiet: hoeveelheid water die per seconde op een bepaald punt door een rivier of
beek stroomt, uitgedrukt in m3. Heet ook waterafvoer.
- dijkverlegging: het landinwaarts verplaatsen van de winterdijk om een grotere
waterafvoer mogelijk te maken. Heet ook rivierbed verbreding.
- dwarsprofiel: dwarsdoorsnede van een riviergeul of beek op een bepaald punt, die de
waterbreedte en de verschillende waterdiepte laat zien.
- kanalisatie: het rechttrekken en bedijken van een rivier om een betere waterafvoer
mogelijk te maken en de rivier vaak ook te voorzien van stuwen (en sluizen) om hem
beter bevaarbaar te maken.
- krib: korte dwarsdam (hoofd) die loodrecht op de rivieroever is aangelegd en die
dient om de stroomsnelheid te vergroten.
- kribverlaging: het verlagen van de kribben om bij hoogwater de opstuwing te
minderen.
- lengteprofiel: grafische weergave van de hoogteligging van de loop van een rivier of
beek over een bepaald traject, bijvoorbeeld vanaf de bron tot de monding.
- middenloop: deel van een rivier of beek vanaf de bovenloop (dicht bij de bron) tot de
benedenloop (dicht bij de monding), waar de helling niet zo groot is, waardoor de
rivier gaat meanderen. Erosie en sedimentatie zijn hier ongeveer in evenwicht.
- nevengeul: relatief kleine geul die min of meer evenwijdig aan de hoofdgeul loopt en
die bij een gemiddelde waterstand en bij laagwater niet of nauwelijks afvoert, maar
die bij hoogwater de afvoercapaciteit van de rivier vergroot.
- noodoverloopgebied: polder die gecontroleerd onder water kan worden gezet om een
extreem hoge waterstand in een rivier te verlagen.
- obstakelverwijdering: verwijdering van een obstakel of begroeiing uit het rivierbed dat
de waterafvoer belemmert.
- ontbossing: het kappen van bossen.
- piekafvoer: tijdelijke extra hoge waterafvoer (hoogwater) van een rivier in een jaar.
- regiem: jaarlijkse schommelingen in de waterafvoer van een rivier of beek.
- Rijnconferentie: bijeenkomst van de voor de waterhuishouding verantwoordelijke
ministers met als doel alle problemen rond de Rijn gemeenschappelijk aan te pakken
en de Internationale Commissie ter Bescherming van de Rijn (ICBR) aan te sturen.
- rivierbed verbreding: zie dijkverlegging.
- rivierbed verdieping: technische ingrepen om de rivier meer ruimte te geven door de
uiterwaard te verdiepen of het zomerbed uit te graven.
- rivierbedverruiming: combinatie van technische ingrepen om een hoge waterafvoer
van een rivier op te vangen.
, - Ruimte voor de Rivier: overheidsmaatregelen die de waterafvoer in de rivierbedding
en de uiterwaard verbeteren en die het rivierengebied aantrekkelijker maken.
- stroomgebied: het hele gebied dat afwatert op een bepaalde rivier en zijn zijrivieren.
- stroomstelsel: rivier met alle zijrivieren en vertakkingen die deel uitmaken van
hetzelfde stroomgebied.
- stuw: beweegbare dam in een rivier of beek om de waterafvoer te beïnvloeden;
meestal gebruikt om de waterstand bovenstrooms te verhogen.
- uiterwaard: hoger gelegen deel van het winterbed van een rivier dat periodiek
overstroomd wordt en dat tussen de zomerdijk en de winterdijk ligt.
- uiterwaardvergraving: het geheel of gedeeltelijk afgraven van de uiterwaard zodat er
meer water in het winterbed past.
- verhang: hoogteverschil in km tussen twee plaatsen langs een rivier of beek (verval
per km).
- vertragingstijd: periode tussen de verhoogde waterstand in een bovenstrooms
gedeelte van een rivier en de te verwachten verhoging in het benedenstrooms
gelegen deel.
- verval: hoogteverschil tussen twee plaatsen langs een rivier of beek.
- waterafvoer: zie debiet.
- waterscheiding: de grens tussen twee stroomgebieden die wordt gevormd door
hogere delen in het landschap.
- winterbed: gebied tussen de winterdijken, dat bestaat uit een zomerbed en
uiterwaarden (het buitendijkse gebied).
- zomerbed: hoofdgeul van een rivier of beek die meestal wordt begrensd door
zomerdijken.
2.1 Rijn en Maas:
Als het gaat over de goedheid van het water hebben we het altijd over de kwaliteit (goed of
vervuild) en de kwantiteit (hoeveelheid).
Je hebt verschillende soorten rivieren een regenrivier zoals de Maas en een gemengde
rivier zoals de Rijn.
- regenrivier: alleen regenwater
- gemengde rivier: mengsel van regenwater en smeltwater van gletsjers.
Bij de rivieren heb je een stroomgebied, als het op een bepaalde plek regent gaat het naar
een bepaalde rivier, en een stroomstelsel dat zijn alle vertakkingen van een rivier, dus
meer dan één rivier.
De driedeling van de rivier:
1. bovenloop: waar kleine beken samenstromen tot een grote rivier. De hellingshoek is
groot en stroomt de rivier hard, daardoor vindt er erosie plaats en neemt het veel
sediment mee.
2. middenloop: er is evenwicht tussen erosie en sedimentatie, de hellingshoek loopt
ook af.
3. benedenloop: een kleine hellingshoek, veel sedimentatie (afzetting) en de monding
in de zee.
Kenmerkende aspecten van de Rijn:
- gemengde rivier
- 10 km nadat hij NL binnenkomt vertakt in Pannerdens Kanaal (⅓ deel) en de Waal
(⅔ deel).
- Er zijn drie stuwen in de Neder-Rijn
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Nerdjje12. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
